Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Síða 50

42
—• Á uppdráttunum, sem eru í Lbs. 113, 4to, er gerð sú breyting, að
láta Tungufljót ekki hafa upptök sín úr þessum Fiskivötnum sunnan
Tungnár, heldur, á eldri uppdrættinum Nyrðri-Ófæru, sem þar er
teiknuð og nafngreind, en á yngri uppdrættinum Syðri-Ófæru, sem
■er einnig teiknuð þar og nafngreind. Nú er það og svo, að Syðri-
Ófæra kemur að nokkru leyti úr Álftavötnum, þeim er nú heita svo
■og eru norðvestan-undir Bláfjalli, eins og sýnt er jafnframt á yngri
uppdrættinum í Lbs. 113, 4to (nafnið skrifað þar Báfjöll). Virðist
þetta gert af nokkurri þekkingu á staðháttum, og Sigurður Vigfússon
sýnist hafa getað bent á sæmileg gögn til að styðja skýring sína.
Sigurður áleit, að nafnið Fiskivötn á vötnunum norðvestan-við
Bláfjall hefði verið lagt niður og nafnið Álftavötn sett á þau í stað-
inn, eftir að Fiskivötn hefðu grynnzt af sandfoki og fiskur eyðzt í
þeim, en vötn þau horfið, fyllzt af sandi og öðru áfoki, er áður hjetu
Álftavötn og eru sýnd á uppdrætti þeim, sem merktur er B í riti
Sæmundar um Skaftáreld. Sigurður hafði aldrei komið á þessar slóð-
ir, er hann setti fram skýring sína eða skrifaði greinirnar í ísafold,
en honum heppnaðist að komast þangað um mánaðamótin Ágúst—
september 1885, og er skýrsla hans um staðhætti þarna prentuð í Árb.
Fornlfjel. 1888—92, bls. 69—70. Hann segir þar, að Álftavötnin, er
nú heita svo, sjeu tvö; hið eystra sje allstórt; gangi víða út í það
grasi vaxnir tangar, og einn hólmi sje austan-til í því, o. s. frv. Hið
vestra Álftavatn segir hann, að sje spottakorn vestar en hitt, nokkru
minna, en með töngum og víkum líkt og hitt. Hann nefnir einnig
Brytalæki, „sem eru fyrir vestan Hólmsá. Þeir eru allmikil vötn, með
töngum og hólmum, en víða grunnir", segir hann. Uppdráttur Ágústs
Böðvarssonar sýnir, hvernig þessu er farið nú, að því er snertir Álfta-
vötn. Ekki eru þau alveg horfin, en orðin mjög lítil, og Gísli Sigurðs-
son á Búlandi lýtur svo á, að annað þeirra sje með öllu horfið, sjá
bls. 12 hjer að framan. .Kofi er norðvestan-við hið eystra, sem nú er
aðalvatnið, en hið vestra er eflaust það, sem sjest á uppdrætti Ágústs
Böðvarssonar 3y2 km. fyrir suðvestan hið eystra og er nú raunar, að
sögn Ágústs, tvær örgrunnar, samfastar tjarnir, er hverfa að líkind-
um, þegar langvarandi þurkar eru. Á uppdrætti Þorvaldar Thorodd-
sens (1900) eru bæði vötnin sýnd greinilega og hið vestara miklu
stærra en hið eystra. — En um Brytalæki er það að segja, að þar eru
engin vötn sýnd, heldur lækir einir, á uppdrætti frá 1933, eftir mæl-
ingum Pálma Hannessonar frá 1931, en á uppdrætti Ágústs Böðvars-
sonar er þar þó enn sýnd allstór tjörn eða flæða. — Á uppdrætti
Pálma eru sýnd Veiðivötn, Fiskivötn norðan Tungnár, eftir mæling-
um Steinþórs Sigurðssonar frá 1927. — Hjer er mikið um lausan