Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1907, Blaðsíða 38

40
sem hún hefir án efa verið lokuð með í fyrstu. I rennunni var
gráhvít leðja og höfðu steinarnir litast af henni. Auðsjáanlega hafði
grjótveggurinn verið framveggur mikils húss. Lengd þess frá norð-
vestri til suðausturs hefir verið rneiri en breidd hlöðunnar, þykkt
moldarbríkurinnar og lengd kjallarans til samans. Bakveggur þessa
húss kom ekki í ljós, svo langt inneftir var ekki grafið.
Gólfskánin bendir til þess, að hús þetta hafi í fyrstunni verið
íbúðarhús. Seinna hefir því verið hleypt upp og mold færð í tóft-
ina. Þá er að sjá sem íbúðarhúsið hafi verið sett annarstaðar, en
tóft þessa húss, eða nokkuð af henni verið haft fyrir haugstæði.
Hið einkennilegasta er grjótmalar blendingurinn í yfirborði mykjunn-
ar. Hann sýnist að hafa orðið til í jarðskjálfta, þannig að efsti
hluti hárra grjótveggja hafi hrunið yfir mykjuna og hafi það grjót
verið smátt. Því ekki mun mega geta þess til að haugurinn hafi
verið í húsi með þunnu helluþaki, er hafi molast í jarðskjálftanum.
Til þess þætti mér mestar líkur ef gjöra mætti ráð fyrir, að hug-
myndin um hús fyrir áburð hafi þá verið þekkt. Líklega hefir grjót-
ið í mykjunni valdið því, að hún var eigi notuð eftir að bærinn var
byggður upp aftur. Enda hefir honum þá aftur verið hleyft upp,
mestalt grjótið úr veggnum verið fært burt og notað annarsstaðar,
svo og hellurnar ofan af rennunni. Hin gráhvíta leðja bendir til
að rennan hafi legið frá búri í fyrstu. Það hefir þó verið innar en
nú var grafið. Jakob bóndi hefir skýrt mér frá þessu.
II. Fornleifafundur í Háholti (í Gnúpver.jahreppi).
Matthías bóndi Jónsson í Háholti í Gfnúpverjahreppi (í Vestur-
bænum) bygði heyhlöðu í vor (1907) vestast í bæjarröndinni. Þar var
fjós áður, er nú var fært til hliðar. Þá er grafið var fyrir hlöð-
unni og komið var svo sem 1 al. niður frá fjósflórnum, urðu fyrir
leifar af öðrum fjósfiór, og þá svo sem ya ai. neðar leifar af hinum
þriðja. Svo hafði fjósinu, og án efa öllum bænum, verið hleypt upp
hvað eftir annað, en stærstu og þyngstu flórhellurnar í hvort sinn
verið skyldar eftir. Hefir þótt óþaríi að stritast við þær, því í Há-
holti er nóg og gott hellutak. Svo sem 2 áln. undir neðsta flórn-
um varð fyrir einkar einkennileg tóft, 6 áln. löng og 4. áln. víð.
Snéri gafi hennar fram i bæjarröndina, en hún horfir mót suðri.
Tóft þessi var eingöngu gjör af hellum, er reistar voru á rönd hver