Morgunblaðið - 24.10.2000, Qupperneq 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Opinber heimsókn Davíðs Oddssonar forsætisráðherra til Manitoba í Kanada
Davíð Oddsson forsætisráðherra og John Harvard, þingmaður á kanadíska þinginu, afhjúp-
uðu skjöld frá nefnd um minningu sögustaða í Kanada um Nýja fsland.
Ernest Stefansson, Davíð Oddsson forsætisráðherra, Eric Stefánsson og Gerry Doer klippa á
borða við vígslu menningarmiðstöðvarinnar Waterfront Center.
Mikilvægt að rækta tengslin
Morgunblaðið/Kristinn
Daginn eftir komu íslensku landnemanna til Gimli fæddist Jón Ólafur Jóhannsson, 22. október 1875, og hér eru afkomendur hans samankomnir.
Um helgina voru liðin
-
125 ár síðan Islendingar
settust að við Winnipeg-
vatn í Manitoba-fylki í
Kanada og í ár eru 1000
ár frá því íslendingar
komu fyrst til Kanada.
Þessa hefur verið
minnst á margvíslegan
hátt á árínu en hátíðar-
höldunum í Kanada
lauk á formlegan hátt
1 Árborg í Manitoba í
fyrrakvöld. Davíð
Oddsson, forsætis-
ráðherra, tók þátt í við-
burðunum á Nýja
íslandi um helgina en
Steinþór Guðbjartsson
fylgdist með og ræddi
við hann að þeim
loknum.
ILIÐINNI viku var Davíð
sæmdur heiðursdoktors-
nafnbót í lögfræði við Mani-
toba-háskóla í Winnipeg.
Hann tók einnig þátt í opnun ís-
lenska bókasafnins á nýjum stað og í
stærri húsakynnum í skólanum en í
fyrra samþykktu ríkisstjóm Islands,
Eimskipafélagið og Háskólasjóður
þess að leggja samtals fram 50 millj-
ónir króna á þremur árum til þess að
tryggja aðra kennarastöðu við ís-
lenskudeild Manitoba-háskóla og
kosta endurbætur á íslenska bóka-
safninu.
Davíð og Eric Stefánsson, fyrrver-
andi fjármálaráðherra, eru vemdar-
ar menningarmiðstöðvarinnar á
Gimli sem þeir opnuðu formlega á
laugardag. Þar eru íbúðir fyrir aldr-
aða og miðstöð fyrir íslenska starf-
semi í Gimli og að vissu leyti í Mani-
toba. íslenska ríkið og Eimskip
styrktu bygginguna með framlagi
upp á um 11 milljónir króna.
„Ég held að það sé afskaplega
mikilvægt að rækta tengslin við
þennan stóra hóp sem er af íslensk-
um ættum,“ sagði Davíð. „Með
hverri kynslóð er viss hætta á því að
úr áhuganum dragi hér vestra en þó
er mesta furða hvað hann er þó mik-
iD og ríkur. Hér er óskaplega mikil
ást og vinátta til íslands og íbúamir
taka svari íslands hvenær og hvar
sem þeir mega.“
Hann sagði að ferðin hefði meðal
annai’s verið farin til að efla og
treysta umrædd kynni, „því það er
augljóst að löndum okkar hér þykir
mikilvægt að vita hvort velvilji sé
heima fyrir í gamla landinu til þeima
og þess sem þeir era að gera. Ég
held að sá vilji sé fyrir hendi heima
og að hann sé vaxandi.“
Tilfínningaþrungin athöfn
Þegar 100 ár vora liðin frá land-
námi íslendinga við Winnipegvatn
ákváðu Connie Magnuson og Sigrid-
ur Benediktson að minnast tímamót-
anna með því að ganga frá Gimli að
klettinum á Willow Point, þar sem
íslendingamir komu að landi, en það
er tæplega klukkutíma gangur. Þær
hafa haldið uppteknum hætti árlega
og segir Connie að fáir hafi gengið
með fyrstu árin en göngumönnum
hafi fjölgað jafnt og þétt undanfarin
ár. Aldrei hafa fleiri gengið en að
þessu sinni, 139 manns, og þar af
margir langt að komnir, auk þess
sem margir komu í bílum út á tang-
ann Víðimes í svölu veðrinu.
Davíð Oddsson lagði blómsveig að
klettinum og ávarpaði viðstadda en
hann bar landnámið saman við
landnámið á íslandi um 1000 árum
áður. Hann sagði að íslandssagan
yrði aldrei sögð til hlítar án þess að
nefna landnámið í Nýja-íslandi og
annars staðar í Vesturheimi. Hann
sagði að gjarnan væri greint frá erf-
iðleikum landnemanna en sjaldan
sagt frá björtu hliðum lífs þeirra, en
kletturinn væri minnisvarði um hug-
rekki og trú.
„Þessi athöfn er mjög eftirminni-
leg og tilfinningaþrungin vegna þess
að landtakan átti sér stað fyrir 125
áram og veðrið var með þeim hætti
að dráttarbáturinn sem dró pramm-
ana með 50 fjölskyldum gat ekki far-
ið að landi og höggvið var á böndin
sem bundu prammana við dráttar-
skipið. Öldurnar bára þá að landi að
klettinum, um 1000 áram eftir að
landnám hófst á íslandi, en segja má
að svipaður ijöldi hafi farið hingað og
settist að á íslandi 1000 áram áður.
Þetta fólk átti við mikla erfiðleika
að etja þó það kæmi frá miklum erf-
iðleikum en Ijóst er að ríkar tilfinn-
ingar eru í fólki gagnvart þessum at-
burði. Hann höfðar mjög til allra
afkomendanna og mér fannst heil-
mikið um það að taka þátt í þessari
minningarathöfn.“
Nýja ísland
Um 500 manns voru viðstaddir
þegar Davíð og John Harvard, þing-
maður á kanadíska þinginu, afhjúp-
uðu skjöld frá nefnd um verndun
sögustaða í Kanada til minningar um
Nýja-ísland. Skjöldurinn er áletrað-
ur á ensku, frönsku og íslensku og
kemur þar fram að íbúarnir á svæð-
inu, sem hafi flestir verið íslenskir,
hafi verið nær sjálfstæðir og með
eigin stjómarskrá til 1887 og þarna
hafi þeir getað varðveitt tungumál
sitt og menningu.
Meðal viðstaddra vora ekki aðeins
áhrifamenn frá Nýja-íslandi heldur
m.a. forsætisráðherra Manitoba og
þingmenn á kanadíska þinginu sem
áréttar mikilvægi viðburðarins.
Harvard gat þess að forsætisráð-
herra Kanada hefði öragglega komið
ef ekki hefðu komið til undirbúning-
ur kosninga á sama tíma.
„Loksins hefur fengist viðurkenn-
ing Kanadastjórnar á þeim sérstæðu
hlutum að íslendingar héma bjuggu
við sitt eigið stjórnskipulag í 12 ár,
einskonar ríki í ríkinu, Nýja-ísland,“
sagði Davíð. „Þessa hefur hingað til
ekki verið getið í kanadískum sögu-
bókum en nú verður breyting á því
með þessari viðurkenningu af hálfu
stjórnvalda á þessu sérstæða fyrir-
bæri. Af því tilefni hafa þau sett upp
skilti þar sem vísað er til Gimli sem
höfðustaðar Nýja-íslands. Þetta
þykir mönnum hér mikil viðurkenn-
ing.“
Menningarmiðstöð
Menningarmiðstöðin á Gimli, the
Waterfront Centre, er glæsileg
bygging við elliheimilið Betel sem