Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1907, Page 27

Athugasemdir
við Arbók Fornleifafélagsins 1905.
Eftir
Brynjúlf Jónsson.
Fornleifarannsóknir geta, eigi síður en hvað annað, lengi staðið
til bóta. Nýjar athuganir, nýjar bendingar geta þá og þá leitt til
nýrra upplýsingar og nýrrar niðurstöðu um eitt og annað. Það er
ekki langt síðan 1904, er eg ritaði greinarnar um rannsókn mína í
Árnesþingi, sem prentaðar eru í Árb. 1905. Þó hefi eg síðan fengið
tilefni til að gjöra athugasemdir við ýms atriði í þeim greinum:
I.
Á bls. 4 er sú tilgáta sett fram, að bærinn Fljótshólar kynni
fyrst að hafa staðið þar, sem nú heitir Kelavarða á Öldunni vestan-
halt fram undan Fljótshólum. En það mun ekki rétt til getið. Því
nú hefi eg fengið að vita, að Kelavarða er í Ragnheiðarstaðalandi.
Bær virðist samt hafa verið þar, og annar skamt frá honum. Á
það benda grjótþústir. En það mun hafa verið afbýli frá Ragn-
heiðarstöðum, sett við landamæri. Nú hefi eg líka fengið að vita,
að til er sögn um eldri Fljótshóla en þá, sem nú heita Fornu-Fljóts-
hólar. í vesturhalt suður frá Fljótshólum, nær í sömu stefnu, sem
Fornu-Fljótshólar eru, en miklu lengra burtu, fram í öldunni fyrir
sunnan vik það, er gengur vestur úr Þjórsá, er sá staður sýndur,
sem sögnin segir að Fljótshólar hafi fyrst staðið. Þar heitir nú
Bdtsmelur, en er þó enginn »melur«, heldur grótþúst sem svara
mundi bæjarstæði. Mikið byggingargrjót hefir verið dregið þaðan á
ís heim að Fljótshólum og er þó talsvert eftir. Fyrst er sagt að
grjótþústin hafi verið hulin af stórum blöðku-mel, — því heitir þar
Bhts-melur, — en hann er alveg blásinn burtu. Engir »hólar« sjást
þar nú, heldur en annarstaðar á Öldunni. En enginn getur gizkað
á, hvaða mishæðir þar kunna að hafa verið hér og hvar, áður en
Aldan myndaðist eða náði að hylja þær.