Eimreiðin - 01.01.1916, Síða 35

35
vandarhöggum, fyrir passann góða. En rúmfastur hafði hann legið á
eftir í 3 daga. Hafði þá sýslumaður gengið til hans, og átti víst
bágt með að sjá hann; því Árni sýslumaður var einstakt góðmenni,
enda þótt dómar hans þættu harðir. Mun hugsun hans hafa verið
líkt háttað og Matth. Jochumsson lætur Lárenzíus sýslumann segja í
j Skuggasveini«, þegar hann er í efa um, hvort hann eigi að dæma
Harald sekan: »Nei, réttlætið skal feta beint fram, og líta hvorki til
hægri né vinstri.« — Ekki svo illa sagt af skólapilti, og sýnir leik-
ritið, hvað í piltinum bjó. Ekki held ég neinn verði, né hafi nokkru
sinni verið, samdóma Bjarna gamla rektor, sem sagt var, að hefði
sagt við Matthías: »Þú skalt ekki ímynda þér, drengur minn, að þú
verðir skáld, þó þú hafir búið til þetta »pródúkt«.« Þykir sú spá
Bjama lítt hafa ræzt, enda man ég, að oft hló dr. Hjaltalín að þess-
ari setningu hans, og bætti þá við, að hann væri eins »prósaiskur«
og hann væri stór, en rektor væri hann góður.
Mörgum árum síðar, þegar allir héldu Sölva dauðan, kom á
Vestfirði maður ókunnur öllum, er nefndi sig Sylvíus, og héldu menn
það Sölva verið hafa. Hefir hann eftir því seint látið af brellum
sínum.
Nú kemur karl til sögunnar, er ég man vel eftir. Hann hét
Jón, auknefndur »rytja«. Var hann niðurseta á 2—3 bæjum í 'sveit-
inni, og vildu allir hafa karlinn, þó gamall væri, því hann var vinnu-
samur, og gat smíðað dalla og aska. Hann var ætíð mánuð hjá
okkur, og sat inni 1 stofu, að smíða smávegis, og tálgaði alt með
kutanum sínum, vindutré og smástokka með renniloki, til að geyma (
smádót. Fékk ég einn undir fífukveikina mína, og annan fyrir pjötl-
ur, sem ég saumaði úr pjötluvasa. Þeir voru svo gerðir, að kliptar
voru ferstrendar pjötlur, sín með hvorum lit, saumaðar síðan saman,
og látið fóður undir, höfð rifa að ofan, svo hönd kæmist ofan i,
síðan settur strengur á og bönd, og bundið um mittið. Var vasinn
hafður hægra megin, og höfðu allar konur svona vasa í ungdæmi
mínu, en skáru ekki göt á pilsin, og settu ekki vasapoka þar í, eins
og nú er títt. Pjötluvasinn hékk utan á pilsinu, undir svuntunni.
Jón gamli rytja var ættaður norðan af Hornströndum, og hafði
fengist við galdra í ungdæmi sínu. Var hann stundum kallaður Jón
galdrakarl, en aldrei hafði hann verið við kvennmann kendur. Satt
var það, að Jón var ákaflega forn í skapi, og oft var hann stirður í
lund. Hann heyrði og illa, og eiginlega gat enginn látið hann heyra,
nema Jón bróðir minn. Því á honum hafði karl miklar mætur, og
hann gat talað við hann nærri því hljóðskraf.
Einu sinni í rökkrinu herti Jón bróðir upp hugann og sagði við
hann: »þú fórst með galdra, Jón minn, áður fyr.« Tók þá karl að
blása, sem vandi hans var, er honum var mikið niðri fyrir, og segir:
»Lítið lét að því.« Þá segir Jón: »Þú varst að hjálpa honum Egg-
ert Fjeldsted einu sinni til að vekja upp drau': í Flatey.« Karl þeg-
ir, en bróðir minn heldur áfram: »Já, en því hættirðu við galdrana,
skarst úr leik, og varst ekki með félögum þínum?« Karl blés mjög
og mælti: »Ég átti fyrir sálu að sjá, og þessvegna yfirgaf ég þá
pilta.« Hélt karl, að allir svæfu, eins og þá var títt í rökkrinu,
3’