Eimreiðin - 01.05.1912, Síða 73

l49
1 ræðu sinni á fríkirkjufundinum segir séra Torfi meðal annars:
»En það eru til önnur sníkjudýr á líkama þjóðfélagsins. Það eru
menn, sem aldrei hafa unnið nýtilegt vik, aldrei unnið sér brauð,
aldrei fundið til þess, að þörf væri fyrir þá, aldrei fundið til ábyrgðar
fyrir orð sín og verk. í’essir menn eru sníkjudýr. Eftir að foreldrar
þeirra hætta að ala önn fyrir þeim, tekur landssjóður við þeim og
kostar þá til náms. Eftir landssjóðinn tekur ríkissjóður við þeim, — alt
í von um, að þeir verði einhvern tíma nýtir menn og geti unnið
fyrir sér. Einn góðan veðurdag eru þeir svo hættir við alt námið, —
farnir að kenna öðrum, í stað þess að læra sjálfir! Þá fær þjóðin
þá aftur, lífsþreytta, siðspilta, trúlausa og úrkula vonar um framtíð
sina. Þá eru þeir orðnir höfðingjar í sínum eigin augum og vilja öllu
ráða. í’eir þykjast alt vita. í’eir þykjast færir um alt. Þeir þykjast
sjálfkjörnir til að leiða almenning í allan sannleika. Og vissulega láta
margir blekkjast af fagurgala þeirra og lærdóms-yfirskyni. Þessir menn
eru hættulegir þjóðfélaginu. Þeir bera enga ábyrgð orða sinna, eiga
ekkert, hafa ekkert að missa, — ekki einu sinni heiðurinn. Sulturinn
og óvissan um gengi þeirra i lífsbaráttunni gerir þá að hundum. f’eir
mæna öfundsjúkir á hvern bita, sem aðrir láta upp í sig. Þeir eru
á sífeldum veiðum eftir sannfæringu annarra manna, til þess að bjóða
henni liðsinni sitt og fá mat fyrir. Þeim er sama, hvers mál þeir styðja,
— þeir er aðeins til leigu . . . í’egar þeir geta ekkert annað orðið, þá
verða þeir ritstjórar.U
Og ræðu sinni lýkur séra Torfi með þessum orðum:
»En eitt sannmæli ætla ég að gefa ykkur enn þá í veganesti,
meðan tækifæri er til: Lærið að þekkja sjálfa ykkur! Munið það
og hugsið um það. f’ví fyrsta sporið til sannrar sæmdar er
það, að þekkja sjálfan sig.«
Og einmitt þetta vill Jón Trausti kenna þjóðinni sinni. Hafi hann
sæll upp hafið. y Q
J. P. JACOBSEN: MARÍA GRUBBE. Þýðing eftir Jónas Gud-
laugsson. Khöfn 1910.
Þýðandinn segir í formálanum, að þessi skáldsaga sé »fyrir löngu
heimsfræg orðin, — enda vafalaust sú bezta skáldsaga, sem skrifuð
hefir verið á danska tungu«. f'etta er hvorttveggja ýkjur. Sagan er alls
ekki heimsfræg, en í miklu áliti á Norðurlöndum; og hún er vafalaust
ekki bezta sagan, sem skrifuð hefir verið á danska tungu. Margar
standa henni jafnfætis, og víst eigi allfáar eru henni að ýmsu leyti
fremri. En sagan er góð, því neitar enginn, og margar lýsingar í
henni meistaralegar. Aðalkostir hennar eru stíllinn og framsetningin.
Málið á henni er svo frábærlega fagurt og svo einkennilegt í sinni röð,
að stíllinn gerir hana að meistaraverki, þó galla megi finna á sam-
setningunni eða meðferð efnisins og viðburðaskipun, eins og Georg
Brandes hefir bent á. Efnið er æfisaga danskrar aðalsmannsdóttur,
sem fyrst giftist syni Danakonungs, landstjóra í Noregi, skilur við hann
móti vilja hans, giftist svo aftur stórbónda, skilur einnig við hann, og
tekur saman við ökumann hans, mentunarlaust ruddamenni, og mega
þau leggja hart á sig sem ferjukarl og feijukona til að framfleyta