Eimreiðin - 01.09.1896, Blaðsíða 54

214
jeg að vera fáorður. ísafold hefur svo greinilega rætt það í sumar, hvort
skynsamlegra hafi verið að samþykkja frumvarpið frá fyrri þingum eða
þingsályktunartillögu, að jeg hef þar engu við að bæta að sinni. Pings-
ályktunartillagan — og heilbrigð skynsemi, að því er mjer virðist — varð
ofan á.
En hvað sem líður deilum um aðferðina til að fá stjórnarbót, þá
ætti það ekki að dyljast neinum manni, sem til þekkir, að stjórnarskrár-
breyting þurfa Islendingar að fá. Pað eitt þykir mjer kynlegt, hvar
áherzlan langoptast hefur verið lögð, þegar mælt hefur verið með þeirri
bre)'tingu. Aðal-áherzlan hefur, að því er mjer skilst, jafnan verið lögð
á lagasynjanir stjórnarinnar og ábyrgðarleysi hennar. Vitaskuld er hvort-
tveggja nokkuð andhælislegt, en þó fæ jeg ekki sjeð, að það sje eigin-
lega þar, að skórinn kreppir.
Pað verður t. d. naumast sagt, að þjóðin þjáist mjög af því að fá ekki
háskóla, sem naumast gæti orðið annað, og er ekki ætlað að verða
en nafnið tómt. Nje heldur af því að fá ekki lagaskóla, sem tiltölulega
yrði afardýr, en þörfin á lögfræðinga-viðbót sára-lítil. Og sannast að
segja get jeg ekki láð stjórninni, þó að hún kynoki sjer stundum við
að skrifa undir lög þingsins, ekki frjálslegri en þau eru sum hver, eins
og t. d. búsetu fasta-kaupmanna hjer á landi. Það er óneitanlega nokk-
uð hart, að banna mönnum, sem gefa hjer fjölda manna atvinnu, borga
hjer til allra stjetta og hafa hjer yfirleitt afarmikinn kostnað, að hafa aðsetur
sitt þar, sem þeirra vandasamasta verk er unnið. Og engum getur
blandazt hugur um, að aðalvandaverk þeirra, sem mikla verzlun reka, er
erlendis en ekki hjer. Og að því er ábyrgð stjórna snertir, þá er það
alkunnugt, hve lítið henni í rauninni er hvervetna beitt á þann hátt, sem
hún er hjer skilin — þó að hún eigi að sjálfsögðu að vera fullnægjandi
á pappirnum.
Stjórnarskrárbreyting er, að mínu áliti, ekki svo mjög nauðsynleg
fyfiir það, sem stjórnin gerir illt af sjer, eins og fyrir það sem hún læt-
ur ógert. Landið vantar sem sje að vissu leyti alveg stjórn, í þeim
skilningi, sem lagt er i það orð í öðrum löndum. Pað vantar með öllu
stjórn, er gangist fyrir þess framfaramálum, hafi vakandi auga á vilja
og þörfum þjóðarinnar og gangist fyrir að koma þeim i framkvæmd.
Einna áþreifanlegast og átakanlegast kom þetta fram í samgöngu-
málinu í sumar. Eptir allt það þref, alla þa megnu óánægju, sem
verið hefur að undanförnu útaf samgönguskortinum við önnur lönd,
hafði stjórnin ekki lagt drög fyrir, að þinginu bærist nokkurt tilboð, i
einu orði, engar ráðstafanir gert til þess að neinar samgöngur yrðu milli
samanhengið milli þeirra stundum lítið. Fyrirsögnum við hina einstöku kafla
höfum vjer bætt við, og á sárfáum stöðum nokkrum orðum í svigum til
skýringar. Að öðru leyti er allt óbreytt, það sem annars er tekið upp, en
náttúrlega er mörgu sleppt úr. Mönnum kann nú að virðast kynlegt, að
EIMREIÐIN skuli fara að prenta upp brjefkafla, sem áður hafa staðið í blöð-
um, og álita, að það bendi á, að þá sje ekki mikið annað efni fyrir hendi.
En það er öðru nær en svo sje. Ástæðan er eingöngu sú, að oss virðist
margt vera svo vel og skynsamlega sagt í þessum brjefköflum og með sjald-
gætri gagnrýni, að vjer höfum álitið rjett, að gefa sem flestum kost á, að
kvnnast þeim.
Ritstj.