Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Side 154

146
er eins og EÓS verði dálítið hvumsa við, er ég tilfæri orð Sigurðar
um þetta, og þykist hann nú vilja fara að bera blak af Sigurði. Nátt-
úrlega getur EÓS ekki rengt hin tilvitnuðu orð Sigurðar, þau að
hann segist lýsa „yfir því, að hvert orð er satt í Njálu, bæði um
heimreið Flosa og viðburði brennunnar“, en hann segir, að lesand-
inn spyrji, hvort hugsanlegt sé,' að „Sigurður hafi gert sig sekan í
öðru eins gáleysi?" „Nei, ekki gerði hann það“, segir EÓS, „þó að
aldrei nema ókrítiskur væri; aftan af tilvitnuninni . . . vantar þessi
orð: „að því er séð verður af landslagi, örnefnum og kennimerkj-
um“. En hverju breyta þau? Af hverju öðru en þessu, rannsókn á
landslagi, örnefnum og kennimerkjum, gat Sigurður lýst því yfir,
að allt væri rétt í Njálu um heimreið Flosa? EÓS segir, að við Sig-
urður Vigfússon séum einir um þá skoðun, að dalurinn í Hvolnum
hafi verið nægilega stór til að rúma lið Flosa. Þetta er ofur eðlilegt,
því enginn hefir rannsakað þetta eins vel og við frá öllum hliðum.
Hann athugaði um 1880, að lægðin í Hvolnum gat rúmað 200 hesta,
„að skynsamra manna dómi“. Ég hefi með rökum, sem ekki verður
í móti mælt, bent á, að lægðin hafi orðið fyrir miklum uppfyllingum
vegna foks úr lausum jarðvegi m. m., sem nóg er af þarna, einkum
þó úr aðalvindáttinni. Viðvíkjandi mælingu minni á lægðinni skal ég
taka það fram, að ég mældi aðeins það stykki, þar sem greinilega
vottaði fyrir lægðinni, en enga „sléttu uppi á hólnum“. En þó lægð-
in hefði verið nærri helmingi minni en hún er, hefði hún samt rúm-
að lið Flosa. Þar sem Fjnni Jónssyni ber ekki heim við sjálfan sig,
met ég meira það, sem hann segir í ævisögunni, því í formálanum
fyrir henni er sagt, að ferðasögurnar (og þar á meðal ferð hans að
Bergþórshvoli), styðjist „við samtíða vasabækur". Hitt er skrifað
eftir minni.
Leynd Flosa á Bergþórshvoli er óþarft að ræða. Hún er ekkert
annað en hugarburður. Fregnin, sem farandkonurnar færðu Njáls-
sonum í Álfhólum, var engin „lausafregn“. Þeir vissu af henni, að
Flosi var kominn að austan, „ok munu þeir allir (Sigfússynir o. fl.)
komnir til móts við hann“, segir Helgi. Og leyndin um þetta var nú
ekki meiri en það, að farandkonurnar bættu við frásögnina um ferð-
ir Sigfússona: „Ok kalla má at nú sé allt á för ok á flaug um hér-
aðit“. Út af hverju? Vitanlega út af því, að fólk vissi, að Flosi var
kominn.
Minnast má og á það í sambandi við „leyndina", að líklega hefir
hundur (eða hundar) verið til á Bergþórshvoli eins og á öðrum bæj-
um, og þeir eru ekki vanir að leyna gestakomu, þó minni sé en 100
manna ríðandi. Hyggilegra þótti Gissuri hvíta, að koma því svo fyr-