Dagblaðið Vísir - DV - 14.05.1985, Blaðsíða 18

18
DV. ÞRIÐJUDAGUR14. MAl 1985.
Hann Páll Jónsson, starfsmaöur Þörungarvinnslunnar hf. ð Reykhólum,
hjálpaði okkur viö að þekkja muninn á þara og þangi. Hann tók málið bara I
sínar handur, smellt var af; þari er til vinstri, þang til hægri.
DV-mynd Kristján Ari.
DV á Reykhólum:
Þarí og þang
Þarí eöa þang, þang eöa þarí, þari og þang. Það gekk treglega hjá okkur að vita
hvort væri hvaö. Þaö tókst þó að lokum meö hjálp Páls Jónssonar, starísmanns í
Þörungarvinnslunni hf.
Hann tók máliö bara í sínar hendur, mynd var smellt af, þar meö var málið
mikla upplýst; þari er þari, þang er þang.
Eins og sjá má er munurinn mikill. En þaö er þó ekki einungis í útliti, þarinn er
miklu verðmætari, enda notaöur til manneldis í nokkrum mæli.
Þangiö er hins vegar í formi þangmjöls og notaö i snefilefni í fóður og einnig
eitthvað snyrtivöruiönaöi.
Þá mun þangiö einnig notað í efnið alginate, en þaö ku vera einhvers konar
seigjuefni, meöal annars notaö í ís.
Segir þá ekki meira af þara og þangi í bili. Hvort er hvað, hvers er hvurs,
iðnaðarráðherra eða heimamanna á Reykhólum? JGH.
Sverrir „gefur ’
þörungavinnsluna
Iðnaðarráöherra hefur lagt fram
frumvarp á alþingi um aö rikisstjóm-
inni veröi heimilt aö semja um sölu eöa
leigu á þörungavinnslunni á Reykhól-
um. Einnig aö heimilt veröi aö lána
kaupanda andvirði eignarinnar til 15
ára, rfkiö taki á sig öll gömlu lánin.
Þörungarvinnslan hefur átt í mikl-
um rekstrarerfiöleikum. Og vegna
þeirra fór Sverrlr Hermannsson ásamt
föruneyti vestur til viöræöna við
heimamenn fyrir hálfum mánuöi.
„Sverrir sá það sem hann vildi sjá;
aö þaö fylgdi hugur máli, aö hér væri
samstaða um verksmiöjuna,” sögöu
hresslr starfsmenn hennar eftir fund
Sverris.
A fundinum voru samþykktar tillög-
ur um að heimamenn stefndu aö stofn-
un hlutafélags um rekstur verksmiöj-
unnar. Þeirvildutaka viöhennL
Sverrir hefur greinilega sannfærst í
för sinni vestur. Hann vill selja eöa
leigja. Samningar sttu aö takast, ekki
síst ef alþingi samþykkir frumvarpiö
sem gerir ráð fyrir að kaupandi fái
andviröi verksmiöjunnar lánað tii 15
ára.
Róöurinn veröur þó áfram erfiður
hiá verksmiðlunnL Fyrirtækið tapaði
um 20 miiljónum á síðasta ári, þar af
voru 15 mUljónir vegna vaxta. Skuid-
irnar námu um síðustu áramót um 32
milljónum umfram eignir, eignir um
61 m. kr. og skuldir um 93 m. kr.
I frumvarpi Sverris er kveðið á um
heimild að ríkissjóöur ábyrgist aUar
skuldir verksmiöjunnar tU þessa. Rík-
ið tekur því gömlu doUaralánin, sem
hvíla á verksmiðjunni, á sig. JGH.
Samstarfshópur um börn og barnamenningu:
Tómstundir barna
íbrennideplinum
Norræna ráðherranefndin skipaði
áriö 1983 samstarfshóp frá öUum
Norðurlöndunum sem fjallar um böm
og barnamenningu. Starfshópurinn
hefur það verkefni að fylgjast með því
sem unniö er í hverju landi á sviöi
bamamenningar, koma með hug-
myndir og tiUögur um samnorræn
veritefni og fleira sem snýr að börnum
og þeirra þörfum.
Komlð herfur verið á fót norrænni
upplýsingaþjónustu sem gefur út
fréttablöö þar sem sem veittar eru
upplýsingar og reynt aö stuöla aö
auknum samskiptum þeirra norrænu
hópa sem vinna meö börn. Fréttastof-
an er nú í Kaupmannahöfn.
Starfshópurinn hefur ákveðíð aö
heiga hverju árí ákveölö verkefni. Áriö
1984 var valið verkefnið „Hlustiö á
börnin”. Gefiö var út sérstakt blað
vegna þessa verkefnis. Þávarhaldinn
sérstök ráðstefna i Helsinger i Dan-
mörku sem sóttu nokkrir fuUtrúar frá
Islandi.
Hópurinn mun á þessu ári standa
fyrir samnorrænni könnun um tóm-
stundastörf barna 10—11 ára. Kanna á
hverjir stjórna áhugamálum og frí-
tíma bama. Hverjir greiða fyrir fri-
stundastörf þeirra og hvaðan börn fá
peninga, í hvað þau eyöa þeim, svo
eitthvaösénefnt.
Arið 1986 veröur fjallað um kvlk-
myndir og myndvæöingu með tiUiti til
barna. -EH.
Menning
Menning
Menning
Japanskur vís-
indaskáldskapur
Nagaoka í
GalleríLangbrók
Þdr sem fylgst hafa með alþjóö-
legum grafíkbíennölum og tríennöl-
um á undanförnum árum hafa haft
orö á þeim mikla fjölda japanskra
grafíkUstamanna sem þar hafa sýnt
og hinum miklu tæknilegu yfirburö-
um þeirra i sumum greinum grafík-
ur. Engin tæknUeg vandamál viröast
þeim óyfirstíganleg enda hefur
grafíklistin tekið stakkaskiptum í
meðförumþeirra.
Andspænis slíkum tækninnar
undraverkum hafa margir gagnrýn-
endur freistast tll að væna Usta-
mennina um kaldhamraða tækni-
dýrkun og gera lítíð úr inntaki verk-
anna — eins og háþróuð tækni í
myndlist sé henni beinUnis tU
trafala. Að hluta til held ég aö þetta
stafi af vanþekkingu á japanskri
myndUstarhefð og/eöa tUhneigingu
til að skoöa hana í vestrænu sam-
hengi einvöröungu.
Lífssýn í hnotskum
Þrátt fyrir náin tengsl hennar við
vestræna myndUst á undanfömum
áratugum hafa japanskir mynd-
Ustarmenn aldrei getað tileinkaö sér
hina expressjónisku hefö. Jafnvel
þar sem japönsk myndlist virðist
jaðra viö expressjónisma, eins og í
frjálslegum pensilstrokum „strímla-
málara” þeirra, bæði aö fomu og
nýju, þá em þau vinnubrögð afleiö-
ing langvinnrar umþenkingar, ekki
augnabUksákvörðunar og er ætlaö að
tjá mótaða lifssýn í hnotskurn, ekki
tilfinningar, eins og við skilgreinum
þær. Það er þvi varla nein tilvUjun
að japanskir myndUstarmenn sem
ílenst hafa á Vesturiöndum hafa
staðið mjög framarlega i ýmiss
konar konsept myndlist (Arakawa,
OnKawara) eöa þó í notkun nútíma
miölunartækni í list, t.a.m. mynd-
banda.
thygll, blönduð
ljóörænu
I þeirri grafOc frá Japan sem ég
Kunito Nagaoka — Iseki/Pyxxxvi (1984), litetsing.
hef séð hér og þar sl. áratug, hefur
mér sem öörum orðið starsýnt á
bráðsnjaUar tæknilegar lausnir Usta-
mannanna. Mér hefur einnig fundist
áberandi hve mjög þeir hafa tekið
hið tæknivædda nútímaþjóðfélag tU
umfjöUunar. En meðan margir
vestrænir grafikUstamenn hafa
gagnrýnt tæknUieiminn og látið i þaö
skína að hann sé beinUnis fjandsam-
legur mannkyni hafa japanskir koU-
egar peirra fjallaö um svipaða hluti
af UiygU, blandaöri ljóörænu, sem
mörgum Vesturlandabúum hefur
reynst erfitt að sætta sig viö. Hefur
þeim fundist þessi heimspekilega af-
staða Japana bera vott um sinnu- og
andvaraleysi. En þarna koma tU
andstæöir menningarheimar.
Tilefni þessa formála er að sjálf-
sögðu grafíksýning Kunito Nagaoka í
GaUerí Langbrók.
Leifar
siðmenningar
Þessi ágæti Ustamaður sýndi áður
með nemendum MyndUsta- og hand-
íðaskólans í fyrra, en þar var hann
keimarl eina önn. Þótt verk hans séu
ekki einkennandi fyrir þá japönsku
grafik sem lýst hefur veríð hér aö
ofan, enda hefur listamaðurinn veríð
langdvölum í Berlin, þá sverja þau
sig enguaðsíðurí ættina.
Formlega séð ganga þessi verk út
á togstreitu og samspil harðra forma
og frjálslegra, nánar tUtekiö virðast
þau fjaila um tækniheim og náttúru.
I iandslaginu birtast ókennUegir
strendingar, steyptir bitar og byrgL
tankar og leiöslur sem ómögulegt er
að átta sig á. Þetta eru eins og leifar
siðmenningar sem nú hefur verið út-
rýmt, kannski kjamorkubyrgi sem
reyndust einskis nýt þegar á reyndi.
Helst dettur manni samt i hug háþró-
aður vísindaskáldskapur viö skoöun
verka Nagaokas.
Þaö er einmitt hið óræöa i þeim
sem hettlar, skáldskapurinn i steyp-
unni. Sú tækni sem listamaöurinn
notar tU að koma inntakinu til sktta
er aiveg sérstakur kapituU sem aðrir
og færarí menn verða að útskýra. Hér
er á ferðlnni afburðamaður í sínu
fagi sem enginn grafíkunnandi ætti
aö láta framhjá sér fara. AI
HRINGURINN
Hringurlnn, hljómplata með tónllít eftlr
Lirua Halldór Grlmason.
Upptaka og hljóðfcralelkur: Lárus HaUdór
Grfmsson.
Stúdíó MJSt.
Pressun: Alfa
Ctgefandl: Gramm GRAMM 22
Þegar vorið og gróandinn hófst i
íslenskri kvikmyndaUst var varla
gerð sú mynd hér að ekki værí i henni
að minnsta kosti einn slagari til
skrauts. Eimir eftir af þessu enn og
ekki skortir kvikmyndageröarmenn
okkar fordæmL Þess eru dæmi i hin-
um alþjóðlega kvikmyndabransa aö
gott iag hafi bjargað mynd og lag
sem slær í gegn og kvikmyndln sem
það er úr auglýsa hvort annaö upp.
Mér finnst hlns vegar hafa á skort að
islenskir kvikmyndageröarmenn
kynnu að skreyta myndir sinar með
tónlist, þótt vist séu þar á undantekn-
ingar. Hygg ég tU dæmis að koU-
egarnir úr kvikmyndarýninni hefðu
ekki verið jafniðnir við aö benda é
léleg hljómgæöi mynda á undanförn-
um árum heföu þær verið betur og
markvissar skreyttar með hljóð-
tjöldum, þá fyrst og fremst, að sjálf-
sögðu, músik. Gott dæmi um þaö
hvemig markviss og hugvitsamieg
beiting músikur er látin breiöa yfir
ýmsa gaUa hraðvinnslu og annað af
þvi tagi eru DaUas þættirnir. Allt
virðist þó benda ttt þess að islenskir
kvikmyndagerðarmenn gefl músík-
inni i myndum sínum meiri gaum en
áður. Bæði leita menn tU útlanda, en
einnig hér heima eru tU menn sem
kunna að sinna þessum þætti kvik-
myndageröarinnar betur en áður.
Músik Lárusar HaUdórs Grims-
sonar á plötunnl Hringurinn er sú hin
sama og hann samdi viö samnefnda
kvikmynd, aðeins sfytt um um það bll
helming til aö koma henni fyrir á
einni hljómplötu. EöU hennar og upp-
bygging hlýtur þá aö breytast við
styttinguna og viö aö losna úr tengsl-
um við kvikmyndina. Nú þjónar hún
ekki lengur hUitverki hljóðrænna
leiktjalda heldur öðlast hún sjálf-
stæði meö því að fly tjast yfir á plötu.
Tónlist
Eyjótfur Melsted
Komin á plötu er músik Lárusar
lýrisk, rafmögnuð, svita í átta þátt-
um, sem enn bera nöfn þátta kvik-
myndarinnar. I nærri öllum þáttum
hennar má finna töluverð Ukindi með
austurlenskri músik af ýmsum toga.
Gamelaneffekt er til dæmis alltiður
og oft bregður fyrir svip japanskrar
hirðtónUstar. En þó eru þaö ekkl Uk-
indin með músfk fjarlægra menn-
ingarsvæöa sem vekja mesta athygU
viö hlustunina, heldur þaö hvernig
Lárus beitir hljóðgervU á sinn sér-
stæöa, sjálfstæða máta. Hann beitir
þessu rafmagnaöa hljóöfæri eftir
þess elgin lögmálum og karakter tU
að framleiða músik i hefðbundnum
sttt. Honum er það fjarrí aö reyna aö
herma eftir gömlu hljóöfærunum, en
lætur þess i stað hljóögervilinn
syngja meö sinu nefi, ef svo mætti aö
orði komast. Og það er einmitt þaö
sem mest er heUlandl við þessa
plötu, að menn geti sem hægast verið
rómantíkerar á hljóðgervU lika — og
það góðir rómantfkerar. Platan er i
skemmtilega hönnuðum umbúðum,
en Ukt og fleiri hennar likar heföi hún
mátt veröa betri eftirvinnu aðnjót-
andi.
EM