Eimreiðin - 01.05.1897, Side 69

i49
bankastjórninni hverja þá breytingu á hinutn veðsettu munum,
sem rýrði verð þeirra, og gæti bankinn þá undireins annaðhvort
heimtað hærra veð, eða að lánið væri borgað; og ef hvorugu væri
sinnt, ætti bankanum að vera heimilt að láta selja veðið þá þegar.
Er þá ólíklegt, að bankinn þyrfti að tapa nokkru fje, ef öllu yrði
komið nokkurnveginn fljótt í kring. Ennfremur virðist ekkert
geta verið því til fyrirstöðu, að bankinn, að sið stærri erlendra
banka, lánaði efnuðum og áreiðanlegum kaupmönnum fje, án þess
að heimta veð fyrir því (»blanco kredit«), því með því móti mundu
þessir kaupmenn nota bankann mjög mikið, og með góðri stjórn
og aðgæzlu mundi bankinn græða mikið fje á því, því ef bank-
inn yrði lipur viðureignar, mundu þeir heldur snúa sjer til þess-
arar innlendu stofnunar, en til umboðsmanna sinna í Kaupmanna-
höfn, sjerstaklega ef bankinn gæti lánað gegn lægri vöxtum.
Þegar kaupmenn hefðu selt vörur sínar á haustin, mundu þeir
borga bankanum, það er þeir skulduðu honum, og gæti þá bank-
inn leyft þeim að borga skuld sína til banka erlendis, sem svo
verði þvi fje samkvæmt ráðstöfun landsbankans. Með þessu móti
þyrftu engir vextir að tapast, en allt gengi þó sinn reglulega gang;
póstávisanirnar mundu smátt og smátt hverfa að mestu, en í þeirra
stað kæmu ávísanir frá landsbankanum; með öðrum orðum: bank-
inn mundi verða ómissandi milliliður millum Islands og útlanda,
og þá fyrst hefði bankinn náð sínu fulla takmarki og færi að verða
til fullra nota fyrir almenning á Islandi. Ekki mundi heldur hjá
því fara, að útlendingar færu að nota landsbankann, t. d., sem
víxilbanka (»diskontobank«) og skuldaskiptabanka (»girobank«), og
við það mundu störf bankans og álit aukast að mun.
A núgildandi fjárlögum áætlar þingið að tollaupphæðin muni
nema 350,000 krónum á ári að frádregnum öllum kostnaði, en
að honum meðtöldum 357,000 kr. Samkvæmt reynslu undanfar-
inna ára má gjöra ráð fyrir, að hjer um bil 264,000 kr. af þessu
fje sjeu borgaðar erlendis með ávísunum. En eins og áður hefur
verið sagt, tapar landsjóður vöxtum af þessu fje frá þeim tíma,
er tollarnir fjellu í gjalddaga, og til þess tíma, er ávísanirnar eru
borgaðar út, og verður sá tími opt langur sökum samgönguskorts.
En það er ekki nóg með það, því síðan 1894 hefur landsjóður átt
töluverða peninga inni hjá ríkissjóði, er hafa legið þar vaxtalausir.
Þannig hefur ríkissjóður skuldað landsjóði næst undanfarin ár, sem
hjer segir: 1894: 125,000 kr., 1895 : 282,000 kr. og 1896: 3 55,000 kr.