Skírnir - 01.01.1902, Blaðsíða 20

22
Bretland ið milda og írland.
hanu konu sína í árslolc og gerist nú ellihrumur og mjög hníginn að
heilsu. Forsætisráðherra i hans stað varð Arthur J. Balfour, systur-
sonur hans; hann er fæddur 1848. Varla er það efamál, að Chamber-
lain hefði verið betur kjörinn stjórnarforseti ; en liann heyrði áður tíl
frjálslynda flokknurn, en stýrir nú þeim flokki, er nefnist einingarmenn
(Unionists); skapaði hann þann flokk, er hann sleit fylgi við Gladstone
út af heimastjórnarmálinu írska. Hefir einingar-flokkurinn síðan veitt
ihaldsmönnum að máli, og stjórnin brezka er nú sem stendur ihalds-
stjórn.
Annars hefir þingfylgi stjórnarinnar sifelt farið þverrandi síðan
Búastríðinu lauk, og það eitt virðist helzt hafa haldið henni við, að
forsprakkar frjálslynda flokksins fylgja sinni stefnunni hver, syo að
flokkur þeirra hefir allur mátt heita í molum. Camboll Bannerman,
sem að nafninu til stýrir flokknum, hefir litla liæfileika til flokkstjórn-
ar. Harcourt gamli, sem að ýmsu virðist vel hæfur til flokkstjórnar,
hefir ekki nægar vinsældir og fylgi; Rosebery lávarður, sem annars
hefir verið forsætisráðherra, er ótryggur við fornar kenningar flokks-
ins og ráð lians mjög á reiki, svo að hann hofir lítið fylgi frjálslyndra
manna, s,vo stórgáfaður hæfileikamaður sem hann annars er. John
Morley, Bryce og Biake eru allir betur lagaðir til visinda og bókmenta
heldur en til flokksforusutu.
í síðasta Skírni var getið um tollinn, sem Bretar lögðu á korn
og mjöl. Af öllum afleiðingum Búastríðsins hefir brezkur almenningur
engri jafn illa unað sem korntollinum, og mun hann hafa átt meiri
þátt, en nokkuð annað, í þeim ósigrum, sem stjórnarflokkurinn beið við
nálega allar aukakosningar til þings. Þegar Ritchie fjármálaráðgjafi
lagði fjárlög fyrir þingið nú í vor, þá slepti hann korntollinum úr.
Móti þessu risu upp nokkrir tollavinir, en Ritchié sat við sinn keip
og Balfour svaraði á sömu lund, er hans var leitað. En þá kom
Chamberlain til sögunnar, og vildi hann að korntollinum væri haldið;
kvað þetta eina veginn, til að geta sýnt lýðlendunum, einkanlega Can-
ada, nokkra ívilnun í vorzlunarmálum gegn því er Canada liafði tjáð
sig fúsa til að veita brezkum varningi afslátt í tolli. Hugmynd Chamber-
lains er sú, að sambandið milli lýðlenda Bretaveldis og alríkisins sé
alt of lauslegt og eigi á nógu föstum grundvelli bygt, en með toll-
sambandi megi efla það og styrkja. En allir vinir verzlunarfrelsis meðal
allra flokka hafa hér risið upp á móti Chamberlain, og or það nú sýnt,