Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1928, Side 32

32
lengd vestar, en ekkert þessara vaða get ég látið heita Hofsvað þeirra
tima. Sunnanmegin er blautt mýrlendi og hallar að ánni; sýnist
óhægt yfirferða.
Goðatóttin á nefinu suður af bænum, sem nú er, gæti eigi að
síður verið rétt; um hana sannar ekkert nema rannsókn. En dauflegt
þykir mér um hringinn, sem margir ætla hrossarétt, á sléttu, örstutt
fyrir neðan hlaðvarpann á forna bænum. Ég hefi séð sams konar gerði,
í sömu afstöðu frá bæjum, t. d. á Efri-Rauðalæk, Ægisíðu og víðar,
með nokkurn veginn ummerkjum, og hefi ég frá barndómi heyrt þau
kölluð bænahús, byggð eftir kristni; líklegast, ef svo væri, sem helgir
hringir með engri yfirgerð. Flest eru þau ferhyrnd og dyr á vestur-
enda, og svo getur þetta einnig hafa verið, hornin fallið inn í tótt-
ina. Annars er þetta fornmerki á Hofi að hverfa ofan í völlinn, og
greinir enginn, nema kunnugur sé. Hrossarétt get ég engan veginn
samþýðst á þessum stað, eins og landslagi hagar. Einnig fara þar
hverfandi garðleggir aðrir umhverfis tún eða annað, því sandur hefir
borist þar nær árlega í grasrótina og hækkað jarðveginn.
Hofin voru tvö; það er eins og enginn muni Hof annað; en
Hofsvað var að eins eitt, og Gunnar villtist ekki á vöðunum. Eftir út-
liti við ána um móberg og landslag allt, er miklu líkara, að vaðið
hafi verið niður frá Hofi Skammkels, og kemur það að engu í bág
við söguna. Þangað liggja götur beggjamegin við Hvolsfjall, þó miklu
séu meir áberandi þær vestari, vegna síðari tímans, og koma þær
saman frammi á vellinum; má óefað rekja þær til vaðsins. Ég gjörði
mér krók í þessari ferðinni, að lita eftir sunnanmegin, móti vöðunum,
áður áminnstu, og fór yfir þessar götur, en það fór sem mig varði,
að þar voru einungis búfjárgötur ofan að hverju viki í vallarbrún-
inni, niður í nesin við ána. Ég rakti sumar, unz hurfu, þegar niður
kom i mýrina, og þótti mér engu líkara þarmegin til mannareiða;
aftur lengra úti í velli eru afarmörg götudrög í stefnur út vestanvert Mið-
húsa og Hofsnes, um Gömlu-Strönd, Litla-Odda, Helluvað og til Sand-
hólaferju. Síðan hefir sá vegur lagst í Djúpadal, Syðri-Strönd, Varma-
dal og um Ægisíðu. — Konur voru þar á stöðli, segir í Njálu, á Hofi;
ekki við ána, það er langvarandi misskilningur og mun svo, þó þarna
sé vaðið, og styttra að ánni; og allt eins gat konan hlaupið af stöðl-
inum heim til Marðar, þar sem hún mátti vita húsbónda sinn og
heimamenn í voða stadda; — eða þau óþýðu orð Marðar til hennar;
þau áttu þá betur heima heldur en við hjú hans.
Ég gat um hníf og belti Melkólfs, sem hann tapaði á leið frá
stuldinum í Kirkjubæ, og vil ég rekja götu hans. Ég læt hann fara
alfaraveginn frá Hlíðarenda; þá stefnir hann strax hærra til hliðanna,