Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Blaðsíða 153

145
En er það ekki a. m. k. í ætt við það sama, þegar hann talar um, að
Sigurður Vigfússon hafi „tekið sér fyrir hendur að leiðrétta þetta“,
og að hann hafi „reynt að sýna“, að vegur hafi legið upp eftir Þórs-
mörk, eða núna í „svarinu" til Skúla á Keldum, þegar hann segir,
að Skúli taki „sér fyrir hendur að sýna, að Garðar hafi átt niðja í
Rangárþingi" (bls. 62), og að hann „þykist geta nefnt þetta á nafn“
(bls. 63).
Um kurteisi EÓS í orðum til mín í „svarinu" ætla ég ekki að
ræða. Hún er sýnishorn af „skapsmunum“ hans út af því, að ég gat
ekki fyllzt aðdáun yfir sumum vísindunum, sem hann ber á borð í
U. N., meðal annars þeim, að þetta eða hitt í Njálu stafi af „vangá“
eða „gleymsku“ hjá höf., þegar í þrot er komið með rök. En maður,
sem telur sig vita, hverju Njáluhöf. hafa gleymt og hvað er hjá þeim
af vangá, ætti ekki að vera að tala um það sem „gerræði“, að ég
færi mjög líklegar líkur að atburðunum í Vorsabæ morguninn sem
Höskuldur var veginn, eða fetta fingur út í það, sem ég segi um
ferðalag Skarphéðins og Högna, eftir víg Gunnars á Hlíðarenda. Ef
EÓS heldur, að Skarphéðinn hafi ekki treyst sér til að ráða niður-
lögum Marðar, þá held ég, að hann fari villur vegar. „Mörður bað
sér griða og bauð alsætti", segir sagan. Það og sjálfdæmið létu þeir
Skarphéðinn sér nægja. Það er nú heldur ekki óhugsandi, að þá hafi
rennt grun í það, að eftirköstin gætu orðið erfið, ef þeir dræpu Mörð.
Hann var mikilhæfur höfðingi, og voldugir menn stóðu að baki hon-
um, eins og t. d. Gissur hvíti, tengdafaðir hans. Að m. k. varð Gunn-
ari á Hlíðarenda hált á því að eiga hann fyrir óvin. Og þó sagan
segi, að Mörður hafi átt „manna verstan þátt í málum Gunnars“,
segir hún líka frá því, að þess varð ekki ýkja langt að bíða, að vin-
átta hans og Njálssona, og þá ekki hvað sízt Skarphéðins, varð svo
xnikil, „at hvárigum þótti ráð ráðit nema við aðra réðist um“. Og
að síðustu var það Mörður, sem sótti brennumálið.
13. Um staðfræðina í Rangárþingi get ég verið fáorður að
þessu sinni. Ég fæ ekki séð, að EÓS hafi tekizt að hrekja það, sem
við Skúli höfum haldið fram um hana, með nokkrum rökum, enda
þó hann skrifi þar um all-langt mál. Þegar hann í U. N. var að fetta
fingur út í staðþekkinguna á Bergþórshvoli, sagði hann, að dalurinn
í Hvolnum væri „miklu minni en svo, að lið Flosa kæmist þar fyrir,
án þess að eftir væri tekið“, og væri „óþarft að vitna í rit manna um
þetta“. Líklega finnst nú ýmsum, að hér sé ekki sérlega vönduð með-
ferð á heimildum, að ganga með öllu fram hjá því, sem sá maður
hefir um þetta ritað, sem allra manna bezt hefir athugað staðhætti
á Bergþórshvoli með tilliti til sögunnar, Sigurður Vigfússon. Enda