Aldamót - 01.01.1900, Blaðsíða 138

138
um, er hér í æðra veldi en vér eigum að venjast.
Hvert tungumál ætti að birtast í veglegustu mynd á
prédikunarstólnum. Aldrei er umtalsefniö eins göf-
ugt og þar. Aldrei ætti hjarta ræðumannsins að vera
eins funheitt og þar. Aldrei er eins mikið í húfi, að
honum takist aS sannfæra og ná til hjartnanna og þar.
J)ess vegna er það alment viðurkent, aS tungumálin
nái einmitt sínum fegursta þroska á prédikunarstóln-
um, —aS flutningur guSs orðs í kirkjunum hafi viðlíka
þýðing fyrir tungumálin í óbundnum stfl og Ijóða-
gjörðin að því, er bundinn stíl snertir.
í þáttum þeim um íslenzkar bókmentir, sem um
undanfarin ár hafa staðið í riti þessu, hefir þaS
oftar en einu sinni verið tekiS fram, að nútíðarmáliS
íslenzka hafi náð tiltölulega miklu meiri þroska í
bundnum stíl en óbundnum. þetta held eg allir
hljóti við aS kannast. J)aS er vegna þess, að íslenzk
skáld hafa lagt sig í miklu meiri líma en nokkurir
aSrir, sem ritaS hafa á íslenzku. Bókmentirnar eru
ekkert annað en tilraun mannsandans til að finna
hæfilegustu orSin fyrir hugsanir sínar. Framfarirnar,
sem veröa hjá einhverri þjóö í bókmentalegu tilliti,
eru fólgnar í því, aS skáldum hennar og rithöfundum
tekst æ betur og betur að sníöa hugsununum göfugan
búning, koma heiminum æ betur og betur í skilning
um það, sem þeim býr í hjarta. þessar framfarir
verSa miklar eða litlar eftir þeim gáfum, sem rithöf-
undum og skáldum hverrar þjóSar eru gefnar. En
þar næst lika eftir því, hve mikiS þeir vanda sig, hve
mikið þeir leggja á sig, þegar hugsanir þeirra eru aS
fæöast. LjóSskáldin okkar íslenzku hafa lagt mikið á
sig í þessu tiiliti ; vandvirknin kemur þar áþreifanlega.
í Ijós, þótt ekki hafi ætíS veriö jafn-vel eftir því mun-
aS, að hugsunin er aðal-atriSiS og búningurinn auka-
atriöi. þeir, sem ritaS hafa óbundinn stíl, hafa ekki
vandaö sig aö sama skapi. Söguskáldskapurinn er
kominn svo undur skamt hjá oss. Hann hefir naum-
ast stigiS nema sín fyrstu spor. þeir, sem þar hafa