Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Side 103

95
Gluggar voru á þökum húsa, og báru þeir óljósa birtu. Malkvörn
stóð við búrdyrnar í ganginum.
Mjótt sund var á millum norðurgafls bæjarins (skálans) og
skemmanna, sem allar (þrjár) stóðu hver við annarar hlið og snjeru
stöfnum til vesturs. Þær voru kallaðar heimaskemma, mið- eða mó-
skemma og frúarskemma. f heimstu skemmunni geymdu ábúendur
og vinnufólk muni sína. í mið- eða mó-skemmunni var geymdur mór
og annar eldiviður, í innstu, frúarskemmunni, geymdi prófastur sína
búslóð, reiðskap sinn með fl. Fyrir norðan skemmurnar stóð þing-
húsið í sömu röð og þær. Á millum þess og frúarskemmunnar var
mjótt sund. Þinghúsið var byggt úr torfi, nema vesturgafl þess, sem
var hálfur úr timbri. Inngangur í þinghúsið var í gegnum hliðarvegg-
inn, við austurgaflinn. Á vesturgaflinum var einn gluggi. Þinghúsið
var í þremur stafgólfum, og í innsta þeirra, næst vesturgaflinum,
trégólf. Trjebekkir voru með hliðarveggjum hússins og borð við vest-
urgaflinn, undir glugganum, sem var á stafninum og með fjórum
rúðum. I þinghúsinu voru manntalsþing háð og aðrir sveitar- og
hjeraðs-fundir. Sýslumaður, hreppstjóri og helztu sveitarmenn sátu
í innsta stafgólfi við borðið, þar sem trjególfið var. Smiðjan stóð
nokkuð sunnar en bærinn, á svo-nefndum Smiðjuhól, sem íbúðarhúsið
stendur nú á. Við suðurhlið smiðjunnar stóð skemma, sem móðir mín
átti og geymdi búslóð sína í. Fyrir sunnan smiðjuna, en þó nokkuð
austar, nær fjallinu, stóð reiðhestahús prófasts; var því skipt sundur
í karma, mig minnir sex, og var hver karmur ætlaður einum hesti.
Skammt frá reiðhestahúsinu stóð fjósið, sem tók tíu nautgripi. Bak
við það, nær fjallinu, stóð heyhlaða, og fyrir sunnan hana allstór
heygarður, en sund var á milli. Á haustin stóðu vanalega fjögur eða
fimm vel uppborin hey í heygarðinum. Síðan var fjósið, ásamt hest-
húsinu, fært nær fjallinu, við hlið heyhlöðunnar, og þar stendur það
nú. Fyrir sunnan og vestan fjósið og reiðhestahúsið var stór og milcill
kálgarður; náði hann suður að bæjarlæk, að reiðgötunni að vestan, og
heim (norður) að skemmu móður minnar. Þessi kálgarður gaf vana-
lega af sjer mikla uppskeru á haustin, bæði af kartöflum og rófum.
Kálgarðinum var skipt á millum ábúanda eftir því sem hver hafði
mikinn hluta af jörðinni til afnota. — Reiðgata var í gegnum endi-
langt túnið, sunnan frá túngarði, — sem var skammt fyrir heiman
Hrosshársgil —, heim túnið, með vesturvegg kálgarðsins, heim í tröð,
sem var fyrir sunnan kirkjugarðsvegginn og náði að austan suður
að kálgarðsveggnum. Við kirkjugarðsvegginn myndaðist skörp beygja
á tröðina, svo riðið var með kirkjugarðsveggnum, — sem á því stykki
var norðari veggur traðarinnar —, heim á hlaðið, sem var á millum