Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1907, Page 29

31
sama sem mokstrarreka, þá er ekki ólíklegt, að það bendi á verk-
færið, sem hann var kunnastur fyrir að vinna með: reku-spaðann,
moldarrekuna, með öðrum orðum: að hann hafi verið garðlagsmað-
nr, byggingamaður, og þá að líkindum starfsmaður og nytjamaður
heima fyrir. Slíkur maður var liklegri en þeir, sem í stórræðum
vildu standa, til þess að vilja greiða veg ferðamanna og brúa ófær-
an læk, svo beina leið mætti komast. Og auðséð var á brúnni, að
sá sem hana bygði hafði ætlast til, að hún skyldi verða endingar-
góð.
Mér sýnist tilgátan ekki ólíkleg. En sé hún rétt, þá hefir Þor-
leifur spaði verið annars maklegri en aðhláturs.
III.
A bls. 5, þar sem lokið er máli um Rauðárhól, hefði átt að geta
þess, að upp frá bænum liggur djúp og mjó laut, liklega uppgróin
hraungjá, skáhalt upp í hraunið, og eru í henni straumlaus leir-
vatnsdrög, sem ekkert afrensli hafa. Hefir þess verið getið til, að
þessi laut kunni fyrrum að hafa veriö kölluð Rauðá. En ekki er
hún líkleg til að hafa borið nafnið á. Bæjarnafnið er ekki heldur
borið fram í daglegu tali Rauðarhóll, þó svo sé ritað, heldur ávalt
Rauðarhóll. Og sé þessi hjáleiga gömul, þá hefir hún að líkindum
áður staðið framar og fjær þessari laut, en verið færð undan sjó
eins og flestir aðrir bæir þar strandlengis.
IV.
A bls. 6 hefi eg lýst undrun minni yfir því, að ekki hækkaði
vatnið í Grímsdæl þá er Skipá hætti að renna. En nú er eg þess
vís orðinn, hvernig á því var háttur. Áður rann lækur, eigi all-
lítill, úr Traðarholtsvatni ofan í Grímsdæl. Hann hét Grjótlækur.
Þvi hætti Skipá að renna, að Skipamenn stýfiuðu Grjótlæk uppi við
vatnið, svo hann er ekki lengur til. Orsökin var sú, að þá er
Grímsdæl tók að grynnast af sandi, er í hana barst frá sjónurn, þá
gat hún ekki lengur tekið á móti öllu því vatni, sem lækurinn bar
fram i leysingum. Flæddi það heím að bæ á Skipum og jafnvel
inn í hús á stundum. Traðarholtsvatn bætti sér upp afrensli með
þvi að mynda nýjan læk, sem nefndur er Nýilækur og rennur í
Baugstaðavatn. Hinn forni Traðarholtslækur, — sem öðru nafni
nefníst Hörpuhólslækur, — gat nefnilega ekki, landslags vegna,
bætt við sig öllu þvi vatni, sem Grjótlækur hafði borið fram.
Ein af hjáleigum Traðarholts heitir Grjótlækur. Sá bær hefir
nafn af læknum, því hann rann þar hjá. Mun hann aldrei hafa