Eimreiðin - 01.05.1897, Síða 60

140
mæðin þrautir vinnur allar, eins og málshátturinn segir, og líður ekki
á löngu, áður þeir eru útfarnir í þeirri list að framreiða mat, sjóða egg
og hita á katlinum. Um matmálsbilið er það alltítt, ekki sizt meðal
Islendinga, að einhverjir sjeu á flakki til og frá um Garð, fitji upp á
trýnið og nasi við dyrnar hjá kunningjunum, til að grennslast eptir,
hvað á borðum sje, og svo framarlega sem þeir kenna ilm af einhverju
sælgæti, þá eru þeir ekki lengi á sjer að stinga upp á að slá saman reit-
unum og efla til eins betri morgunverðar eða kvöldmáltíðar. Einkum
-kennir þessa, þegar menn fá mat heiman af Fróni. Sá, sem matinn
fær, er kviaður inni og umsetinn eins og viggirtur kastali á örgustu
óaldatímum, og láti hann nokkurn bug á sjer vinna, þá fá matavbirgð-
irnar að kenna á því. Ja, drottinn minn, þvílikur handagangur i öskj-
unni! Sviðakjammarnir, hangiketsrifin og saltketshnúturnar hverfa á svip-
stundu eins og ofan i botnlausa gjá, og svitinn bogar af mönnum við
að róta upp kæfuflygsunum og smjerkökkunum, en á smjattinu má
heyra, hversu vel frónsku krásirnar smakka. Pótt nú húsráðanda eða
húsráðendum stundum renni til rifja að sjá á bak þeim, þá vita þeir
aptur á móti, að borðgestirnir ekki telja eptir sjer að láta eitthvert sæl-
gæti koma í staðinn, er síðar meir kann að falla þeim i skaut. Það
er gott að gera vel og hitta sjálfan sig fyrir.
Garðbúar hafa sjer til aðstoðar nokkra þjónustusamlega anda, sem
nefnast Garðkarlar, og koma þeir að góðu haldi, þótt ekki jafnist þeir
við andann, sem bjó i lampanum hans Aladdins, hvorki að dugnaði nje
hraðvirkni. Peir skola mataráhöld Garðbúa, kaupa inn vistir, bursta skó
og fleira þess háttar. En meður því að allir eru svo ósanngjarnir i
þessum heimi að vilja hafa eitthvað fyrir snúð sinn, og þar á meðal
Garðkarlarnir, þá geldur hver Garðbúi karli sínum 4 krónur á mánuði
i ómakslaun. A Garði má heita heldur hart um kvennfólk. Þó koma
þar daglega nokkrar kvennsniptir eða kerlingarrolur til að sópa, þvo og
búa um, en þær eru flestar með þvi markinu brenndar, að engum
mennskum manni getur dottið i hug að skipa þeim i flokk með kvenn-
fólkinu, svo ófjetislegar eru þær, og er það margra manna skoðun, að
þær fremur heyri til á einhverju forngripasafni heldur en á skeiðvelli
lifsins. Prófasturinn þorir ekki fyrir sitt lif að sleppa ýngismeyjum inn
á Garð til að þjóna Garðbúum til borðs og sængur, og get jeg ekki
láð honum það manninum. Fetta er ungt og leikur sjer.
Ef herbergin á Garði hefðu mál og rænu, þá kynnu þau frá mörgu
að segja og misjöfnu. Opt hefur glumið i þeim af kátínu, söng og
háreysti kvöld eptir kvöld, og hefur stundum i alllangan tima mátt telja
þau orð, sem þar hafa verið lesin. Hins vegar hafa þau og opt hlúð
að einbeittu og alvarlegu námi, hafa girt verndandi um eldheitan anda
og brennandi fróðleiksfýsn og varið margt dýrmætt frækorn á þroskun-
arstiginu fyrir hretum og stormum. Pau eru máske sum heldur tómleg
og fátækleg, veggirnir berir, legubekkurinn slitinn og sligaður og stól-
arnir trosnaðir og bágir til fótanna, en þegar búið er að skjóta lokunum
fyrir gluggana, tendra ljósið og glatt logar í ofninum, — ekki þarf að
spara eldiviðinn, háskólasjóðurinn borgar brúsann —, og úti fyrir dynj-
andi hríð og illviðri, þá leiða þau ósjálfrátt hugann að hlýjum klaustur-
klefa í einveru langt frá öllum mannabyggðum. Prátt fyrir allt og allt