Fylkir - 01.01.1922, Side 21

21
um yfir 360 km. á lengd, og um 250 þús. ten.m. að rúmmáli. Lokræsi úr
grjóti, hnausum og steypu hafa verið gerð á þessum árum, 33 km. á lengd.
Áburðarhús úr stein-steypu, steinlímdu grjóti og torfi voru bygð, árið 1919,
um 790 ten.m. að rúnimáli, safnþrær 168 ten.m. að rúmmáli. Á árunum
1915 til 1918 voru áburðar gryfjur og hús byggð 4800 ten.m. að rúmmáli,
Á árunum 1915 til 1919 voru bygðir upphleyptir engja og túnavegir 44
km. á lengd-
Árið 1919 voru öll tún á landinu talin 21296 ha—um 213 fer. km,, þ-
e. rúmlega 70 þús. v. dagsláttur. En sáðgarðar 429 ha, þ. e. 4-29 fer.knv
Er því alt ræktað land 213 fer.km. á stærð, þ. e. þar 4 Q mílur danskar,
er það aðeins Vso til Vioo af því landi, sem telst vel rœktanlegt á Iandinu.
Búfénaður taldist árið 1917 til 1919 sem hér segir:
1917 1918
Sauðfénaðurinn 603 þús. 644 þús.
nautgripir 25 — 24 —
hross 51.3 — 53 —
1919
564 þús,
22 —
51.5 —
Af sauðfénu er um 41% á suður- og suðvesturlandi, um 33% á Norð'
urlandi, um 10% á Vestfjörðum og 16% á Austuriandi. Orsökin til bú-
fjárfækkunar árin 1918 og 1919 var töðu og útheysbrestur þessi ár, eink-
um töðubréstur suniarið 1918, vegna kals á jörðu, vorið sama ár.
Til að verja tún kali, væri reytiandi, auk hinnar gömlu venju að bera vei
á og hylja túnin mylsnu og mold á haustum, það að blanda allan votan
og leirkendan jarðveg með sandi og möl, síðan með mold blandaðri með
muldu kalki helzt brendu. Kalk unnið úr skeljum, dugar alt eins vel eins
og stein-kalk og er auðfengið allt í kringum ísland.
Hvernigjná verja jörð kali? Um leið og eg rita þessar línur, kemur
mér í hug gamla máltækið »Ilt er að deya ráðalaus*. Heldur en bíða
annað eins efnatjón, eins og sveitabændur urðu fyrir vegna grasbrests
sumarið 1918 og 1919, sem kom mest af kali á túnum og engjum vorið
1918, væri reynandi að gera tilraunir tll að verja jörð kali. Þár sem hægt
er að veita vatni á éngi, er það að líkindum eitt bezta ráð til að vernda
þau, en þar sem ekki er hægt að veita vatni á engjar nægilega, verður að
taka til annara ráða; og eins er um tún, sem sjaldan eru svo slétt, að
áveitu sé hægt að koma þar við, enda cr hætt, við að miklar áveitur á
tún losi jarðveginn um of. Þessvegna held eg að bezta ráð til að Verja
tún og engi, sem eklci er hægt að veita vatni á, sé það, að blanda jarðveg-
inn með sandi, helzt brennisteins kendum og þar á ofau hafa lag af muld-
um svarðarruðningi eða mómold, blandaðri með kalkd'ufti og vanalegum
áburði. Bezt mundi að plægja landið citt fet á dýpt og herfa svo, bera
siðan á það þverhandar þykt lag af sandi, helzt brennisteins kendum (eins
og þeim, sem finst í Ljósavatnsskarði, á Tjörnesi, í Hlíðarfjalli og víðar)