Eimreiðin - 01.05.1897, Page 72

I52
stofna aukabanka, er standi í sambandi við sjóði ríkisins, myndast
fyrirkomalag, er mjög svo nálgast uppástungu vora. Þeim, sem
kynnu að vilja kynna sjer þetta nánar, viljum vjer benda á grein
sem prentuð er í xKobenhavns B0rstidende« 28. apríl 1892, nr. 98.
I annari grein í sama blaði (1. júní 1892, nr. 125) um þjóð-
bankann (»Nationalbanken«) í Kaupmannahöfn, eptir hinn alkunna
fjármálafræðing Ernst Brandes, er ráðið til, að stofnaðir sjeu sem
flestir aukabankar við alþýðu hæfi, ei veiti bæði smá og stór lán.
Þar er jafnframt tekið til yfirvegunar, hvort ekki mundi vera til-
tækilegt, að fela bankanum innheimtur og útborganir ríkisins, og
látið í ljósi, að slíkt mundi eflaust verða til hagnaðar fyrir ríkið.
Til þess að fá að heyra álit bankfróðra manna um uppástungu
vora, höfum vjer borið hana undir skrifstofustjóra í þjóðbankanum
í Kaupmannahöfn, herra E. Meyer, sem er í mjög miklu áliti fyrir
skarpskyggni sína og gáfur og einhver hinn bankfróðasti maður í
Danmörku. Kveður hann vafalaust að Islandi mundi sparast fje
með því, að fela bankanum allar íjárgreiðslur landsins, að minnsta
kosti það fje, er gengi til embættislauna og skrifstofukostnaðar
landfógeta. Hvort landsbankinn gæti greitt vexti af því fje, er
landsjóður k5mni að eiga inni hjá bankanum, kveðst hann ekki
geta sagt neitt ákveðið um, þar sem hann sje svo ókunnugur ís-
lenzkum staðháttum, en sje miðað við danskar fjárreiður, þá virðist
honum fremur líkindi til, að bankanum mundi veita það erfitt,
þótt þjóðbankinn reyndar jafnan gjaldi ríkissjóði x/2 °/o af Þyí fje,
er hann á inni hjá bankanum. Að landsjóði geti verið nokkur
hætta búin af þessu fyrirkomulagi, aftekur hann með öllu, ef lands-
bankinn aðeins hafi sjerstakan reikning fyrir landsjóðsfjeð, sem
eptirlit sje haft með af áreiðanlegum mönnum; og að því er ábyrg8'
landsjóðs gagnvart landsbankanum snertir, þá þurfi hún ekki í
minnsta máta að haggast, þótt þessi tilhögun komist á.
Að því er snertir álit herra E. Meyers á vaxtasparnaðinum,
þá ber þess að gæta, hve afarmikill munur er á peningaástandinu
í Danmörku og á íslandi. I Danmörku er svo mikið fje safnað
saman í bönkunum, að þeir eru í vandræðum með að gjöra það
arðberandi, og borga því mjög lága vexti af því fje, sem inn í þá
er lagt. Þetta hefur herra Meyer haft í huga, er hann álítur, að
landsbankanum mundi veita erfitt að gjalda landsjóði vexti af lands-
fje. En engum þeim, sem þekkir, hve frámunaleg peningaeklan
er á Islandi, mun blandast hugur um, að landsbankinn mundi vel