Skírnir - 01.01.1902, Page 24

26
Canacla.
til hafs. Margír bandaþingmenn af frjálslynda flokknum halda því fast
fram, að stjói’nin leggi þessa braut og láti hana verða þjóðeign, en ð>
séð er enn, livað ofan á verður í því efni.
Bandaríkl Norður-Ameríku.
í Maí-mánuði í fyrra hófst eitt ið ógurlegasta verkfall, sem sögur
hafa af farið, þar sem verkamenn i öllum harðlcola-námum1 í Banda-
ríkjunum lögðu niður verk út af ósamlyudi við námaeigondur. Kröfur
verkmanna vóru sanngjarnar, en námaeigendur vóru ósanngjarnir.
Verkamenn buðu t. d. stöðugt að leggja ágreining sinn undir gerðar-
dóm, en námaeigendur neituðu því.
Óll kolavinna hætti því; birgðir, sem fyrir hendi vóru, fóru brátt
þverrandi og kol stigu óheyrilega í verði, einkum í stórborgunum, þeg-
ar hausta tók og kólna fór í veðri. Vandræði urðu milcil fyrir alla,
en auðvitað tilíinnanlegust fátæklingum, sem nærri má geta, þegar
tunnan af kolum var í New York komin upp í $ 4—5 (15—18 kr.).
ítoosevelt forseti tók þá upp á því, að reyna að miðla málum; bauð að
skipa gerðardóm til að skera úr ágreiningnum, og það vildu verka-
mennirnir þiggja, en námaeigendur höfnuðu því boði tvivegis (um mán-
aðamótin September—Október). Roosevelt sneri sér þá til Pierpont
Morgan’s, auðmannsins mikla, og bað hann að leggja sín góð orð til.
Morgan á ekkert í neinum kolanámum, en svo mikið eiga allir auð-
menn aðrir undir honum, að allir töldu víst, að hann gæti látið náma-
eigendur láta undan, ef hann vildi. Þetta rættist og. Morgan or í
því, scm fleiru, ólikur öðrum auðmönuum, að hann er ekki á móti því,
að verkamenn sóu í félagsskap, heldur telur það þvert á móti mjög
æskilegt. Tveim dögum eftir að Roosevelt sneri sór til hans, gat Morgan
skýrt honura frá, að námaeigendur tækju boði hans. Komust svo sættir
á að lokum.
Auðmönnunum ýmsum likaði illa, að forseti Bandaríkjanna væri
þannig að skifta sér af málum, sem stöðu hans kæmu ekkert við. En
flestir landsmenn kunnu honum þökk fyrir.
Milli Bandaríkjanna og Mexico hefir lengi verið ágreiningur út
1) Harðkol (anthracite coal) eru bezta steinkolategund, og brenna
menn eigi öðru í ofnum og eldavélum í Bandaríkjunum, Þau eru eigi
eins hitamilcil og linkol, en margfalt drýgri. Linkol tsoft coal) eru
ódýrari, hitameiri, en ódrýgri og miklu reykmeiri.