Eimreiðin - 01.01.1897, Page 75

75
er myndað hafa samband sín á milli og samið sjer sambandslög. Formaður
þessa sambands er alþingismaður Pjetur Jónsson á Gautlöndum og hann er og rit-
stjóri tímaritsins. I þessum árgangi er auk formála prentuð fundargerð ffá sam-
bandsfundi kaupfjelaganna 1895 og sambandslög þeirra. Þá er skýrt frá skrifuðu
blaði (*Ofeigur«), sem gefið hefur verið út í kaupfjel. Þingeyinga síðan 1890,
og prentaðar upp úr því tvær ritgerðir: »Geta kaupfjelög kornið í stað kaup-
manna?« eptir Sigurð Jónsson og »Tortryggni« eptir P[jetur] JJónsson]. Eru þær
báðar vel ritaðar og í þeim margar góðar og þarfar bendingar, en þær sanna þó
tæplega fyllilega það, sem þeim er ætlað að sanna. Þá koma tvær ritgerðir
eptir B[enedikt] JJónsson]: »Trusts« um kaupsambönd í Ameríku og víðar, að
mestu leyti þýtt úr hinu norska tímariti »Kringsjaa«, og »Skipulag«, þar sem sýnt
er fram á, hve nauðsynlegt gott skipulag og fjelagsskapur sje í mannlífinu, til
þess að hver einstaklingur geti notið sín, hæfileika sinna og krapta, því skipulegt
fjelagslíf sje grundvöllur allrar menningar. Ekki verður það varið, að töluvert
sósialistabragð er að þessum ritgerðum, en vel eru þær ritaðar, og einkum sú
síðarnefnda ágæt í sinni röð og sjerlega þörf hugvekja fyrir marga Islendinga.
Sundurlyndi, fjelagsleysi og tortryggni er það illgresi, sem mest stendur þjóðtje-
lagi voru fyrir þrifum, og ber því hverjum þeim heiður og þökk, sem vinnur að
því að uppræta það. Það væri gaman að eiga marga bændur, sem gætu skrif-
að aðra eins ritgerð og þessa, því þeir gætu þá eitthvað fleira. Síðast í ritinu
er kafli, sem heitir: »Samtíningur og sáðkorn«, og eru þar þrír fróðlegir brjef-
kaflar frá Einari sál. Ásmundssyni í Nesi um verzlunarmál og kaupfjelagsskap, um
samvinnufjelög Dana og rjettindi danskra kaupíjelaga. — í sambandslögum kaup-
Ijelaganna (6. gr.) er svo mælt fyrir, að ritið skuli flytja hagskýrslur þeirra, svo
sem skrár yfir aðfluttar og útfluttar vörur með álögðum kostnaði, yfirlit yfir
fjárhag ijelaganna, eignir þeirra og skuldir. En engar slíkar skýrslur eru í ritinu
og er það mikill galli, því slíkar skýrslur hafa meira sönnunarafl, en nokkur rit-
gerð getur haft án þeirra. En á þessum galla verður sjálfsagt ráðin bót í næsta
árgangi. V. G.
ÁRBÓK HINS ÍSLENZKA FORNLEIFAFJELAGS. 1896. í þessari árbók
eru fyrst þrjár skýrslur um fornleifarannsóknir Brynjulfs Jönssonar sumarið 1895
eptir sjálfan hann, og bera þær fyllilega með sjer, að ekki hefur orðið hálft gagn
af þessum rannsóknum, því hjer um bil alls staðar, þar sem hann hefur fundið
fornrústir, sem eitthvað var á að græða, hefur hann orðið frá að hverfa því
nær jafnnær, af því hann hefur ekki haft bolmagn til að rannsaka þær með greptri.
Þetta er mikið mein, en sízt er herra Br. J. um slíkt að saka, heldur þá, sem
gera hann út í þessar ferðir. Af reikningum fjelagsins má sjá, hve miklu fje
hefur verið varið til þessara rannsókna, og er það *svo hlægilega lítið, að mann
rekur í rogastanz. Hjer er einkum tvennt að athuga. F)írst og fremst það,
að ekki er til neins að vera að myndast við þessar rannsóknir, ef þær geta ekki
orðið annað en kák og nafnið eitt. En þar næst er meðferðin á þessum vel-
metna fræðimanni alls ekki samileg. Það er þjóðarskömm að láta hann vera
að ferðast í vísindalegum erindum sem förumann, sem verður að liíá á bón-
björgum. En það hlýtur hann að gera með því fje, sem honum er fengið til
umráða. Fornleifafjelagið mun nú svara, að það hafi ekki ráð á, að láta meira
af hendi rakna, og mun það satt, því fjelagið er bláfátækt. En hvað hefur það
gert til þess, að útvega manninum sjerstakan styrk af opinberu fje til þessara
rannsókna. Þó herra Br. J. sje svo ósjerplæginn, að vinna með allri alúð að