Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.1982, Blaðsíða 15

DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRÚAR 1982.
15
Menning
Menning
Menning
Um íhald og framsókn
Leikfélag Köpavogs:
Leynimeiur 13
(leikgerö Guðrúnar Ásmundsdóttur.
Söngtextar: Jón Hjartarson.
Leikmynd: ivan Török.
Leikfélag Kópavogs heldur upp á
25 ára afmæli sitt með reglulegum al-
þýðuleik, sýningu sem ber skýr auð-
kenni áhugaleikhússins. Og það er í
sjálfu sér samkvæmt alþýðlegri leik-
listarhefð að velja til afmælissýning-
ar fertugan farsaleik, Leynimel 13,
sem í upphafi var saminn og sviðsett-
ur af þeim Emil Thoroddsen, Haraldi
Á. Sigurðssyni og Indriða Waage í
revíuleikhúsinu Fjalakettinum.
Úr þeirri sömu fabrikku eru komn-
ir fjölmargir aðrir farsaleikir sem í
meira en mannsaldur hafa gengið
Ijósum logum um svið íslenska al-
þýðu- og áhugaleikhússins vítt og
breitt um byggðir lands. Það væri í
sjálfusér verðugt athugunarefni hvað
valdi vinsældum og varanlegu nota-
gildi akkúrat þessara leikja — svo
sem eins og Karlsins í kassanum,
Þorláks þreytta svo aðeins séu nefnd-
ir nánustu fyrirennarar Leynimelsins
Kópavogsleikhúsinu.
Það er fyrir sönnu allrar æru
vert að hlæja og skemmta sér
í leikhúsinu. En af hverju að
hlæja alltaf að því sama ár eftir ár
kynslóð eftir kynslóð leikenda og
leikhúsgesta? Það er eiginlega orðið
brýnt að upp komi leikskáld, leik-
húsamaður þess umkominn að semja
nýja skripaleiki handa bæði atvinnu-
og áhugamönnum um leiklist sem
komið gætu að sömu notum og
Arnold & Bach og þeirra eftirfylgjar-
ar hafa gert í hálfa öld og meir.
Fyndnin og skopið í Leynimel 13,
bæði munnlegt og verklegt, hefur í
upphafi verið háð stað og stund og
hinum og þessu tímabærum tilefn-
um: stríðsárunum, hernáminu og
ástandinu. Þarflaust að fara að spá í
efni mannsaldri síðar, hvort heldur er
Glas lækni eða skáldið Togga í
Traðarkoti, húsnæðismál eða anda-
brask i útsetningu leiksins. En þarna
Ólafur Jónsson
er reynt að semja upp úr innlendum
efnivið manngerðir og atvik í ærsla-
keðju farsaleiks. Það er svo sem allt í
lagi að setja upp fýlusvip yfir því sem
fram fer i leiknum, svo hégómlegur
sem hann er og hefur áreiðanlega alla
tíð verið. Um notagildi hans tjóar
samt ekki að deila úr því komið er —
úr því enn er verið að leika hann. En
það væri sem sé gaman að skilja
hvernig á því stendur. Af hverju tómt
íhald en aldrei nein framsókn í svona
sýningum?
í sýningu Leikfélags Kópavogs,
leikgerð Guðrúnar Ásmundsdóttur er
nú ekki lagt meira en skyldi upp úr
upprunalegum efnum leiksins: eigin-
lega er eins og hann sé brúkaður hér
til að leika sér að honum. Og það er
prjónað við leikinn söngvum við hin
og þessi dægurlög frá tima hans.
Þetta er heillaráð: söngvararnir verða
í verkinu höfuðprýði sýningarinnar,
gera leikinn miklu ásjálegri og
skemmtilegri og eflaust um leið fjöl-
breyttari og notadrýgri fyrir leik-
cndurna en ella.
Þátttakendur hygg ég að séu marg-
ir hverjir gamalreyndir leikarar i
Kópavogi, en aðrir yngri og óreynd-
ari: það virðist ekki standa á mann-
skap til þátttöku í félaginu þrátt fyrir
nábýlið við leikhúsin í höfuðstaðn-
um. Ég nefni aðeins úr hópnum
Sigurð Grétar Guðmundsson, Einar
Guðmundsson og Sigurð Jóhannes-
son, Hólmfríði Þórhallsdóttur,
Helgu Harðardóttur og Sólrúnu
Yngvadóttur sem öll vöktu heilmikla
kátínu í hlutverkum sínum. Og sýn-
ingunni tekst vissulega það sem til er
stofnað: að veita græskulausa
skemmtun, án einnar eða neinnar til-
ætlunarsemi annarrar en þeirrar að
vekja hlátur og kátinu. Það er svo
annað mál, sem hér skal ekki lagður á
neinn dómur, hvort það sé nóg tak-
mark og tilætlun eftir 25 ára starf
leikfélagsíbænum.
En leikhúsgestir í Kópavogi tóku
leiknum með mikilli velvild, áhuga og
ánægju og hylltu leikfélag sitt vel og
lengi áþessum heiðursdegi þess.
Til íhugunar um barnabækur
Stundum veltir maður því fyrir sér
hvort umfjöllun um bækur og sú um-
ræða sem fram fer á því sviði hafi
nokkur áhrif. Mjög erfitt er að meta
áhrif gagnrýni, en vissulega vonar
maður að þau séu einhver.
Ekki ails fyrir löngu birtist í
Helgarpóstinum grein þar sem fjallað
er um teiknimyndabækur. Höfundur
greinarinnar, Þröstur Haraldsson,
kemst að þeirri niðurstöðu að við-
hafðri lauslegri athugun að umræður
ársins 1979 um galla teiknimynda-
sagna hafi haft veruleg áhrif og
meðal annars hafi einn útgefandi tek-
ið einn bókaflokk út af dagskrá af
þeim sökum.
Umfjöllunin un teiknimyndasög-
urnar þá stafaði fyrst og fremst af
þeirri staðreynd að margir töldu hlut-
deild þeirra á bókamarkaði alltof
mikla og hefðbundnar barnasögur
féllu algjörlega í skuggann af þeim.
Ég verð að segja fyrir mig að ég álít
hlutdeild teiknimyndasagna hafa
minnkað á bókamarkaði hér á landi
frá því t.d. árið 1979. Ég leyfi mér
einnig að halda því fram að sú um-
ræða sem þá fór fram hafi haft æski-
leg og jákvæð áhrif. En er ekki rétt
að velta aðeins fyrir sér meginrök-
semdunum gegn teiknimyndasögun-
um.
Fyrsta og stærsta atriðið er án efa
að það kemur í veg fyrir að börn fái
þá lestrarþjálfun sem er þeim
nauðsynleg. Knappir myndatextar
veita ekki þá þjálfun sem börn þurfa
og þar að auki kann svo að fara að
þau börn sem mesta þörf hafa fyrir
slika þjálfun láti myndefnið nægja,
í staðinn fyrir lestur. Enginn kemur
til með að segja að það sé yfirleitt
hættulegt fyrir börn að lesa teikni-
myndabækur. En ég held því blákalt
fram að það getur valdið alvarlegum
vandkvæðum ef börn lesa teikni-
myndasögur og annað ekki.
Nú síðasta árið hafa komið upp ný
viðhorf sem tengjast þessu máli veru-
lega. Þar á ég við þróunina í sjón-
varpsmálum — videobyltinguna hér á
landi. Þar bætist við enn einn mynd-
miðill til afþreyingar. Talað mál og
texti er þess vegna enn á undanhaldi,
a.m.k. íslenskt mál. Börn eyða veru-
legum tíma í að horfa á sjónvarp og
video. En vonandi verður það ekki til
að draga enn frekar úr lestri bóka.
En hver er staðan sé litið til síðustu
jólavertíðar? Hefur vegur íslenskra
frumsaminna barnabóka aukist?
Svarið við þeirri spurningu er nei-
kvætt. Því miður hefur gróskan á
þeim vettvangi ekki verið eins já-
kvæð og æskilegt hlýtur að teljast.
Samt sem áður gáfu flestir okkar
bestu barnabókahöfunda útbækur.
En alltof lítið er um skemmtilegt ný-
næmi. Þetta fólk virðist því miður
hjakka alltof mikið i sama farinu. Og
þess eru meira að segja dæmi að
höfundar sem skrifað hafa góðar
bækur sendi frá sér nýjar bækur sem
standa eldri verkum þeirra langt að
baki.
Bókmenntir
Sigurður Helgason
En að einu leyti virðist mér sem um
jákvæðar breytingar sé að ræða á
sviði barna- og unglingabókaútgáfu.
Þar á ég við þá staðreynd, að meira
var gefið út af vönduðum og vel
þýddum bókum eftir erlenda höf-
unda en oft áður. Breiddin virðist
vera að aukast á því sviði og þvi er
ástæða til að fagna sérstaklega.
En hvað er til ráða til að hagur
barnábókarinnar vænkist enn frek-
ar? Að mínu áliti verða orð til alls
fyrst og þess vegna er nauðsynlegt að
viðhafa mikla og líflega umræðu um
barnabækur og barnabókaútgáfu.
Þáttur þeirra er gagnrýna bækur er
mikill. Þeir verða að vera vel á verði
og benda fyrst og fremst á það sem
vel er gert. Foreldrar og aðrir þeir
sem sjá börnum fyrir bókum verða
að fylgjast vel með því sem er að ger-
ast og sjá til þess að þær bækur sem
gefnar eru séu vel valdar.
Sumir virðast álíta að bókasala sé
takmörkuð algjörlega við jólin. Það
er ekki rétt. Reyndar fer mikil bók-
sala fram um jól, en sala t.d. á barna-
bókum er töluverð allt árið. Algengt
er að börn fái bækur í afmælisgjafir
og það dreifist tiltölulega jafnt yfir
árið. Þess vegna er engin sérstök
ástæða fyrir þá sem um barnabækur
fjalla að vera að keppast við að skrifa
umsagnir sínar fyrir jól. Þá er einnig
minni ástæða til að ætla að bækur
sem verðskulda athygli týnist í jóla-
bókaflóðinu, sem gerist því miður
alltof oft.
Eins og ég sagði í upphafi þessarar
greinar er erfitt að segja til um hvort
bókagagnrýni hafi eitthvað að segja.
En líklegt er að hún geti haft áhrif.
Þeir sem skrifa um bækur eru reynd-
ar ekki að gefa út neinn „stóradóm”
heldur láta þeir eingöngu i ljós sina
persónulegu skoðun á viðkomandi
bók. En fólk sér tiltölulega fljótt
hvort mark sé á þeim takandi og þá
hvort hægt sé að byggja á því mati
sem þeir leggja á bækur.
Sumir halda því fram að barna-
bækur fái ekki eins mikla athygli og
þeim ber. Ég held að það eigi við viss
rök að styðjast, en þó held ég að hlut-
ur þeirra fari batnandi í fjölmiðlum
ef sjónvarp er undanskilið.
Dagblöðin fjalla flest um barnabækui
og hjá þeim er enginn greinarmunur
gerður á því hvort um barnabækur
eða bækur fyrir fullorðna er að
ræða. En það sem er mesti vandinn
og getur orðið barnabókinni að fjör-
tjóni er áhuga- og sinnuleysi fólks
sem kaupir slíkar bækur án þess að
velta fyrir sér gildi eða gæðum.
Sigurður Helgasor
Aðalfundur
Samlags skreiðarframleiðenda verður haldinn í
Bláa sal Hótel Sögu, fimmtudaginn 4. marz kl.
10.00 f.h.
Dagskrá samkvæmt félagslögum.
Stjórnin.
Jörðtilsölu
Jörðin Vermundarstaðir
í Ólafsfirði er til sölu.
Allar nánari upplýsingar í síma (96)-62463,
Sigurjón Hólm Sigurðsson.
GÚMMlKLÆDD - VATNSHELD
VINNUVÉLALJÓS
^IPAC
Ti notkunar í
bðta og
vinnuvélar.
Varagler fyr-
irliggjandi.
ARMULA 7 - SIMI 84450
1X2 1X2 1X2
24. leikvika — leikir 20. fcbr. 1982.
Vinningsröð: 222-1X1-112-1XX
1. vinningur: 12 réttir - - kr. 8.575.00
1457(2/11) 37175(8/11) 67055(4/11) 78927(4/11)+ 8774814/11)
14841 39550(6/11) 70376(4/11) 80210(4/11) 87942(4/11)
36651(6/11) 40783(6/11) 73278(4/11)+ 85852(4)11)
36880(6/11) 42256(6/11) 7777214/11) 87729(4/11) 22. vka:
12384(1/11)+
2. vinningur: 11 róttir - - kr. 211.00 23. vfca:
72557(1/11)+
14 13282 35814 40180 68425 75730 87938
97 14425 36603+ 40258 69522 76450 87940
470 14843 36076 40342 69538 77249 87941
595 15011 36258 40375+ 69759 77445 2915 (2/11)
676 16274 36351 40949+ 69980 78486 17090(2/11)
687 16870+ 36370 41090+ 70189 78490 37541(2/11)
801 17094 38576 41151 70372 78504 38084(2/11)
1140 17299+ 36600 41330+ 70447 78790 4014112/11)
1439 17623+ 36652 41528+ 70493 78791 41253(211)
1623 18123 36653 41756 70638 78921 + 43167(2/111+
2369 18888 36932 41872 70759 78925+ 65086(2/11)
2479 19906 38973 41888 71010 79477 ' 65258(2/11)
2500 20171 37186 42000 71013 80528+ 65496(2/11)
2917 20777+ 37285 42419+ 71051 80755 65864(2/11)
4653 21574 37368 42651 71600 81287 66862(2/11)
4936 21854 37464 42842+ 71942 81410 70760(2/11)
5598 22406 37579 42961 71960 82285 71054(2/11)
6005+ 22634 37849 43202 72752 83464 71188(2/11)
6288 22741 38260+ 41209 72992 84975 72431(2/11)
6372+ 22861 38546 41393+ 73277 85239 75033(2/111+
6801 23155 38860 65531 73279 85520 76572(2/11)
8418 24076+ 38733+ 65534 73461 85765 78489(2/11)
8641 + 24077+ 38916 66070 73768 85791 79197(2/11)
8673 24144 38955+ 66071 74034+ 86234+ 79852(2/11)+
8675 25204 39112 66305 74170 86448+ 81845(2/11)+
9705 25381 39199+ 66743 75113 86769 83633(2/11)
10651 25466 39937 66897 75345 86894 84839(2/11)
11812 35130 39962 67255 75423 87147 86068(2/11)+
11826 35236 40096 67352 75471 87233
12246+ 35287 40135 67466+ 75572 87814
Kærufrestur er til 15. marz kl. 12 á hádegi. Kærur skulu
vera skriflegar. Kærueyðublöð fást hjá umboðsmönnum
og á skrifstofunni 1 Reykjavík. Vinningsupphæðir geta
lækkað, ef kærur verða teknar til greina.
Handhafar nafnlausra seðla (+) verða að framvísa
stofni eða sena stofninn og fullar upplýsingar um nafn og
heimilisfang til Getrauna fyrir lok kærufrests.
GETRAUNIR - (þróttamiðstöðinni - LAUGARDAL