Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Page 66

58
að Högni er sagður úr sögunni í 80. kap., en er þó nefndur þrisvar
eftir það1)' — en Sk. G. (bls. 67) finnur hvöt hjá sér til að benda á
þessa misfellu. Nú er ég að vísu ekki að ámæla þessum mönnum fyrir
þetta, þó að ég aðhyllist nærfærnislegri skilning á sögunni en þeir, en
hitt er vita-gagnslaust, að ætlast til að menn trúi því, að röksemd,
sem kölluð væri ósanngjarnleg, ef hún fyndist í mínum ritum, verði
allt í einu sanngjarnleg fyrir það eitt, að einhverjir aðrir menn halda
henni á lofti.
Það er margt fleira um sanngirni að segja, sem ég skal ekki
fjölyrða um í bili. Ég skal rétt geta þess, að það er engan veginn
ókunnugt, að maður, sem hefur fyrirframskoðun um eitthvert vísinda-
legt viðfangsefni, er ekki ævinlega mjúkhentari en aðrir. Og þeir
sem taka sér fyrir hendur að afsanna allar staðvillur í Njálu, sjái
til þess, að þeir teygi ekki orð sögunhar meir en hinir, sem aldrei
hafa boðið sögunni vernd sína og telja, að hún þurfi hennar ekki við.
Kunnugir menn. Sk. G. segir á einum stað (bls. 57): „Kitdóm-
um alókunnugra, útlendra manna er bezt að halda sem minnst á lofti".
A. J. J. talar þó enn meira um útlenda menn, sem ekki eiga að vera
sem kunnugastir, sérstaklega einn. Það er ekki mikil virðingin fyrir
honum, þegar verið er að segja frá hans röngu skoðunum um Goða-
land (bls. 9)'. Og um Fiskivötn segir A. J. J. mig tilfæra fremur
barnalegar hugmyndir um þetta eftir útlendan mann (13—14) . Svo
lítils er hann virtur hér, að nafn hans er ekki nefnt. Og þó er þessi
maður, Kristian Kálund, einhver grandvarasti og f jölfróðasti vísinda-
maður, sem ritað hefur um forníslenzka staðfræði. Víst hafa verk
hans, eins og annara, verið háð mannlegum ófullkomleika, en þó á
hann skilið mikla þökk og virðingu fyrir sitt ágæta starf, en hnútu-
kast og lítilsvirðingarorð eru oss til engrar sæmdar.
Svo er háttað um hina „kunnugu menn“, að þekking þeirra er
mikilsverð. Ómetanlegt er það, sem þeir kunna að segja frá landslagi,
sem er breytt frá því sem áður var, sögnum og nöfnum, sem nú eru
gleymd eða að gleymast. En þegar þetta er frátekið, er staðþekkingin
rétt eins og hver önnur þekking, sem hægt er að afla sér, og hver sem
við staðfræði vill fást, verður vitanlega að gera það. En það er ekki
hóti nauðsynlegra fyrir hann en það er fyrir hina „kunnugu menn“,
sem ætla að fást við forna texta og aðrar sögulegar heimildir, að
afla sér þekkingar á þeim vísindum, sem fjalla um þá sömu texta.
1) Til samanburðar skal ég nefna það, að í Manni og konu stendiir í
upphafi 2. kap., að Hallvarður Hallsson sé úr sögunni, en hann kemur þó
miög við sögu í 17. og 18. kap. Er Maður og kona eftir tvo menn?