Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Blaðsíða 85

77
verkefni líkt, að reyna að vega rök málsins. Niðurstöðu mína má sjá
í Um Nj., bls. 365—68, og skal ég geta þess, að ég vil ekki hlíta lýs-
ingu A. J. J. á henni. Sérstaklega eru það tvö atriði, sem ég vil benda á.
Annars vegar er lega vatnanna. Eftir að hafa athugað gögnin í málinu,
komst ég svo að orði: „Skoðun Kálunds á þessu (þ. e. legu vatnanna)
virðist mér vera miklu sennilegri, og álít ég, nema ný gögn komi fram
um þetta, einsætt að fylgja henni“. Það ætti að vera alveg eins auð-
velt að tilgreina orð mín, eins og að segja frá efni þeirra, og væri þá
ekki á ábyrgð A. J. J., hvort lesandinn misskildi þau. En ef menn
athuga orðalag í bók minni, munu þeir ef til vill taka eftir því, að
hér er heldur varkárnislega komizt að orði.
Annað, sem ég vildi biðja menn að athuga, er þetta. Kálund
reynir í Islandslýsingu sinni að draga ályktun af þeirri staðvillu, sem
hann hyggur vera, þegar Fiskivötn eru nefnd á leið Flosa. Þá ályktun
tilfæri ég, og bæti svo við þessum orðum: „Mér virðist Kálund hafa
rétt fyrir sér í því, að þessi villa sé engan veginn óskiljanleg“ (þ. e.
þó að sá, er skrifaði, hefði verið „Skaftfellingur", þ. e. samkvæmt
skilgreiningunni á bls. 342, alizt þar upp eða dvalizt þar langdvölum).
í samræmi við þessi orð á það að skiljast, þegar ég neðar á bls. 367
tala um „niðurstöðu“ Kálunds. Um orð Kálunds, að Tungumenn muni
líklega hafa farið árlega til Fiskivatna, segi ég ekki eitt orð, og það
af mjög einfaldri ástæðu: ég hef engin forn gögn í höndum um þetta
og geri þess vegna hvorki að mæla með því eða móti. Það ætti ekki
að vera þörf að skýra frá þessu hér, en einhvern veginn finnst mér
það muni ekki vanþörf vegna þeirra, sem ekki hafa Um Nj. í höndum.
Á þessum stöðum voru orð mín svo glögg, að ekki hefði átt að
vera þörf að skýra þau nánar. En á einum stað hef ég verið helzt til
stuttorður, en það er, þegar ég segi efnið úr grein Kálunds. (Þetta
leysti A. J. J. þó vitanlega ekki undan þeirri skyldu, að kynna sér
grein Kálunds sjálfs í stað þess að hártoga skoðanir hans eins og
þær komu fram í útdrætti mínum.)
Þá vík ég að röksemdunum um legu Fiskivatna. Kenning Sigurð-
ar Vigfússonar var þessi: Fiskivötn þau, sem nefnd eru í Njálu, eru
hin sömu og síðar hétu Álftavötn. Kenning Kálunds: Fiskivötn hafa
aldrei verið önnur en þau, sem liggja norðan Tungnár. Þegar Njála
nefnir þau á leið Flosa, er það af því, að höfundinum er ekki kunn lega
vatnanna, og hyggur hann þau liggja sunnar en þau gera.
Röksemdum má skipta í tvennt: A) Staðalýsingar. B) Landabréf.
A. Staðalýsingar. 1) Fyrstur manna á síðari tímum, svo ég viti,
talar Árni Magnússon um Fiskivötn (laust eftir 1700) ; eftir staðn-
um, þar sem athugasemdirnar standa í handritinu (AM 213, 8vo),