Dagblaðið Vísir - DV - 19.03.1983, Blaðsíða 9

DV. LAUGARDAGUR19. MARS1983:n
9
f§| S
pP' I j* mi Æ
HVAÐA LEIÐIR?
Gunnar Thoroddsen forsætís-
ráðherra sleit þingi á mánu-
dag og boðaði kosningar.
Flokkarnir eru i óðaönn að
hefja kosningabaráttu og
gera tíllögur i efnahags- og
atvinnumálum.
Forsætisráðherra hefur slitið
þingi. Kosningabaráttan er hafin í
alvöru. Um hvaða leiöir verður
deilt? Margir munu segja, að litlu
skipti, hverju flokkamir lofa í
kosningabaráttu. Menn benda á
niðurtalningarstefnu Framsóknar og
segja, að hún hafi fært þeim flokki
kosningasigur 1979. Hún hafi mælzt
betur fyrir en „leiftursókn”
Sjálfstæðisflokksins. Margt er til í
því, en hvað gerðu framsóknar-
menn? Stóðu þeir við niðurtalningu
verðbólgunnar? Það gerðu þeir ekki
að undanskildu árinu 1981, þegar
verðbólga minnkaði úr 60% í 40%. En
síðan ekki söguna meir. Samt er það
svo, að Tómas Ámason að minnsta
kosti hefur alltaf virzt bera
niðurtalningu fyrir brjósti. Hún fékk
ekki stuðning Alþýðubandalagsins í
ríkisstjóm. Hægt er að saka
framsóknarmenn um að hafa ekki
sótt fastar. I samsteypustjórnum
gerist margt, sem ekki samræmist
fyrirheitum stjórnarliða fyrir
kosningar. Sumt felst í að samræma
þarf hin ýmsu sjónarmið. Oft em
stjórnmálamennirnir því þó fegnast-
ir að svíkja kosningaloforöin og leita
að tylliástæöum til þess. Oft hafa
þeir aldrei meint, það sem þeir sögðu
kjósendum. En hvernig standa mál
nú?
Afnám
tekjuskatts
Sjálfstæöisflokkurinn mun ætla að
hafa niðurfellingu tekjuskatts á oddi.
Þar er gott mál á ferð. Tekjuskattur-
inn hefur, vegna leiða til skattsvika,
orðið einna rariglátastur skatta.
Hann leggst af ofurþunga á þræl-
bundna launamenn. Hann leiðir ekki
lengur til jöfnunar milli ríkra og
snauðra. Engin leið er að lappa upp á
tekjuskattinn. Hann verður einfald-
lega aö afnema. Réttmætara er, að
menn greiði andvirði hans i óbeinum
sköttum, svo sem söluskatti, þá fer
skattgreiðslan eftir eyðslu og þar
með í aðalatriöum eftir efnum og
ástæðumfólks.
Á það mun reyna, hvort
sjálfstæðismenn standa við svona
kosningaloforð. Þeir hafa áöur,
ásamt alþýöuflokksmönnum, sýnt lit
í þessu máli, en ekki hefur á reynt,
hvort þeir gætu komið því fram.
Allir flokkar virðast nú áhuga-
samir um að veita húsbyggjendum
og þeim, sem kaupa íbúð í fyrsta
sinn, betri lán. Lán húsnæðismála-
stofnunar hafa dregizt ógeöslega
aftur úr byggingarkostnaði. Ungt
fólk rekst á vegg. Þessu þarf að
breyta. Allir virðast flokkamir segja
eitthvað slíkt, en hverjum má
treysta?
Stefna Sjálfstæðisflokksins í
komandi kosningum hefur aö öðru
leyti lítið verið birt þegar þetta er
skrifað. Væntanlega verður ekki
boðuð leiftursókn ööru sinni. Stefna
sumra annarra flokka liggur að
einhveru leyti fyrir. Væntanlega
mun Sjálfstæðisflokkurinn boða
aukið frjálsræði í ýmsum efnum án
þess að ganga jafnlangt og viðskipta-
þing Verzlunarráðs Islands gerði
fyrir skömmu, sem síðar verður
vikiö að.
Menn standi
við sitt
Framsóknarmenn vilja, að niður-
talning verðbólgunnar verði bundin í
lögum um nokkum tima, t.d. tvö ár.
Fyrirfram verði sett í lög, hver verð-
bótahækkunin skuli verða á hverju
verðbótatímabili. Ef til vill kæmi
eitthvaö slíkt til greina, en gleymum
ekki, að kjarasamningar renna út í
sumar. Auðvitað er æskilegast það
kerfi, að atvinnurekendur og
launþegar semji um kauphækkanirn-
ar án afekipta rikisvaldsins. Rflds-
valdið á að hætta aö baktryggja
semjendur. Það á að láta af þeim
ósiö að lofa að hleypa út í verðlagið
kauphækkunum, sem em umfram
getu atvinnuveganna. Menn eiga að
semja og standa svo hver við sitt, vel
að merkja með frjálsræði í verðlagn-
ingu.
Höft?
Hjá Framsókn og Alþýðubanda-
lagi hafa menn gefið í skyn, að taka
verði upp höft með einhver jum hætti.
Sumir þeirra vilja alls ekki kannast
við, að þeir boði höft, en orðalag á
samþykktum þeirra virðist ekki
þýða neitt annað. I raun eru
takmarkanir á innflutningi af hinu
illa. Fáeinir fulltrúar flokkanna eiga
ekki að fá að úrskurða, hvaða vömr
landsmenn eiga að fá aö flytja inn og
hverjar ekki. Neytendur eiga sjálfir
að ráða því, en verðlagningu á
-■Laugardags-
pistill
Haukur Helgason
aöstoöarritstjóri
skrifar
innflutningi ber að stýra meö gengis-
skráningu almennt en ekki af
skömmtunarstjórum hins opinbera.
Aðstæður eru erfiðar, en við megum
ekki gefast svo upp, að við fæmm
vísi klukkunnar aftur um áratugi.
Alþýðuflokkurinn virðist boöa
„þjóðarsátt” og kjarasáttmála. Með
því er talað um, að samið verði í
allar áttir um að koma verðbólgu
niður og minnka viöskiptahallann.
Brezki Verkamannaflokkurinn náði
um tíma nokkrum árangri með þeim
hætti. Eftir stendur þó, að réttast er,
að svonefndir aðilar vinnumarkaðar-
ins semji og beri síðan ábyrgð á
samningunum. Sumir alþýðuflokks-
menn virðast í fljótu bragði vera inn
á því, ásamt mörgum sjálfstæðis-
mönnum. Ennfremur er líklegt, að
Bandalag jafnaðarmanna gæti
reynzt svipaðrar skoöunar.
Þannig er í gangi nokkur hreyfing í
shka átt, en hver um sig verður að
spá í hið óræða, að hve miklu leyti viö
slíkt verði staðið. Verður staðið við
hækkun lána til húsbyggjenda, þótt
allir tali um það? Verður kerfinu
breytt, þannig að semjendur á hinum
ýmsu sviðum beri meiri ábyrgð og
ríkisvaldið hætti að baktryggja
samninga með meiri verðhækkunum
og gengislækkunum? Um það er
erfitt að slá neinu föstu aö sinni.
Kannski verður næsta ríkisstjórn
bara eftirmynd þeirra, sem veriö
hafa síðustu árin og kerf ið blífur.
Nýtilegir
stefnupunktar
Nokkuð hefur verið rætt í blöðum
um svonefnt viðskiptaþing
Verzlunarráðs, sem haldið var fyrir
síðustu mánaðamót. Þar var
samþykkt ákveðin stefna, sem hefur
yfirleitt verið afflutt. Rétt er, aö
stefnan er í ýmsu róttækari en menn
gætu sætt sig við í fljótheitum. En
þar kennir margra grasa, sem geta
orðið bæði kjósendum og flokkunum
sjálfum að gagni, þegar þeir gera
upp hug sinn. Sama gildir um næstu
ríkisstjórn. Hún gæti lært af
viðskiptaþinginu.
Viðskiptaþing setti sér að leita
leiða til að koma hraða
verðbólgunnar niöur fyrir 25% fyrir
árslok 1983, úr þeim 70%, sem nú er.
Dregið skyldi úr útgjöldum hins
opinbera og skattar lækkaðir.
Spamaður skyldi efldur og
almenningi opnuð leið til fjár-
festingar í fyrirtækjum.
Lagt var til, aö útgjöld ríkissjóðs
yrðu strax í ár skorin niður um 2000
milljónir króna frá tölum fjárlaga.
Framlög til ýmissa sjóða skyldu
skert um 700 milljónir. Niður-
greiðslur skyldu felldar niður frá 1.
júní næstkomandi og útflutnings-
bætur á landbúnaðarafurðir felldar
niður á 5 árum, 1983—1987. Þá segir
viðskiptaþing, aö núverandi sjóðir
skuli sameinaðir í þrjá sjóði í hluta-
félagsformi í eigu þeirra sem til
þeirra hafa greitt. Það fé, sem
enginn eigandi er að eða ríkissjóöur
á, verði selt sem hlutafé á almennum
markaði.
Lagt er til, að lækkun á óbeinum
sköttum komi á móti niðurskurði
ríkisútgjalda. Æskilegra væri, að
tekjuskatturinn yrði felldur niöur í
áföngum, eins og að framan var
greint.
Afnám landbúnaðarstyrkjanna er
brýnt hagsmunamál þjóðarinnar.
Ekki gengur, að offramleiðslu sé
viðhaldið með þeim hætti, sem er.
Sjóðafarganið er meðal verstu
meinsemda okkar. Þar sækja full-
trúar flokkanna aö og úthluta til
gæðinga. Yfirleitt skiptir arðsemi þar
litlu. Skrefið, sem viðskiptaþing
leggur til, er kannski fullróttækt að
sinni en getur verið vegvísir í
framtíðinni.
Lagt er til, að sjálfkrafa tenging
launa við verðlagsvísitölu verði
afnumin í maí næstkomandi. Fjáls
verðmyndun taki jafnframt gildi.
Hugmyndin er, að aðilar
vinnumarkaðarins semji um kaup og
kjör og beri ábyrgðina. Oheimilt
verði að binda kjarasamninga sjálf-
virkt við gengi eða vísitölur verðlags
eða lánskjara. Þama er róttækt á
málum tekið. Raunhæfara væri vafa-
laust að gefa aðilum vinnumarkað-
arins færi á að semja um einhverja
vísitölubindingu, sem þá yrði alfarið
á þeirra ábyrgð.
Þá leggur viðskiptaþing til, að
ríkisvaldið geti ekki með lögum ógilt
löglega kjarasamninga eða einstök
ákvæði þeirra.
Verzlunarráö leggur til, aö úr-
eldingarsjóður verði efldur og vinni
að því markmiði að minnka sóknar-
getu fiskiskipaflotans um 20% á
næslu fimm árum með kaupum á úr-
eltum skipum og skipum eldri en sjö
ára. Þegar í stað verði hafinn undir-
búningur að sölufyrirkomulagi á
veiöileyfum, sem komi almennt til
framkvæmda á árinu 1985.
Margt fleira athyglisvert má finna
í þessum tillögum, svo sem hvernig
auka megi spamaö meö
skattaívilnunum. Að öllu saman-
lögðu er hér að finna tillögur, sem
gætu veriö til hliðsjónar í náinni
framtíð, þegar flokkar og ríkis-
stjómir meta, hvað gera skuli.
Hráar em sumar tillögumar fullrót-
tækar í einni lotu, en þar er mikinn
sannleik að hafa á ýmsum sviðum.
Haukur Helgason.