Óðinn - 01.01.1924, Qupperneq 14

14
ÓÐINN
loðnum örmum, álfar og dvergar standa fyrir dyrum
úti og stara á þreyttan og einmana smaladrenginn —
og fossinn drynur og þýtur draugalega í gljúfrinu,
eins og óvættir leiki þar grátt gaman sveiptar foss-
úða og fjallaþoku.
„Þá sögu fann jeg í fyrnskuhyl:
í fossinum skrímsli bjó.
í niðamyrkri og norðanbyl
um nætur það skellihló",
segir skáldið í kvæðinu um Fossskrímslið. Er ekki
ólíklegt, að sú saga hafi á þokumyrkum hjásetudög-
um orðið honum ógleymanleg — einkum þar eð
hann var fyrstu ár sín á Fossi, þar sem bæjardyrnar
sneru til fjalls, sakir þeirrar hættu, er af skrímslinu
stóð. — En hjásetan hafði og að bjóða margt það,
er örvaði og glæddi vorþrá og vonir. Sólskinsdagarnir
brugðu gliti á laut og leiti, roðuðu lyngið og slógu
töfraslæðu á grænar grundir. Segir Jakob í brjefi til
ritstjóra »Óðins«, að þær stundir hafi ýtt við skáld-
skapargáfunni og vakið þrá hugans til að kanna þær
leiðir, er leyfðar voru ei fótum smalans, er átti von á
snuprum, ef vant var honum ásauðanna. Og víst er
um það, að snemma hóf Jakob vísnagerð.
Eftir ferminguna fór hann frá móður sinni, er hafði
annast hann öll þessi ár, Má víða finna þess vott í
kvæðum Jakobs, að ást og umhyggja móður hans
hefur mótast ómáanlega í huga hans.
„Með honum gekk á mikla veginn
móðurhuginn einn",
segir hann í kvæðinu um Ásdísi á Bjargi. Finna allir,
hve djúp er tilfinning í þessum yfirlætislausu orðum.
Er hvorttveggja jafnauðfundið, að með ugg er horft
til hinnar ókunnu framtíðar — hins mikla vegar —
og að sá er enginn fylgdarlaus, sem móðurhugurinn
gengur með úr garði, þó að ekki sje annara föru-
nauta. Og skáldið veit líka af reynslunni:
„Þó að bili heimsins hylli
og heykist vinur hver,
móðurástin býr á bjargi
og breytir aldrei sjer.
Asdís enn í völdum víða
vor á meðal er“.
Annars koma áhrifin frá móður skáldsins og ástin til
hennar víða fram í kvæðum hans — og mun frekar
á það minst, þá er að skáldskap hans kemur.
Fyrsta árið eftir að hann fór frá móður sinni, var
hann í vinnumensku að Hnausum í Húnavatnssýslu.
Þaðan fór hann til Gísla afa síns, er þá bjó í Hlíð í
Kollafirði. Segir hann, að vistin hjá gamla manninum
hafi verið sjer mikils virði. Má og sjá á kvæði því til
Gísla, sem birt er í þessu hefti »Óðins«, að skáldinu
hefur eigi að eins þótt vænt um hann, heldur og
metið hann mikils. Var og gamli maðurinn, svo sem
á hefur verið drepið, fróður og skemtinn og hafði
yndi af skáldskap. Sagði hann dóttursyni sínum sögur
af svaðilförum í hákarlalegum, en hann hafði lengi
verið við hákarlaveiði í Gjögri, sem var ein af hinum
stærstu og kunnustu hákarlastöðvum norður þar. Til
frásagna þessara mun kvæðið »í hákarlalegum« eiga
rætur sínar að rekja. Frá Hlíð fór Jakob til afa síns
og nafna í Reykjarfirði — og hafði skapgerð og skör-
ungsskapur gamla mannsins eigi lítil áhrif á skáldið.
Síðan fór hann vorið 1905 vestur til Isafjarðar og var
þar háseti á seglskipi við fiskveiðar. Það sumar veikt-
ist hann og lá lengi, en sjórinn átti frekar illa við
hann, enda segir hann í kvæðinu »Á sjó«:
„Þaö sumar, er á sjó jeg bundinn var,
þá sveif hver ósk í fangið graenna dala,
þá þráði jeg alt — jeg öfundaði smala,
en ágirnd litla fyr á starfið bar . . .“.
Haustið 1905 fór Jakob til Reykjavíkur til trjesmíða-
náms hjá Steingrími Guðmundssyni, trjesmíðameistara.
Var hann á vist með honum og átti við að búa frjáls-
ræði mikið og atlæti hið besta. Veiktist hann nú á
ný og lá lengi veikur og reyndist Steingrímur honum
sá drengur, að hvorki gerði hann að reikna honum
til skuldar sjúkrahússvist, nje lengja námstíma hans.
Segir Jakob, að veikindi sín hafi haft mjög þroskandi
áhrif á sig, og frjálsræðið hjá Steingrími á annan veg
gert sjer fært að leggja rækt við skáldskap. Þá segir
hann og að kynning við þau skáldin Þorst. Gíslason
og Jón Olafsson hafi orðið sjer til góðs, því að báðir
þeir hafi leiðbeint sjer og örfað sig til kvæðagerðar.
Einnig dr. Jón Þorkelsson, er Jakob segist hafa átt
hjá einna skemtilegastar stundir. Loks gaf skáldið út
»Snæljós« árið 1914. Síðan komu »Sprettir« 1919 og
»Kyljur« 1922.
Árið 1918 fjekk Jakob skáldastyrk og hefur haldið
honum síðan. Árið 1922 fór hann til útlanda, Dan-
merkur og Noregs, og tjáir hann sig hafa haft mikið
gagn og gaman af þeirri ferð.
Kvæntur er Jakob Borghildi Ðenediktsdóttur — og
er hún af góðum bændaættum í Steingrímsfirði. Er
hún besti kvenkostur, enda kann Jakob að meta hana.
Mun hann eigi hræsna, er hann segir í kvæði um
hana, að reynslan hafi þar farið langtum lengra en
vonirnar, og er þá mikið sagt. Þau eiga tvær dætur,
Laufeyju og Elinborgu, báðar í bernsku. Á heimili
þeirra hjóna sitja í hásæti einurð og alúð, skyldu-