Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1949, Page 11

15
Þessi myndi nafnsins held eg að muni vera flutt inn seinna. Bæði
nöfnin, Arnarbœli og Búrfell, eru nefnd þegar í Landnámabók og
munu mjög snemma hafa dreifzt um allt Iandið.
Þar sem þannig er ástatt, er lítil von um, að það takist að komast
að því, hvar nöfnin muni hafa verið mynduð í fyrstunni og eftir
hverjum leiðum þau muni hafa dreifzt. Það má þó telja það fyrir-
fram ólíklegt, bæði um þessi nöfn og önnur, að upptökin hafi verið
á norðvesturkjálkanum. Það er langt um sennilegra, að nöfnin hafi
fæðzt í öðrum landshlutum og síðan flutzt vestur þangað. Að þessu
styðja og önnur rök, þó að þau virðist ekki ná nema til fárra nafna.
Á Vesturlandi eru, að því er eg veit, 3 fjöll, sem heita Skeggöxl,
eitt milli Hvammsfjarðar og Skarðsstrandar, annað á sýslumótun-
um sunnan Laxárdalsheiðar og þriðja í landi Múla í Gilsfirði. Skegg-
öxl er einkennilegt nafn og víst ekki myndað nema á einum staðn-
um. Þessi staður hlýtur að vera Hvammssveit, því að Skeggöxlin,
sem er inn af henni, er upp af Skeggjadal, sem hallar ofan í þessa
sveit. Skeggöxl mun vera stytt úr Skeggjaöxl, svo sem Reykhólar
úr Reykjahólar, en Skeggjaöxl aftur úr Skeggjadalsöxl, það er fjalls-
öxlin upp af Skeggjadalnum. Þessi Skeggöxl er um leið merkilegust
þeirra 3 fjalla, sem svo heita, 815 m á hæð, hæsti tindurinn þar á
slóðum næst Hafratindi. Skeggöxl sunnan Laxárdalsheiðar er aðeins
fremur lág heiðarbunga, 340 m yfir sjávarmáli, og Skeggöxlin í
Gilsfirði er ekki einu sinni merkt á uppdráttunum. Það má kalla eðli-
legt, að menn láta minni háttar fjöll heita eftir háum fjöllum, en
einkennilegt mætti þykja, ef farið væri öfuga leiðina, þó að slíkt
gæti hent einstöku sinnum.
I þessu eru fólgin mikilvæg rök til þess að skilja, í hvora átt nöfn
muni hafa breiðzt út. Hvar sem hægt er þar vestra að beita þessari
aðferð, virðist verða Ijóst, að nöfn, sem til eru bæði á norðvestur-
kjálkanum og utan hans, eru aðflutt í þennan landshluta. Eg skal nú
tala um fáein dæmi þess.
Á 3 stöðum heitir þar vestra Svalbarð eða SvalbarSi. Þetta er
gamalt nafn og dreift um allt landið, en á norðvesturskaganum mun
það hafa komið seint. SvalbarSi var nafn á hjáleigu frá Skálmarnes-
múla, en Svalbarð heitir nýbýli hjá Tjaldanesi á Arnarfjarðarströnd.
Nafnið mun á fyrri staðnum hafa verið valið eftir Svalbarða í Mið-
dölum, en hjá Tjaldanesi eftir Svalbarði á Svalbarðsströnd, því að
það er nokkuð algengt, að hjáleigum og ennþá yngri býlum séu gefin
nöfn gamalla bæja eða alþekktra stórbýla, þó að þau séu í öðrum
fjórðungum. Svo er sker fyrir landi Skjaldabjarnarvíkur á Horn-