Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1928, Side 23

23
Flosi tekur sig upp frá Ossabæ í stórum hugarhræringum, þó
vitsmunir stilli geð hans, kap. 116, og hafði hann ákveðið reið til
Holtavaðs; skilst mér að það muni dagleiðin frá Dal, og þarna næsti
náttstaður; það passar mæta vel, sjáum náttstaðina, kap. 115, bls.
263—4, Stóradal, Sólheima, Höfðabrekku, Kirkjubæ.
Við Holtavað mælti Flosi þeim mót, Sigfússonum, og öðrum sinna
manna úr héraðinu, sem til þings vildu ríða, og er annað óhugsan-
legt en að það hafi verið í náttstað hans. Sigfússynir spurðu, kap.
117, fréttu til ferða Flosa þennan dag, og þá hrundið fram, sem hann
væri kominn til Holtavaðs, þó tveggja til þriggja klukkutíma reið
væri ófarin af dagleiðinni, í meiningu um, að þeim væri mál að taka
sig upp.
Enginn þarf að segja mér, að þeir hafi þá fyrst farið að beina
saman liði sínu og undirbúa sig til ferðarinnar; nei, þeir hafa verið
ákveðnir og samfundarstaðurinn vís.
Myndi nú FIosi ekki ríða greitt frá Ossabæ, yfir Affall á Höfðavaði
og á þjóðveginn norður eigi allskammt þaðan, og til sinna lestamanna,
stefna á Hvolsfjall, og í skarðið austan-við það, austan Moshvol og aust-
an Efrahvol, en til hægri var Kotamannafjall og íraheiði, og þaðan til Rang-
ár; má sjá víða í móum á þessari leið margar og gamlar götubríkur.
Þverá var þá svo lítil, að hennar gætir ekki meira en annara
læna, sem renna þar um flatlendið, einungis Fljótshlíðarárnar, þær vest-
ari, og töldu þó fróðir menn, sem Páll Sigurðsson í Árkvörn, vafa-
samt, hvort þær hefðu allar náð samtökum fyr en Markarfljót fór að
ryðja sér braut vestur, sem hann hélt fyrst vera um óaldarár síðari
hluta miðaldanna; um þetta töluðu þeir faðir minn í áheyrn minni,
þá staddir í Árkvörn.
Af fljótsins völdum hefir Lambey hlotizt sérstaða, hvar þessir
fornmenn riðu greiðar grundir; vestur um Hemlu eða nálægt Duf-
þaksholti hafa þá ekki langferðamenn troðið veg; meiri mýrar og
meiri krókur; neyðst þangað, þegar vaðið á Lambey tók af á síð-
ari öldum. Það er kallað að fara yfir á Sýkinu, heitir Sýkisvað; aldrei
er það kennt við Dufþaksholt, þó miklu sé nær því en forna vaðið.
Enginn vatnsfarvegur eða sýki liggur þarna að ánni; get ég til að
Sýkisvað sé eldra en Þverá að Markarfljóti viðbættu; þá smá-á eins
og sýki, og vaðið notað einungis bæja á milli. Þetta er svipað og með
vaðið suður-yfir Þverá hjá Móeiðarhvoli; það er kallað á Ósunum,
og bendir það á, þegar fljótið myndaði fyrst nýja farvegi, Ósa, og
og heitir síðan Ósavað; en nú á síðari tímum hefir það verið eitt
óskift vatnshaf landa á milli, fullt með ægisandi, og vað Bakkabæja-
manna til Oddakirkju eftir sem áður.