Eimreiðin - 01.01.1897, Blaðsíða 78

78
geti veitt. En eigi að gera það, þá verði að vinda bráðan bug að umbótum á
honum og leggja til hans stórfje. Læknaskólinn sje nú rjett tvítugur, og vanti
þó enn það, sem talið sje aðallífsskilyrði fyrir alla læknaskóla — stóran góðan og
vel sóttan spítala. Þetta er aðalefnið í þessari gagnorðu og ágætu ritgerð, og
eru tillögur hennar mun skynsamlegri|og hóflegrj, en hinar gífurlegu kröfur lækna-
fundarins í Rvík síðastliðið sumar. V. G.
ÞÁTTUR ÚR SÖGU ÍSLANDS Á SÍÐARI HELMING 16. ALDAR.
Eptir porkel Bjarnason. Fróðleg og skemmtileg ritgerð, þar sem lýst er vel aldar-
hætti þess tíma, menning, siðferði, búnaði, verzlun o. fl. Væri óskandi að fleiri
ritgerðir birtust af sama tagi og jafnalþýðlega ritaðar. V. G.
FISKIVEIÐAR ÚTLENDRA HJER VIÐ LAND Á SÍÐUSTU ÁRUM.
Eptir Bjarna Samunisson. (Sjerprentun úr »Andvara< 1896). Þessi ritgerð er
einskonar framhald af hinni góðu og þarflegu ritgerð höfundarins í Andvara 1895
og hefur sömu kosti. Sýnir hún ljóslega, hvílík gullnáma sjórinn kringum ís-
land í raun og veru er, ef vjer hefðum kunnáttu og samtök til að nota hana
rjettilega og eins vel og útlendingar gera. Sem dæmi má nefna, að árið 1895,
stunduðu 225 frakknesk skip fiskiveiðar við ísland og var afli þeirra ly miljdna
króna virði. Þó vóru 25 af þeim ekki eiginleg fiskiskip, heldur flutningsskip. Á
Á öllum skipunum vóru alls 4252 menn, og hefur þá aflinn á hvern mann verið
um 4000 kr. virði. Höf. bendir og á, að við ísland sje koli og heilagfiski margra
miljóna virði, er landsmenn noti sjer rnjög lítið. Sem dæmi má nefna, að árið
1895 stundaði einn danskur »kúttari« kolaveiðar við Isand í 4 mánuði (að með-
töldum ferðum frá og til Danmerkur), og var hreinn ágóði af þeirri veiði (að
frátöldum flutningskostnaði, umboðslaunum og vinnugjaldi við söluna) 7,500
krónur. — Vjer óskum að sjá sem flestar ritgerðir í sömu stefnu frá þessum
unga og efnilega höfundi og vonum, að fjárveitingarvald landsins styðji hann
öfluglega til þess, að halda áfram rannsóknum sínum á fiskiveiðum vorum, þó
sum blöð sjeu svo sanngjörn, að telja eptir þann litla fjárstyrk, sem hann hing-
að til hefur fengið, og kalla hann »bitling«. Það er nú orðinn siður, að kalla
allar smáfjárveitingar til einstakra manna bitlinga, þótt þær sjeu þóknun fyrir
störf, sem unnin eru í þágu alls landsins. Bendir slíkt ffemur á smásálarlega
öfundssýki, en á alvarlega umhugsun um, hvað landinu megi að gagni verða.
V. G.
BÓKASAFN ALÞÝÐU heitir ritsafn, sem prentari Oddur Björnsson er far-
inn að gefa út hjer í' Höfn. Á það að verða í líking við »Cassels National
Libraryi og önnur svipuð útlend ritsöfn. Eiga í því að birtast íslenzk og útlend
kvæði, skáldsögur og leikrit, alþýðlegar fræðibækur, frumsamdar og þýddar, og
heimspekileg og söguleg rit. Sem dæmi þess, hverju heitið er af frumsömdum
fræðiritum, má nefna: »Um bæjabyggingar*, »Rafmagn sem vinnuafl í daglegum
störfum á íslandi«, »Um fiskiveiðar og sjávarútveg«, »Um verklægni«, »Daglegt
líf á íslandi í fornöld«, allt með myndum. Af heimspekilegum riturn má nefna:
»Sálarfræði«, »Heimspekissögu«, og »Rökfræði«. í boðsbrjefi, sem oss hefur verið
sent, eru alls talin 60 rit (auk þýðinga eptir fjölda ffægra útlendra höfunda), sem
ráðgert er að gefa út, og gætu mörg þeirra sannarlega orðið eiguleg, ef þau yrðu
vel úr garði gerð. Eu forvitni væri oss á, að heyra nöfn höfundanna að hin-
um frumsömdu riturn, því vjer vitum ekki þeirra von meðal íslenzkra mennta-