Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Page 72

64
að það verði ekki sannað; ef það væri, hefði hún eftir sögunni dval-
izt langdvölum í Rangárþingi, en það er sannarlega ekki sönnun þess,
að Hámundarstaðir hafi verið þar, né bróðir hennar og bróðursynir,
né afkomendur hennar eða þeirra.1)
Ættartala Oddaverja. Ég skal ekki fara að deila við A. J. J.
um það, hvort ættartala sú, sem ég hef í Sagnaritun Oddaverja (bls.
13 o. áfr.) kennt við þá ætt, sé það í raun og veru, það er ekki ómaks-
ins vert. Ég skal aðeins gera litla athugasemd við gagnrýni hans, sem
öll beinist að því að sýna, að ættartala Hrafns heimska í Njálu og
Melabók (sem A. J. J. kallar Þrándar-gerðina) sé sú, sem Oddaverjar
sjálfir hafa gert; hin gerðin (Hræreks-gerðin, sem hann kallar), sem
aðrar heimildir hafa, sé samin af Snorra Sturlusyni. Hann vitnar til
þeirrar tilgátu, sem Jón Jóhannesson kom með til skýringar á mis-
mun þessara tveggja ættartalna (í ritdómi um bók mína í Skírni
1937), og segir A. J. J. (bls. 31), að Jón hafi „sannað það rækilega",
að „Hræreks-gerðin“ „er að ýmsu leyti röng“. Því ekki að segja sög-
una alla? Samkvæmt hugmynd Jóns er „Þrándar-gerðin“ einmitt líka
röng, og það meira að segja bæði eins og hún er nú, og eins og Jón
hugsar sér hana hafa eitt sinn verið.
Ég vildi hér geta þess, að „ættartala Sturlunga", sem m. a. er
til í Uppsalabók af Eddu og sjálfsagt er úr fórum Snorra sjálfs, virð-
ist mér benda nokkurn veginn ótvírætt á það, að á síðari hluta 12.
aldar, þegar Snorri ólst upp hjá Jóni Loftssyni, hafi Oddaverjar
rakið ætt. sína aftan úr forneskju til Loðmundar Svartssonar í Odda
á sama hátt og gert er í Uppsalabók. M. ö. o. „Hræreks-gerðin“, sem
A. J. J. kallar svo, var sú ættartala, sem þeir viðurkenndu þá sem
sína. Hve gömul hún er, verður vitanlega ekki sannað. Ég hef, bls.
14—15 í kveri mínu, bent á ástæður, sem mæltu með því, að hún væri
frá Sæmundi fróða og sonum hans. Þegar ég lít á ættartölu Ara, á
ég mjög erfitt með að hugsa mér annað en Sæmundur hafi rakið
ætt sína til konunga, og einmitt konunga í einhverju þjóðlandi í suð-
urátt. Þar fyrir gæti kenning Jóns Jóhannessonar um Þránd verið
rétt, en sú gerð ættartölunnar greind frá dálítið fyr en hann hefur
hugsað sér. Ég hef tæpt á því nokkrum sinnum, að fyrsta undirrót
1) Ég skal grípa um leið tækifærið að minnast á Djúpárbakka í Fljóts-
hverfi. Hann var þar til, svo sem sjá má af máldaga Kálfafellskirkju 1343
(Dipl. Isl. III. 778—79), og á síðari tímum, allt frá dögum Jóns Steingríms-
sonar, hafa menn þótzt vita deili á honum. Um Djúpárbakka við Ilólsá þekki
ég enga eldri heimild en frásögn Brynjólfs frá 1910. þær kunna að vera til
fyrir því. Ég bíð á meðan þær eru dregnar fram í dagsljósið.