Eimreiðin - 01.05.1912, Síða 37

í einu hljóði, og það með eldlegu fjöri og jötunslegu afli, í bænarskrám
til alþingis.« MJS. 419—20.
(1867) Ænnfremur þurfum við að heimta eftir þessu bæði stjórnar-
málið jafnframt og fjárhagsmálið, og hvorttveggja fyrir pjóbfund,.« MJS.
422—3.
(1867) »Ég fyrir mitt leyti vil heimta ... 4) pjó’bfund, eða með öðr-
um orðum frjálst og fullkomið atkvæði alþingis eða íslenzkra fulltrúa,
svo að við vitum víst, að ekkert verði ákveðið, nema alþingi eða þjóð-
fundur samþykki.« MJS. 428.
(1867) »En hvað sem um það verður, þá megum við ekki falla
frá kröfunni um pjóbfund, til þess að geta haldið okkar frjálsa at-
kvæði.« MJS. 430.
(1867) »Við stjómarlögin held ég verði hnýttir skilmálar, svo
framarlega sem alþingi fer inn í þau, nl. 1) að pessi lög vcrði samt
álitin sem frumvarp, sem leggja skuli fyrir pjóðfund, og einkum ef
stjórnin gangi ekki að breytingum þingsins óskorað.« MJS. 432.
(1869) »Ég heyri sagt, að hér sé nú tvö frumvörp prjónuð, ann-
að um sérstöku málin, en annað um hin almennu . . . Mér finst nú
ljóst, að þegar engum kröfum alþingis er fullnægt,. . . þá sé ekkert að
gera nema að vlsa málinu frá, og nota tækifærið til að prótestera og
demonstrera, og heimta svo alt til pjóðfundar.« MJS. 47 1.
(1869) >Það þarf að úrgera sterklega okkar ugglausa rétt til
verulegs þjóðfrelsis samhliða Dönum, og jafnframt, sem þú segir, lof-
orðin, og sérhvað annað; pjóðfundi ekki að gleyma.« MJS. 474—5.
(1870) »2) að búa undir almennar og öflugar bænarskrár til
næsta alþingis, sem fari fram hinu sama, og fylgi því fram, að þing
það, sem vér biðjum um, verði pjóðfundur, kosinn samkvæmt lögunum
frá 1849.« MJS. 491.
Þó að alþingi hafi nú fengið löggjafarvald, og hin sterkasta
ástæða fyrir kröfu J. S. um þjóðfund virðist þar með úr sögunni,
þá er það þó ekki svo nema að hálfu leyti. Stjórnarskrár-
atriði er nú engin ástæða til að leggja fyrir þjóðfund, þar sem
alþingi hefir fult vald til að ráða þeim til lykta. En öðru máli er
að gegna um sambandsmálið; það ætti að leggja fyrir pjóð-
fund, sérstakt þing, fjölmennara og með meira valdi, en alþingi
hefir, alveg eins og gert var 1851. Alþingi brestur sem sé í raun-
inni vald til að fjalla um sambandsmálið. Vald þess takmarkast
af stjórnarskránni, en hún nær ekki nema til sérmdlanna. Almennu
málin, sambandsmálin og sjálft sambandið liggur því algerlega
fyrir utan verkahring og valdsvið alþingis, og ætti því þjóðfundur
um þetta að fjalla, eins og Jón Sigurðsson vildi. Hefði sú leiðin
verið farin 1908, og sambandslagafrumvarp millilandanefndarinnar
verið lagt fyrir þjóðfund, í staðinn fyrir alþingi, er vísast, að öðru-
vísi hefði farið, en þá fór. Éví það er víst fullkomin sannfæring