Dagblaðið Vísir - DV - 13.07.1985, Blaðsíða 17

DV. LAUGARDAGUR13. JULl 1985.
„Ég fer aldrei
í leikhús”
— segir fyrrverandi tukthúslimur og leikritaskáldið Jean Genet
Tvennum sögum fer af Jean Genet.
Annars vegar á hann aö vera einrænn
rithöfundur; hins vegar maöur sem
leitar sér sálufélags viö sterka hópa á
borð viö Palestínumenn, Svörtu
pardusana og Rauðu herdeildirnar.
„Já, já; ég skal tala örlítiö um
einkalíf mitt. Eg byrjaði á því í
fangelsi aö skrifa fimm bækur. Er
maður skapar talar maöur alltaf um
barnæskuna. Þaö er alltaf eftirsjá.
Þannig er mér varið og nútímabók-
menntum almennt. Þér vitið jafnvel og
ég aö fyrsta setning hins mikla verks
Prousts byrjar svo: „Löngum fór ég
snemma í háttinn.” Og því næst rifjar
hann upp æsku sína á 1500 til 2000
síðum. Eg var þrítugur þegar ég byrj-
aöi aö skrifa og þrjátíu og f jögurra eða
fimm þegar ég hætti. Þetta var
draumur, aö minnsta kosti dag-
draumur. Eg haföi skrifað í fangelsinu
en er ég var frjáls maöur var ég
týndur.
Eg komst ekki aftur í snertingu viö
hinn raunverulega heim fyrr en ég
kynntist tveimur byltingarhreyf-
ingum, Svörtu pardusunum og
Palestínumönnum. Eg gaf mig á vald
hinum raunverulega heimi. Ég
starfaði í þágu þessa heims og ekki
lengur í þágu hins málfræöilega heims,
aö svo miklu leyti sem hinn raunveru-
legi er í andstöðu við heim dagdrauma.
Vitaskuld er hægt aö halda greining-
unni áfram og segja að dagdraumarnir
tilheyri hinum raunverulega heimi. En
maður veit jafnframt aö það er hægt
aö höndla dagdrauma á ótakmarkaðan
hátt. Það þarf öðruvísi aga, ekki
lengur málfræðilegan aga.”
Sabra og Chatila
— Þér hafiö gefið út bók um fjölda-
moröin í Sabra og Chatila í Líbanon.
Höfundur þess texta er sögumaðurinn,
rithöfundurinn Jean Genet.
„Eg hef aöeins eitt um þaö aö segja.
Málarinn Degas haföi eitt sinn skrifaö
sonnettu. Hann sýndi hana Mallarmé
rithöfundi sem fannst hún slæm. Degas
sagði þá: „En samt sem áður lagði ég
margar hugmyndir í hana.” Mallarmé
svaraöi: „Maður býr ekki til ljóð úr
hugmyndum heldur orðuih.”
Þessa frásögn hef ég ekki gert meö
eigin hugmyndum. Eg gerði hana með
eigin oröum en skrifa um raunveru-
leika sem er ekki minn.”
— Hvað sem því líður — hvemig
skilgreinið þér þann mun sem þér
gerið á bókmenntalegum vitnisburði
og, segjum, vitnisburði fréttamanns
sem heitir líka Jean Genet? Þér
hamrið á því að þér hafið hætt að
skrifa fyrir þrjátíu árum.
„Eg ætla ekki að biðja yður að lesa
bækurnar sem ég skrifaði fyrir þrjátíu
árum en ef þér gerið það munuð þér
komast að raun um aö ég skrifa allt
öðruvísi núna. En auðvitað er þar sami
maðuraðverki.”
— I frásögninni um Chatila taiið þér
um fegurð sem þér hafið séð þar. Þér
segið jafnframt að þessi fegurð stafi af
frelsistilfinningu fólksins.
„Ekki aðeins þaö. Eg legg áherslu á
hversu hátterni vegur þungt á
metunum í heimi Palestínumanna.
Þar býr fegurðin. Skynjið þér aldrei
fegurðina í raunveruleikanum?
Reyndu Rembrandt og Cézanne ekki
að finna þunga veruleikans? Og fundu!
Eða finnst yður arabaheimurinn ekki
mikilvægur? Að hann byggist á ein-
ræðisstjórnum? Palestínumenn hafa
með uppreisn sinni öðlast mikilvægi —
ég vil ekki vera of bókmenntalegur —
en þeir hafa öölast mikilvægi verka
Cézanne. Hver og einn Palestínu-
maður er sannur. Eins og fjaliið
Heilagur sigur, sem Cézanne málaði,
eru þeir sannir. Og fjallið er satt, það
erþarna.”
Af hverju eruð þér hræddir við að
vera bókmenntalegir?
„Af því að ég vil ekki að þetta viðtal
færi mig 30 ár aftur í tímann.”
,,Ég var þrí-
tugur þegar ég
byrjaði að
skrifa, 34 eða 35
þegar ég hœtti. ”
Nýleg mynd af
leikritaskáldinu
fyrrverandi.
Virðing
— I leikritum yðar- sérstaklega
Svölunum- er líkt og hver persóna hafi
tapað virðingu sinni. I frásögninni um
Chatila er leit fólksins að virðingu
sinni einnig sláandi.
„Markmið mitt með Svölunum
var...aö skemmta...og að standa við
samning. Leikritiö var pantað hjá
mér. Eg hafði fengið mikla peninga
fyrir og varð því að skrifa það. Eg lýsti
Vesturlöndum í verkinu. Viðskipta-
vinir hóruhússins koma þangað i leit
að virðingu sinni, yfirborösvirðingu
biskups, generáls, dómara, virðingu
fyrir einkennisbúningum. ”
— Virðing Palestínumannanna er
annars konar.
„örugglega. Mér dytti ekki í hug að
tala um höfuöbúnaö Arafats. Þér vitið
að hann er sköllóttur. En þaö er eitt-
hvað sem líkist lokkum sem kemur
undan höfuöfatinu og ég man eftir því
aö hann strauk þetta eins og það væri
hár. En mér dytti ekki í hug að skrifa
leikritumþetta.
Að virða fyrir sér
— Finnst yður eldri ritstörf yðar
íþyngja enn lífi yðar, vinnu, ferða-
lögum?
„Einhver spurði mig hvort ég
afneitaði verki listarinnar eða ritstarf-
anna. En auðvitað er það ekki. Eg
skrifaði ekki til að semja bækur heldur
vegna aðstöðu minnar, vegna timans
sem ég hafði þarna fyrir þrjátíu árum.
Eg uppgötvaði fljótt að lífið byði mér
ekki upp á mikið. Eg var í skóla til 13
ára aldurs. Eg hefði i besta lagi getaö
orðið gjaldkeri eða lágt settur ríkis-
starfsmaður. Eg sá til þess að ég gæti
ekki orðið gjaldkeri eða kannski rit-
höfundur heldur virti ég fyrir mér
heiminn. Ur því að ég kom ekki heim-
inum að notum, úr því ég gat ekki
breytt heiminum, ákvað ég að virða
hann fyrir mér. 12 til 15 ára gamall
gerði ég úr mér athuganda og þar af
ieiöandi rithöfundinn sem ég varð. Og
þetta starf situr enn eftir í mér.”
Alltaf að Ijúga
— I viðtali, sem þýski rithöfundur-
inn Hubert Fichte átti við yður fyrir
nokkrum árum, sögðuð þér að þér
lygjuð alltaf svolítið í hvert skipti sem
þér opnuðuð munninn. Var þetta grín?
„Það var smáglens í þessu en þetta
er í raun þaö sem mér finnst innst inni.
Eg er ekki sannur nema með sjálfum
mér. Þegar ég tala afvegaleiða að-
stæður mig. Viðmælandi minn gerir
það einfaldlega með samskiptunum.
Orðavalið gerir það líka. Þegar ég tala
við sjálfan mig lýg ég ekki. Eg hef ekki
tíma til þess, það er ekki þess virði að
ég bulli eitthvað við sjálfan mig. Eg er
lika orðinn of gamail til að ljúga að
sjálfummér.”
— Síöastliðin ár hafið þér ekki látið
að yður kveða opinberlega. Þér hafið
hvorki gefið út né talað opinberlega.
Engu að síður eru leikrit yðar æ meira
leikin. Nýverið hafa þekktir leik-
stjórar, svo sem Patrice Chereau í
Frakklandi og Neuenfels og Peter
Stein í Þýskalandi, sett upp leikrit eftir
yður. Hafiö þér enn áhuga á þessu?
Gaman af Berlín
„Nei. I rauninni er þetta mér f jarri.
Eg var ánægöur með að kynnast Peter
Stein. Hann er gáfaður maður og það
er alltaf gaman aö hitta vel gefið fólk.
Og ég hafði gaman af að fara til
Beriinar að hitta hann því ég elska þá
borg. Berlínarbúar eru einstakir,
miklir húmoristar, miklu meiri en
Miinchenarbúar til dæmis.
Eg var líka ánægður með að fara til
Berlínar því hún er hluti af æsku
minni. Ég bjó þar þegar ég var 22 eða
23 ára; stuttan tíma, en nóg til aö geta
rifjað upp gönguferðir eftir bökkum
Spree-árinnar. Og ég fann þær aftur.”
— Hafið þér séð þessar uppsetn-
ingar?
„Já, þau leikrit sem Chereau og
Stein settu upp. Þegar Chereau bað
mig um að fá að leikstýra Vindhlíf-
unum sagði ég honum að hann mætti
gera hvað sem honum sýndist nema að
spyrja mig álits. Og sama sagði ég
Stein sem leikstýrir nú Negrunum. Ég
hef engan áhuga á þessu lengur. Það
fer meira að segja í taugarnar á mér
að heyra það sem ég skrifaði. Síðasta
leikrit mitt, Vindhlífarnar, samdi ég á
að giska 1956 og þaö er býsna langt
síöan. Frá þeim tíma hef ég fengist við
annað.
Eg hef tilhneigingu til aö álíta að öll
leikrit mín séu pólitísk, eða snerti hana
óbeint, að minnsta kosti þær aðstæður
sem verða að pólitík. Síðar fór ég út í
aðgerðir, ekki pólitískár heldur bylt-
ingarlegar.”
— Farið þér í leikhús?
„Nei, nei. Ég fer aldrei í leikhús.
öll leikrit min voru samin eftir
pöntun.”
— Það er alkunna að þér hafið engan
fastan samastaö. Hvar búið þér núna?
„Mig dreymdi alltaf um að búa á
Hotel Imperial þegar ég var tvítugur
og var að flækjast í Vín. Ég bý þar
núna i nokkra daga en ætla svo að
flytja á minna hótel.
Eg hugsa að ég snúi svo aftur til
Marokkó.”
17
8 cyl. Scout Traveller árgerð 1977
Bíllinn er nýskoðaður og í mjög góðu ásigkomulagi.
Litur: rauðurog hvítur.
Verð kr. 300.000.
Bíllinn er til sýnis á
Bílasölunni Braut, símar: 81502 og 83832.
aaaaaoaiioiiDiiaiiDaBiiaoaaoiiaaaanaaaaiiaaaoaDDDi]
s
Þakrennur!
plasti
D
D
D
D
D
Einfaldar í uppsetningu
Hagstætt verð
&
V VATNSVIRKINN/ Í
AHMUL121 — PÓSTHÓLF 8620 - 128 REVKJAVÍK
SÍMIAR. VERSLUN. 686455. SKRIFSTOFA. 685966
SOLUM. 686491
D
D
D
D
□
□
D
D
D
O
D
O
D
a
D
□
D
a
D
D
a
D
ODDDDODDDDDDDDOODDDDDDDBDDDDDDDaDDDDDDDDDDDD
getur þú verið viss um að varan er vönduð.
Við bjóðum þér og þínum mikið úrval af
niðursoðnum matvælmn og ýmiss konar ýp;
áíegg - svo ekki sé minnst á hangikjötið!
Kjötiðnaðarstöð KEA ^
Akureyri