Morgunblaðið - 30.12.2000, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ VIKU m LAUGARDAGUR 30. DESEMBER 2000 33

Meðferð heilbrigðisupplýsinga
Treysta ekki N etinu
Associated Press
A1 Gore, frambjóðandi Demókrataflokksins, lagði á það ríka áherslu í
baráttunni fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum að tryggja
þyrfti að sjúkraskrár yrðu meðhöndlaðar sem trúnaðarmál til að
tryggja rétt fólks til einkalífs.
Assocíated Press
Stjórnleysi áfengissýkinnar kann að skýrast af breytingum í heila.
Alkóhólismi breytir
erfðaefni í heilanum
New York. Reuters.
Tæp 90% þátttakenda í
bandarískri könnun
treysta ekki netfyrir-
tækjum fyrir heilbrigð-
isupplýsingum
New York. Reuters.
ÞÓTT sífellt fleiri telji óhætt að gefa
upp krítarkortanúmer sín þegar
verslað er um Netið er fólk sýnilega
ekki tilbúið til að veita hvaða upplýs-
ingar sem er. Könnun sem gerð var í
Bandaríkjunum fyrir skemmstu leiðir
í ljós að mikill meirihluti fólks er
hvorki tilbúinn til að veita heilbrigð-
isupplýsingar um Netið né að sam-
þykkja að þær séu geymdar þar.
Könnun þessi var unnin á vegum
Gallup-fyrirtækisins og tóku 1.000
Bandaríkjamenn þátt í henni. Tæp
90% þátttakenda sögðust þeirrar
hyggju að mikilvægt væri að farið
væri með heilbrigðisupplýsingar
þeirra sem trúnaðarmál og tæp 85%
kváðust hafa af því áhyggjur að þess-
um sömu upplýsingum yrði deift til
annarra án samþykkis þeirra.
Læknar traustsins verðir
Næstum allir þeir sem tóku þátt í
könnuninni sögðust treysta því að
læknar þeirra gengju þannig frá upp-
lýsingum um heilsu þeirra að þær
kæmust ekki í hendur annarra. Að-
eins tveir af hverjum þremur báru
traust til sjúkrahúsa í þessu viðfangi
og innan við helmingurinn taldi
ástæðu til að trúa því að trygginga- og
heilsugæsluiyrirtæki myndu ekki
bregðast þeim trúnaði. Hins vegar
sögðust heil 88% þátttakenda ekki
treysta netíyrirtæki fyrir slíkum upp-
lýsingum.
„Fólk er enn þeirrar hyggju að
upplýsingar varðandi heilsu þess séu
einkamál viðkomandi og komi öðrum
ekki við,“ sagði Tanya Glazebrook,
forseti Medic Alert Foundation, sem
er upplýsingaveita um heilbrigðismál
og lét gera könnunina. „Menn óttast
að þessar upplýsingar kunni að verða
notaðar gegn þeim með margvísleg-
um hætti,“ bætti hún við.
Glazebrook vísaði tii þess að á und-
anliðnum mánuðum hefði ítrekað ver-
ið upplýst í Bandaríkjunum að netfyr-
irtæki hefðu ýmist selt persónulegar
upplýsingar eða deilt þeim með öðr-
um fyrirtækjum. „Fólk sýnir réttind-
um til einkalífs og þróuninni á Netinu
mun meiri áhuga en við höfðum búist
við,“ sagði Glazebrook. ,Almenningur
þekkir þau mál sem upp hafa komið
þar sem netfyrirtæki hafa heitið því
að láta ekki frá sér fara tilteknar upp-
lýsingar en hafa síðan svikið það lof-
orð. Fólk er einfaldlega ekki tilbúið til
að treysta þegar slík loforð eru gefín í
tengslum við heilbrigðisupplýsingar."
Almenningur ekki sáttur
Glazebrook bætti við að könnun
þessi gæti talist mikilvægt innlegg i
þá miklu umræðu sem nú færi fram í
Bandaríkjunum um hvemig taka
bæri á persónu- og trúnaðarupplýs-
ingum á tímum Netsins. „Þegar um
er að ræða málefni er varða persónu-
legar upplýsingar og trúnaðarmál
þurfum við að taka tillit til skoðana al-
mennings - trúlega í meira mæli en
við höfum gert til þessa. Fólk er eng-
an veginn sátt við þær aðferðir sem
nú eru notaðar til að tryggja vemd
persónuupplýsinga.“
TENGLAR
Medic Alert Foundation: www.me-
dicalert.org/
MEÐ því að nota nýjustu erfðarann-
sóknatækni hafa vísindamenn í Tex-
as komist að því, að ofneysla áfengis
getur breytt erfðaefni, eða genum, í
heilanum. Af rúmlega fjögur þúsund
genum sem rannsökuð vom reynd-
ust að minnsta kosti fjögur prósent
vera um 40% öðm vísi í alkóhólistum
en þeim sem ekki misnotuðu áfengi.
Greint er frá þessu í desemberhefti
tímaritsins Alcoholism: Clinical and
Experimental Research.
„Rétt eins og tölvuvírus getur
breytt tilteknum fomtum og að-
gerðum sýna upplýsingar okkar að
stöðug misnotkun áfengis getur
breytt efnasamsetningu og rafrás-
um í framhluta heilabarkarins,"
sagði í tilkynningu frá aðalhöfundi
rannsóknarinnar, dr. R. Adron
Harris, við Háskólann í Texas í
Austin.
Flest breyttu genin era í
tengslum við svonefnt hvítt efni í
heilanum (myelin). Þetta efni mynd-
ar slíður utan um samskiptafmmur
heilans og kunna genabreytingarnar
að útskýra hvers vegna alkóhólistum
er hættara við sjúkdómum sem eyða
hvíta efninu, að því er vísindamenn
segja.
„Með þessari rannsókn em að
byrja að koma í ljós þær óæskilegu
breytingar sem sífelld áfengisneysla
veldur í heilanum," sagði Harris.
„Svona rannsóknir munu leiða til
þess að betri meðferð finnst við
alkóhólisma og annarri fíkn.“
TENGLAR
Alcoholism: Clinical and Experimen-
tal f?esearch:www.alcoholism-
cer.com
Offita talin hnattræn ógn
Haldi fram sem horfír í Bandaríkjunum stefnir í að
dauðsföll af völdum offitutengdra sjúkdóma verði
fleiri en dauðsföll af völdum reykinga-sjúkdóma.
Washington. AP.
LÆKNAR telja nú að offita sé orðin
að hnattrænni heilbrigðisógn og segja
hana hafa aukið fjölda tilfella hjarta-
sjúkdóma, heilaáfalla, brjóstakrabba
og krabbameins í ristli. Kemur þetta
fram í greiningu umhverfisrannsókn-
arhóps.
Líkamsrækt nauðsynleg
Framkvæmdastjóri hópsins, Les-
ter Brown, segir einnig að sífellt fleiri
vísbendingar komi í ljós um að ekki sé
nóg að draga úr kaloríuneyslu til að
beijast við offítu, regluleg líkams-
rækt sé nauðsynleg til að viðhalda
heilbrigðri þyngd.
Hreyfingarleysi - að horfa á sjón-
varpið, tölvuleikir og netleit - em
meðal þess sem hefur stuðlað að stór-
auknum fjölda offitutilfella, að því er
Brown segir í skýrslu. Þar kemur enn
fremur fram, að haldi fram sem horfir
í Bandaríkjunum sé einungis tíma-
spursmál hvenær árleg dauðsfoll af
völdum offitutengdra sjúkdóma verða
orðin fleiri en dauðsföll af völdum
sjúkdóma er stafa af reykingum.
í skýrslunni er haft eftir Peter
Kopelman við Konunglega læknaskól-
ann í London, að læknar telji að „ekki
beri lengur að h'ta á offitu einfaldlega
sem vanda, heldur sem faraldur sem
ógnar heilsufari alls heimsins."
Rannsóknir hópsins sýna að fjöldi
þeirra sem borða of mikið og era of
feitir í heiminum er kominn í 1,1 millj-
arð og er að verða jafn fjölda þeirra
sem þjást af matarskorti. „í fyrsta
sinn í sögunni er meirihluti fullorð-
inna í sumum samfélögum of feitur,“
segir Brown í skýrslunni. „í Banda-
ríkjunum er 61% allra fullorðinna of
feitur. í Rússlandi er hlutfallið 54%, í
Bretlandi 51% og í Þýskalandi 50%.“
Fleiri feitir í þróunarríkjum
Fjöldi þeirra íbúa þróunarland-
anna sem þjást af offitu er einnig að
aukast. I Brasih'u era til dæmis 36%
Associated Press
Hluti vandans.
fullorðinna of feit. í Kína er hlutfallið
15%. Brown segir enn fremur að ekki
sé einungis um að ræða að fjöldi
þeirra sem era of feitir sé meiri nú en
áður, heldur sé fjöldinn farinn að
aukast hraðar en nokkra sinni. í bæði
Kína og Indónesíu er fjöldi þeirra
sem eru of feitir, tvöfalt meiri í borg-
um en úti á landi. í Kongó er offita
sexfalt algengari í borgum.
REIKNIVEL
OG DAGATAL
ÁNETINU!
torgis
ÍSUEMSXA UWUrSSfMH!