Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Page 80

72
Hrúts vestan úr Dölum og þeirra félaga segir: „þeir riðu þar til er
þeir koma austr á Rangárvöllu". Hrútur og Unnur „ríða (vestan úr
Dölum) unz þau koma til þings“ (6. kap.); um ferð Unnar segir
Mörður: „ok ríð þar til er þú kemur til mín“ (7. kap.); Gunnar reið
„til Haukadals . . . ok svá til Holtavörðuheiðar ok létti eigi fyrr en
hann kom heim“ (23. kap.). Ég er illa svikinn, ef ekki má finna
fjölda annara þessu líkra dæma, þegar talað er um miklar vega-
lengdir í sögunni.
Annars virðist mér þeir Sk. G. og A. J. J. aðallega finna að
lýsingum Kerlingardals, Kringlumýrar og staðarins, þar sem bar-
daginn „við Skaftá“ var háður. Um síðasta staðinn hef ég þegar
talað. Um bardagann í Kerlingardal vildi ég segja þetta: Ég var
nokkuð á báðum áttum, við hvern stað væri átt, en hygg nú, að átt
muni við Kárhólma og að þeir Kári komi niður hjá Bólstað, kemur
þá allt ágætlega heim. Mundi 13. aldar maður, sem færi þarna um,
skirrast við að kalla þennan stað í Kerlingardal ? Ég mundi ekki þora
að fullyrða það. Ég efast um, að hér sé nokkur skapaður hlutur að.
Um Kringlumýri þótti mér réttast að fara varlega vegna þeirra
feiknarlegu breytinga, sem þar hafa orðið á landslagi. Mýrin og
stöðuvatnið eru kafin í sandi, og jafnvel gamla hraunið þar upp af
er á kafla orðið að sandöldum. Og gömlu Álftavershraunin eru nú
öll breytt, og Landbrotshraunin víða uppgrónir hólar. En að því er
mér er sagt eru nú ekki hraun nema norðan Kringlumýrar. Ef svo
hefur verið á 13. öld, verður hver að gera upp við sjálfan sig, hvað
hann leggur mikið upp úr ónákvæmnisorðum sögunnar („allt um-
hverfis“), þ. e. hvaða ályktun hann vill draga af þeim.1)
1) pess skal geta, að Ágúst Jónsson hefur bent á aðra Kringlumýri, hjá
Grenlæk út frá Ytra-Hrauni í Landbroti (sjá Morgunbl. 1926, nr. 299). Ástæður
þess, að ég aðhyllist hina aðra Kringlumýri, eru fyrst og fremst þær, að nafn
hennar má rekja aftur á 18. öld, og frá síðastliðinni öld eru sagnir um, að
þar hafi Kári barizt. í öðru lagi var Glúmshaugur þar í grennd (sbr. Árb.
Fornl. 1911, 60; 1915, 34), og skal ég i sambandi við það örnefni geta þess, að
ég veit það fyrst koma fyrir í skýrslu sr. Jóns Jónssonar á Ilnausum til
Kommissionen for Fortidsminders Opbevaring (1. nóv. 1817), og eru orð hans
á þessa leið: „1 Efreyjar landeign hér í sókn er mál manna að sé einn
for[n]manna haugur, almennt kallaður Glúmshaugur. petta skal hafa verið
lítill sandhóll, sem nú er af vatni og veðrum orðinn slétt sandleira, oft yfir-
flotin með vatn, svo hóllinn ómögulega getur fundizt. En til merkis um,
að þetta muni þó satt vera, hefur til nálægs tíma einstöku sinnum sézt á
náttarþeli rauðblár eldlogi koma upp rétt um litla stund í útnorður undan
bænum Efrey. Hvaðan haugur þessi hefur fengið nafnið Glúmshaugur, er
mér óljóst“.