Dagblaðið Vísir - DV - 19.03.1983, Blaðsíða 22
22
DV. LAUGARDAGUR19. MARS1983.
DV. LAUGARDAGUR19. MARS1983.
23
, ,Bilasa la er vanþakklátasta
og leidliilegasta ævistarfið”
— segir Halldór Siiorrason. elsti bflasali landsins. í lielgarvidtali
Þegar ekiö er vestur Skúlagötu og
litiö er á vinstri hönd gefur að líta
lágreistan kofa meö skilti yfir hurö.
Þar stendur áletrað Aöalbílasalan.
Umhverfis þetta litla timburklædda
húskrili — sem er skrifstofa fyrir-
tækisins — gefur aö Uta býsnin ÖU af
bílum. Á hverjum þeirra er áfastur
gulur miöi sem segh- aö þeir séu falir
fyrir einhverja tugi þúsunda.
Þetta er elsta starfrækta bílasalan
í landinu. Hana hefur frá fyrstu tíö
rekið alhnerkilegur maöur, Halldór
Snorrason aö nafni. Hann hefur
fengið á sig þaö skrítna orð að vera
heiðvirðasti bílasölumaður borgar-
innar, og þó víðar væri leitað.
Skaftfellingur
í Eyjafirði
HaUdór er fæddur á bænum
Breiöabólstaö í Síðu, og er því Skaft-
feUingur aö uppruna. Foreldrar
hans, Snorri HaUdórsson fyrrver-
andi héraðslæknir og Þórey EUiars-
dóttir, skildu þegar Halldór var á
ööru ári og fluttist hann ásamt móö-
ur smni norður i land. Þau mæögrn
settust að á því fornfræga setri Kálfs-
skinni á Árskógsströnd í EyjafU-öi,
þar sem bróðir Þóreyjar, Jón bóndi
Einarsson, rak bú sitt. Þar ólst Hall-
dórupp.
„Það átti að heita kreppa í landinu
á þessum árum,” segir HaUdór þeg-
ar hann minnist þessara ungdóms-
ára, „en ég var of ungur tU þess aö
taka eftir því aö þröngt væri í búi,”
bætir hann viö. „Helsta dægradvölin
var að horfa út á Eyjaf jörðinn og feg-
urö hans. Þar var aUtaf eitthvaö nýtt
aðsjáoguppgötva.. .”
HaUdór var eiginlega poUi þegar
hann fékk fyrst áhuga á bUum. Og
innan við lögaldur var hann ásamt
félögum smurn búinn aö fjárfesta í
einum sUkum og farinn aö aka um
vegi og vegleysur.
„Þetta var Ford vörubíU, árgerö
1931, einstaklega spennandi gripur,”
segir HaUdór.
— Þú starfaðir á þessum „grip” í
Bretavinnunni á Akureyri. Hvemig
varþaö?
„Já, og þaö er sennilega eitthvert
f uröulegasta starfiö sem ég hef tekið
mér fyrir hendur. Vinnan fólst í því
að aka skít, aur, mold og grjóti í skip-
in sem komu með vélar og varning til
herstöðvarinnar við kaupstaðinn.
Það þurfti að fyUa lestar skipanna af
jarðvegi áður en þau sigldu út á
Atlantshafið því ekki máttu þau vera
of létt íþæráhættusömu ferðir sem
voru um hafið á stríðstímanum.
Þetta var vægast sagt furðuleg iðja,
en aö sögn nauðsynleg. Mér var oft
hugsaö tU þeirra ólánssömu manna
sem höfðu þann starfa í viðkomu-
höfnum skipanna erlendis að moka
aurinn upp úr þeim svo hægt væri að
lesta þau að nýju. Það hlýtur að hafa
verið auma vinnan. ”
Höfðu yndi afað
slá til Bretans
— VarekkieinhvermetingurmUU
mörlandans og tjaUans norður á
Akureyri?
„Jú vissulega. Það gekk oft á
ýmsu. Bretamir vom af og tU fuUir. i
Þá mátti búast við slagsmálum því á
þessum tíma voru til Akureyringar
sem vora miklir slagsmálahundar.
Einkum voru það strákar úr Glerár-
þorpi sem höfðu yndi af aö berja
Bretann.”
— Tðkst þú þátt í að berja á
Bretanum?
„Nei, ég hef alla mina tíð verið
andsnúinn barsmíðum, og ástæðan
er kannski sú að ég hef aldrei talist
stæltur eða vöðvamikUl maður. Eg
var væskUl og reyndi því aö forðast
slagsmálin viöBreta.”
— Kannski eins gott, því skömmu
síðar sigUrðu tU Bretlands og hefur
þar nám í verslunarfræðum. Hvem-
ig lagðist England eftirstriösáranna
íþig?
„Það var mjög ánægjulegt að vera
þar og búa. Ég dáist eiginlega að
Bretum hvemig þeir hegðuðu sér eft-
ir stríðssigurinn. 1 sama skóla og ég
var í var einn Þjóðverji við nám.
Annars námu þar eingöngu Bretar,
aUt strákar sem að meira eða minna
leyti höfðu barist gegn Þýskalandi.
En þeh- létu það ekkert á sig fá í sam-
skiptum sínum við þennan Þjóð-
verja, og fyrir það eitt met ég þessa
menn mikUs. Þeir tóku honum sem
jafningja, góðum vini, þó svo að þeir
hefðu veriö aö drepa ættmenn hans
nokkrum mánuðum áður.”
Íslendingar taki
enskar bjórstofur til
fyrirmyndar
— Þú ert hrifinn af Bretum. Enskt
þjóðlíf, er það ekki að mörgu leyti
ólikt því íslenska?
„Þjóðlíf Breta er í mun fastari
skorðum en hjá okkur. Bretar era
mjög ábyggUegir menn og bera mjög
mikla virðingu fyrir umhverfi smu,
bæði fyru- náunganum sem slíkum
svo og eigum hans og verðmætum.
Mér finnast þeir sérstaklega þægi-
legt fólk að umgangast. Þeir taka
mark á því sem hver og einn segir,
vú'ða mjög skoðanU- náungans og eru
ekki aUtaf að þræta og rakka niður
það sem aðrir segja sem er nokkuð
sem við Islendingar eram mjög
gjarnirá aðstunda.”
— Sjentilmennskan er í fyrir-
rúmi?
„Já, það er hún, enda hafa Bretar
bjór að drekka og sínar bjórstofur að
hittast á þar sem þeir ræöa hlutina í
ró og næði án æsings eöa útúrsnún-
inga. Þaö eru þessar heUlandi bjór-
krár og óþvingað andrúmsloft þeirra
sem gera Breta einstaka.
Ég er sannf ærður um að þetta rakk
og niðurrif okkar IslendUiga væri
fyrir bí, ef hér væru starfræktar
bjórstofur. Þar gæti fólk sest niður
og leyst srn mál í rólegheitum yfir
bjórkrús. Og jafnframt mundi fækka
skrifum í dagblöðin þar sem fólk er
að argast út í allt mögulegt. Þetta af-
greiddi fólk á bjórstofum þar sem
það opnaöi sig og blési út sínum lífs-
skoðunum.
Þessa ensku bjórspeki, ef svo má
kalla, ættu Islendingar að taka sér til
fyrirmyndar.”
— Það hefur verið haft á orði að þú
sért mjög enskur í þér og menn segja
í gríni að Bretar hafi heilaþvegið þig.
Hvað segirðu umþetta?
| „ Nei, nei, hvaða vitleysa. Ég er
fyrst og fremst íslensk rólyndissál.
Eg hef nú alltaf verið ákaflega dag-
farsprúður maður, að ég held. Jú, jú,
i ég met Breta mikUs, en ýmsar aðrar
þjóðir heilla mig einnig. Island er
ekki allur heimurinn, ekki satt! Trú-
lega er snefill af heimsborgara í okk-
I uröllum.”
— En situr EnglendUigurinn ekki
alltaf í þér?
„Jú, ætli megi ekki segja það. Ég
fer til Englands alltaf af og tÚ og þar
finnst mér ég vera kominn í
skemmtilegt umhverfi þar sem mér
liði vel og notalega. Það er ákaflega
gaman aö ferðast um Bretland, aka
þvert og endilangt um þetta eyland,
og koma við á ýmsum útimörkuöum
sem jafnan eru haldnh- víðs vegar
um landiö á sumrin. Þar er ljúft að
gramsa í gömlu dóti, stundum rekst
ég þar á hluti ofan af Islandi, til
dæmis gamlar íslenskar bækur, sér-
staklega ferðasögur um Island. Á
einum slíkum útimarkaði, að ég held
í fyrrasumar, fann ég íslenskan ask,
meira en hundrað ára gamlan. Ég
spurði afgreiðslukonuna í gríni hvort
hún vissi hvaöan þetta ílátværikom-
ið. Hún sagöist halda að það væri frá
Norðurlöndunum. Ég nefndi við
hana íslenskan uppruna asksins og
hún var mjög hróöug að fá þá vitn-
eskju. Þegar ég svo gekk frá búðar-
borði þessarar konu, heyrði ég að
hún var farin að kalla til næstu
viðskiptavina að hún hefði til sölu :
■ merkan ask frá sögueynni Islandi.
Þessi smásaga er lítið dæmi um það
hversu gaman getur verið að rölta
um þessa útimarkaði í Englandi.”
Gat ekki hætt;
gróðinn var
svo mikilll
— Hverfumheim til Islands. Hvað
veldur því að þú ferð að vasast í bíla-
braski?
„Allt frá unglingsáram var ég
staðráðinn í þvi að gera eitthvað upp
á eigin spýtur, vera sjálfstæður at-
vinnurekandi eða eitthvað í þeim
dúr. Mér leiðist að vera undirtylla,
vil ráða mér s jálfur.
Það var svo einhverju sinni að ég
heyrði aö lítil bílasala tveggja
manna í Aðalstræti hefði verið gerð
upp, og húsnæði hennar væri til
leigu. Þetta var í byrjun sumars og
ég bjartsýnn, ákvaö þvi að slá til og
prófa bílasölu í þessu húsnæði þó
ekki væri nema fram á haustmánuði.
En salan gekk vel og gróöinn varð
svo mikill, að ég ílentist í þessu
starfi.
Mér bauðst raunar staða í Lands-
bankanum um þetta leyti en tók ekki
því boði þvi sem fyrr segir þá græddi
ég svo mikið á bílasölunni að banka-
launin sem þá voru komust ekki í
hálfkvisti við sölumennskuna. Eftir
á að hyggja, hefði ég betur mátt
velja starfann í bankanum, væri, ef
svo hefði farið, orðinn bankastjóri
nú! Það er alveg hugsanlegt, margir
minna gömlu skólabræðra gegna
slíkum stöðum í dag.”
— Hefðir betur mátt velja banka-
vinnuna, segirðu. Er ekkert gaman
aðselja bíla?
„Það er leiðinlegasta starfið sem
hugsast getur, að mínum dómi, og ég
meina það. Og ég hef lengi verið að
velta því fyrir mér hvers vegna í
andskotanum ég skuli enn standa í
þessum viðskiptum. Sennilega spila
peningar þar inn í. Það er nokkuð
j gott upp úr þessu að hafa miöaö við
\ margtannaö.
En leiðindin eru óskapleg í þessu
starfi, ég undirstrika það. Ég er
misnotaður svo mikið og ekki aðeins
ég, heldur bílasölumenn yfirleitt.
Það er ekkert tillit tekið til
manneskjunnar í manni í þessum
viðskiptum. Það er verið að hringja í
mig á öllum tímum sólarhrings,
verið að lýsa einhverjum bíl og spurt
] hvað hægt sé að fá fyrir hann, hvem-
ig og hversu fljótt. Og varla kem ég á
; mannamót án þess aö menn séu aö
abbast upp á mig með sína einkabíla,
vilja helst að ég sjái til þess að hann
i seljist ekki síðar en á morgun og ef
I ég segi nei þá spyrja þeir hinir sömu
sig, hvers konar leiðindahundur ég
sé, geti ekki gert sér smágreiða og
svo framvegis. Þetta era sem sagt
óskapleg leiðindi sem af þessu hljót-
ast.
Fólk misnotar mann algjörlega í
þessu starfi og ber enga virðingu
fyrir manni sem lifandi vera. Það
virðir mann einskis þó maður sé allt-
af að ausa í það upplýsingum og ráð-
gjöf. Og ef maður svarar ekki alltaf
jafnblíðlega og elskulega þá er
maður borinn út sem ofstopi, óalandi
og óferjandi aumingi sem ég pers-
ónulega er ekki. Ég þoli bara ekki
stundum þetta eilífðarrex í fólki og
hegða mér þá samkvæmt því.
Hvað sem þessu líður þá hef ég
alltaf haldiö áfram aö selja bíla. Ég
skil sjálfan mig ekki að því leyti! ”
Bílasvindlið kemur
svona íbylgjum
— Til era menn sem leggja bíla-
sölu og svindl að jöfnu. Er mikið
svindlað í bílaviðskiptum hérlendis?
„Þessi bissness gefur fullt tilefni
til svindlbrasks, því er ekki að neita.
Braskið getur stundum verið yfir-
gengilegt. Það er þannig alls staðar í
heiminum. Þess vegna er jafnan litið
niður á bílasala. Þeir þykja gran-
samlegir menn. Það er varla fram-
leidd sú gangsterkvikmynd þar sem
ekki er fyrir hendi vondur bilasali.
Þetta er orðið að almenningsáliti.
Þegar upp komst um Watergate-
hneykslið, sögöu menn um Nixon:
Ég myndi ekki treysta honum til að
selja bílinn minn! Þetta dæmi gefur
góða hugmynd um álit fólks á bíla-
sölum.
Hvað viðskiptasvindli í bilasölu
okkar Islendinga viðkemur, þá get
ég sagt það eitt að þaö er töluvert um
það. Það kemur í bylgjum. Stundum
koma upp ævintýramenn og svindla
sem þeir geta, hverfa síöan af landi
brott áður en þeir era gripnir. Þess
era mörg dæmi úr bílasölu. Annan
tíma er lægð í svindlinu eða þegar
engir stórglæframenn era að fást við
bílaviðskipti.”
— Hvernig er helst svindlað á sak-
lausum bílaeiganda í dag sem vill
selja ökutæki sitt á bílasölu?
„Helsta aöferðin er sú að undir-
bjóða bílinn. Þá fullvissar bílasalinn
eigandann um að bíll hans sé mjög
litils virði og setur á hann mjög lágt
verð. Svo selur hann vini sínum úti í
bæ bílinn á þvi verði, svona á
pappíranum eins og það er sagt. Að
endingu selur sami bílasalinn svo
þennan bíl á sanngjörnu verði sem
þá er kannski helmingi hærri upphæð
en hann borgaði nefndum eiganda
fyrirhann.
Svo er einnig mikið svindlað með
lélegum pappírum sem eru látnir
ganga upp í greiðslur á bíl. Engin
innistæöa er svo fyrir þessum
pappirum þegar til kemur. Þá er
hrappurinn búinn að selja bílinn. Svo
þegar þetta pappírssvindl er búið að
ganga í nokkurn tíma og farið er að
ganga hart að manninum að greiða
samkvæmt pappíranum, þá flýr hinn
sami úr landi með stórgróðann. Eftir
þessum manni er svo lýst í Lögbirt-
ingablaðinu í nokkrum tölublöðum —
en hann finnst hvergi, er að lifa lífinu
iútlandinu.
Það var einn svona bílasali að flý ja
land um daginn. Hann kemur ekki
aftur. Ég þekkti hann lítillega. Mér
skilst að hann dvelji í Danmörku um
þessar mundir. Ég er ekkert að
nefna nafn hans í þessu viðtali, þetta
er ágætis maður að öðru leyti en því
aðhannsvindlaði drjúgt.”
Þegarégátti
Rolls Royce í
tvo daga
— Það hefur verið haft á orði um
þig, Halldór, aö þú sért svo til eini
heiðvirði bílasalinn í borginni.
Hvernig hegðar góður bílasali sér?
„Hann er fyrst og fremst góður
sölumaður í öllum skilningi þess
lýsingarorðs og að sjálfsögðu þarf
hann aö gæta hagsmuna viðskipta-
vinarins.
Góður bilasali þarf svo helst að
hafa útlitið með sér, það sakar síst.
Nauðsynlegt er að vera traustvekj-
andi og vera sæmilega ýtinn, mátu-
lega ýtinn, og reyndar mjög ýtinn ef
viðkomandi býr yfir þeim hæfileika,
að geta farið leynt með það..
— Nær allan þann tíma sem þú
hefur starfað sem bílasali hefur þú
haft aöstöðu í vægast sagt mjög smá-
um og látlausum byggingum. Fyrst í
lekum kofa (sem raunar var að uppi-
stöðu flutningakassi utan um innbú)
í Aðalstræti og síðan húskríl-
inu við Skúlagötu sem sennilega er
minnsta söluskrifstofan í borginni og
er einstök að því leyti að þar býðst
ekki einu sinni salernisaðstaða, hvað
þá önnur og meiri þægindi. Halldór,
ertu svona nægjusamur maður, eða
er það einhver meiriháttar hugsjón
að reka fyrirtæki í svona smáum
húsum?
„Ætli ég verði ekki að teljast mjög
nægjusamur, frekar en mikill hug-
sjónamaður. Ég er ákaflega ihalds-
samur á gamla og góöa hluti, vil
helst ekki breytingar í kringum mig.
Þess vegna er ég ekkert að stækka
við mig eða auka á flottheitin sem
raunar era lítil fyrir. Og ég vil frekar
geta stært mig af góðri og samvisku-
samri bilasölu en stóru og viðamiklu
húsnæði utan um starfsemina.”
— Sjálfur bílasalinn Halldór
Snorrason ekur um á eldgömlum bíl,
Humber Hawk árgerð ’58. Einnig á
því sviði viltu halda þig við gamla og
látlausa stílinn?
„Já, já, gamli Hawkinn stendur
fyrir sínu. Ég hef nú raunar átt ærið
i marga bíla um ævina, eins og
kannski starf mitt býður upp á. En
nær allir mínir bílar hafa verið gaml-
ir í hettunni.
Einu sinni átti ég gamlan Packard
sem ég keypti af forsetaembættinu.
Það var viss unun að aka þeim bíl
um bæi og sveitir. Krakkar komu
i hlaupandi á móti mér, og þó kannski
i aðallega bilnum þvi hann sagði þeim
að sjálfur forsetinn væri á ferð. Það
var að því leyti ansi gaman að sitja
undir stýri á þeim bíl.
Annað sinn festi ég kaup á Rolls
Royce ’31 árgerð. Það var í London.
I Ég ætlaði mér að aka honum til Glas-
gow og ferja hann þaðan með Gull-
fossi til Islands. En einmitt um það
leyti brast á vonskuveður um allar
Bretlandseyjar, mikil snjókoma,
■ leiöindafærð og snjóflóð féllu víða. Af
þeim sökum hætti ég við að taka bíl-
í inn með mér heim, treysti honum
ekki, þetta öldruðum, að jagast í
ófærð upp til Skotlands. Ég seldi
hann því — og átti þennan Rolls, því
miður, ekki nema í tvo daga. Fyrir
andvirðið skrapp ég til Parísar og
eyddi peningunum í munað yfir eina
helgi. .. þannig fóru þeir peningar.”
Aldreierað
vita hvaða fiskur
biturá
— Halldór, þú ert ekki alveg laus
við að vera dellukarl. S jóstangaveið-
in greip þig föstum tökum eitt sinn,
og á þeim vettvangi gekkstu fyrir
stofnun Sjóstangaveiðifélags
Reykjavíkur, 1961.. .
Já, já, og ég man að égstóð fyrir
miklum mótum á þessum tíma sem í
tók þátt fjöldi útlendinga. Einkum
var gert út frá Vestmannaeyjum,
Keflavík og Reykjavík. Þetta vora
mikil alheimsmót, mikið um að vera.
Einu sinni komu yfir áttatíu útlend-
ingar til þátttöku, menn allt frá Jó-
hannesarborg í Suður-Afríku, víðs-
vegar úr Evrópu, Ameríku og víðar.
Og þessi mót vora afskaplega
skemmtileg og mikil reynsla að hafa
tekiðbáttíþeim..
— Hvað gerir sjóstangaveiðina
svo heillandi að fást við hana ?
„Öll veiði er mjög ánægjuleg og
spennandi. Veiði er margskonar.
Menn geta veitt sinn lax í ám, einir
með sjálfum sér meðfram bökkum á
hlaupum. Það er skemmtilegt út af
fyrir sig. Sjóstangaveiðin er öðruvísi
og veitir manni annarskonar ánægju
en laxveiöin. Þar er kominn saman
hópur, kannski tíu til fimmtán
manns á einum báti með sama mark-
mið í huga; að láta bíta á. Sjóstanga-
veiðin er slabb, meiri ævintýra-
mennska en stangveiðin. Það getur
allt gerst út á sjó og aldrei er að vita
hvaða fiskur bítur á. I sjóstangaveiði
er hægt að fiska nær allar tegundir
sjávardýra og það gerir hana mjög
heillandi. Eitt sinn var með mér á
báti næturklúbbaeigandi frá London
og honum til óblandinnar ánægju
veiddi hann tvær stórar lúður í ein-
um drætti í Reykjanesröstinni. Hann
pakkaði þessum afla sinum saman
hróöugur og hafði hann með sér
morguninn eftir til London. Og
lúðumar tvær vora á matseðlinum
hjá honum i næturklúbbnum sólar-
hring eftir að hann veiddi þær við Is-
landsstrendur.. .”
Sumir þeirra
halda okkur íslendinga
vera huldumenn
— Eina dellu áttu til og það er leik-
listin. Þegar þú kvæntist konu þinni,
Kristínu G. Magnús leikkonu, settir
þú á stofn eitt stykki leikhús. Það
nefnist Ferðaleikhúsið sem Islend-
ingar ættu að kannast við sem sum-
arleikhús fyrir útlendinga, og Light
Nights hafið þið sýnt í þrettán ár.
Hvemig er efnisvalið byggtupp?
„Við erum með sýningamar i
kvöldvökuformi. Kristín er á sviðinu
allan timann, er sögumaður og segir
tröllasögur, álfa-, víkinga- og huldu-
sögur. Sumt af þessu leikur hún einn-
ig. Þessar sögur era smáþættir, sem
tengdir eru saman með þjóölögmn og
skyggnum er við sýnumá tjaldi. Son-
ur okkar, Magnús, sér svo um ljós og
hljóð, en mitt hlutverk er miðasala
og stúss í kringum sviðið og uppsetn-
ing leiktjalda og þvíumlíkt. Þetta er
sem sagt fjölskyldufyrirtæki hjá
okkur.
Við hugsuðum þetta semeinskonar
kvöldvöku eins og hún var fyrr á
öldum hjá forfeðram okkar. Það er
að segja sögur og halda fólkinu vak-
andi með léttum og skemmtandi
þáttum.. .”
— Og haldið þið útlendingunum
vakandi?
„Já, alveg glaðvakandi. Þeir era
afskaplega hamingjusamir með
þetta framlag okkar og þakka okkur
heilshugar. Við eram alltaf að fá
þakkarbréf frá þessu fólki að utan.
Sumt segir jafnvel að þessar sýning-
ar hafi verið það eftirminnilegasta
frá dvöl þess hér á landi.”
— Hvernig taka útlendingar
þessum íslensku sögum, hlæja þeir
aðþeim?
„Nei. Þeir taka þær mjög alvar-
lega, enda er mjög mikil dulúð yfir
þessu öllu saman og þeir lifa sig
mikið inn í mystíkina. Þeir taka
þessum sögum sem einum af sjarma
landsins; þetta mikilúölega land
með stór fjöll og stóra kletta, og
þessar sögur falla mjög að þeim hug-
myndum sem útlendingar gera sér
af landi og þjóð. Nokkrir af þeim
trúa því meira að segja að til séu álf-
ar og huldufólk í þessu landi, jafnvel
er að nokkrir haldi því fram að viö
Islendingar sjálfir séum huldu-
menn!”
— Leiklistarstarfsemi og bílasala
hljóta að teljast andstæður, er ekki
svo?
„Já, þetta er algjörlega tvennt
ólíkt, svo sannarlega. Og ef þetta
væru ekki andstæður þá væri ég
sennilega ekki að vasast í þessu
hvoru tveggja jafnt. Það gefur lífinu
gildi að geta skipt um hlutverk þegar
manni hentar.. .”
-SER
„Ég er ákaflega ihaldssamur á gamla hluti, vil helst ekki breytingar
í kringum mig..
Textl: Sigmundur Ernlr Rúnarsson
Myndlr: Gunnar V. Andrésson