Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1984, Qupperneq 21

DV. LAUGARDAGUR 22. DESEMBER1984
21
„TÉKKNESKA
BRÚIN ER
HRUNIN”
— Nóbelsskáldið Jaroslav Seifert ræðir um
Ijóðagerð og stjórnmál
Seifert rar spurdur hvad löng œvi hefdi kennt honum um stjórnmál. ,,Frómt
frá sagt ekki neitt. Ég hef adeins áhuga á Ijódlist. .. ”
JaroslavSeifert?
Hann fékk nóbelsverðlaunin í bók-
menntumnúíár.
Svíarnir í nóbelsnefndinni eru veikir
fyrir lítt þekktum ljóðskáldum, þaö
hafa þeir margoft sýnt og sannað.
Seifert er Tékki og utan Tékkóslóvakíu
hafði nálega enginn heyrt hans getið
fyrr en Svíarnir tóku upp á því aö veita
honum eftirsóttustu bókmennta-
verölaun heims. I heimalandi sínu
nýtur hann aftur á móti mikils álits,
bæöi fyrir ljóð sín og baráttu sina fyrir
sjálfstæði listamanna gagnvart stjórn-
völdum. Hann hefur aldrei látið hlut
sinn og var meðal þeirra sem undirrit-
uðu mannréttindayfirlýsinguna
Charta 77. Stjórnvöld hafa lengst af
bannað honum að birta ljóð sín
opinberlega, enda þótt þau séu í eðli
sínu ópólitísk, en fyrir skömmu var
banninu aflétt. Það mun hafa gerst
þegar stjórnvöld geröu sér grein fyrir
því að ljóð Seiferts væru hvort eð væri
mikið lesin í neðanjaröarútgáfum.
Seifert er 83ja ára gamall og heilsu-
veill. Hann komst ekki til Stokkhólms
aö taka við verðlaununum og tók því
dóttir hans, Jana, viö þeim fyrir hans
hönd.
„Ljóð mín eru auðskíljanleg"
Nýja nóbelsskáldið hefur sjaldan
veitt viðtöl um ævina. Skömmu fyrir
afhendingu verðlaunanna féllst hann
þo á að spjalla við tvo útsendara
bandaríska fréttaritsins TIME og fór
viðtaiið fram á heimili hans í Prag.
Þar er allt þakiö bókum, eins og vera
ber, og meöal minjagripa er líkneski af
Tómás Masaryk, fyrsta forseta
Tékkóslóvakíu. Hann er einn af fáum
stjórnmálamönnum sem Jaroslav
Seifert hefur í hávegum.
Fæstir útlendingar, hófu TIME-
menn viðtalið, þekkja verk þín.
Hvernig myndirðu lýsa ljóðum þinum?
Ljóð min eru auöskiljanleg. Þau eru
ritgerðir í ljóðformi. I upphafi ferils
mins voru þau yfirleitt rímuð og
fjarska sönghæf. Núorðið yrki ég aðal-
lega órímuð ljóö. Rímið er ekki alveg
horfið en ég legg mesta áherslu á innri
ryþma.
Telur þú að þú hafir hlotið nóbeis-
vcrðlaunin sem fulltrúi allrar Tékkó-
slóvakíu?
Kannski er goögá að segja það, en ég
tel að svo sé. Að minnsta kosti hlaut ég
verðlaunin sem fulltrúi meirihluta
Tékka, þeirra sem hugsa svipað og ég
og elska bókmenntir eins og ég.
Ævi þín er oröin löng. Hvað hefur
hún kennt þér um stjórnmál?
Frómt frá sagt: ekki neitt. Ég hafði
aðeins áhuga á ljóðlist. Samband mitt
við stjórnmál hefur minnkað, einkum
eftir dauða Masaryks. Akveðnum
skoðunum var þröngvaö upp á mig. Og
þar sem ég haföi ákveönar skoðanir
hlaut ég að skipta mér af stjórnmál-
um. Ég er tilfinninganæmur maður.
Mér auðnaðist að túlka skoðanir
þjóðarinnar og í mér fann hún tals-
mann.
„Friðurinn þarfnast ekki
Ijóðlistar"
Hvert er hamingjuríkasta tímabil
ævi þinnar?
Hamingjuríkasta tímabil minnar
kynslóðar var tíminn milli stríða. Veist
þú hvers vegna? Vegna þess aö þá
vorum við ung. En þá virtist líka allt
vera mögulegt. Okkur virtist sem viö
hefðum um síöir öðlast frelsi.
Álítur þú að mikilfengleg list þurfi
freisi?
Já, andrúmsloft frelsis er
nauðsynlegt. Erfiðleikatímar geta
hins vegar einnig lagt sitt til málanna.
Hvað um þátttöku í stjórnmálum?
I Tékkóslóvakíu er litiö svo á aö það
sé menningarauki aö því að taka ekki
þátt í ýmsum hlutum. Ef til vill eru
stjórnmálin þar á meöal.
Hefur þú áhyggjur af ástandinu í
heiminum? Af friðarmálum, til dæmis.
Öll hugsum við um frið. Við óttumst
stríð sem gæti brotist út. Sum ljóöskáld
yrkja um friðinn en ég er ekki eitt
þeirra. Friðurinn þarfnast ekki ljóð-
listar. Ljóðlistin er afleiöing, ávöxtur
friðarins, og friðarins innra með lista-
manninum.
Hver telur þú að verði framtíð
Tékkóslóvakíu?
Það er komið undir ykkur Banda-
ríkjamönnum og Sovétmönnum.
Áttu við að Bandaríkjamenn og
Sovétmenn ráöi því hvort friður
haldist?
Það minnsta sem þiö getið gert er að
setjast niður og ræða málin og reyna
að viðhalda óbreyttu ástandi. En það
er ekki nóg til þess að breyta neinu.
„Það er engin Austur-Evrópa
til"
Hvernig ættu Bandarikin að líta á
Austur-Evrópu?
Frá okkar sjónarmiöi séö er engin
Austur-Evrópa til. Um er að ræða
mörg lönd, Tékkóslóvakíu, Pólland,
Ungverjaland, Júgóslavíu. Þið ættuð
ekki að líta á okkur sem eina heild.
Hefur þú nokkur skilaboð handa
bandarísku þjóðinni?
Lesið ljóö okkar. Ef það er hægt. Þaö
er dálítið vandasamt aö tala um þessa
hluti. Fólkið ykkar ætti að meta frelsi
sitt.
Þegar minnst er á New York
kcmur kraftur upp í hugann. París
stendur fyrir þokka og London fyrir
fágun og pcninga. Hvernig myndir þú
lýsa Prag?
Þetta er lítil þjóð. En alla okkar sögu
hefur Prag verið sverð og skjöldur
Tékkóslóvakíu. Utlendingar hafa hvað
eftir annað reynt að yfirbuga borgina
meö vopnum. Við höfum alltaf snúist
til varnar. Þess vegna elskum viö
Prag. Svo er borgin undur falleg. Hún
er fallegri en New York.
Er Prag tákn mótspyrnu?
Já. En þetta er þolinmóö mótspyrna.
Saga þjóðarinnar, allt aftur til þrjátíu
ára stríösins á sautjándu öld, sýnir að
viö höfum alltaf átt í útistöðum við
stórveldi á landamærum okkar, svo
sem Þýskaland og Rússland. En við
búum jafnframt í hjarta Evrópu.
Stjórnmálamenn eins og Masaryk
vildu nota Tékkóslóvakíu til þess aö
reisa brú milli austurs og vesturs.
Og hvernig stenst sú brú núna?
Það er engin brú. Hún er hrunin.
Þýtt —IJ.
Sófaborð með eða án flísa í fjöl-
breyttu úrvali.
Sófasett: grátt, svart og hvítt.
Opið til kl. 23.00 i kvöld.
Athugið, opið
sunnudag frá kl.
13-18.
I\I|Y|F@R|M
Reykjavíkurvegi 66, Hafnarfirði, simi 51100
Borð og stólar í Ijósu og dökku brenni.
Mikið úrval af speglum og
kommóðum í mörgum gerðum.