Dagblaðið Vísir - DV - 13.07.1985, Blaðsíða 24

24
DV. LAUGARDAGUR13. JULI1985.
>
ð
STEFNUMOT
VIÐ
FORTÍÐINA
The Survivor.
Höfundur: Thomas Keneally.
Penguin Books, 1985.
Astralski ritliöfundurinn
Thomas Keneally er líklega
þekktastur fyrir skáldsögur
sinar The Chant of Jimmie
Blacksmith, sem Fred Schlepisi
geröi áhugaveröa kvikmynd eftir
fyrir nokkrum árum, og
Schindler’s Ark sem ávann hon-
um hin eftirsóttu bresku
Brooker-verölaun.
The Survivor er frá árinu 1969.
Þar fjallar Keneally um Alec
Ramsey, ástralskan háskóla-
kennara á efri árum. Ramsey
var þátttakandi í vísindaferö til
Suöurheimskautslandsins fjöru-
tíu árum áöur en sagan gerist.
Þar varð hann aö skilja eftir vin
sinn og leiöangursstjóra. Allt frá
þeim degi hefur Ramsey fundið
til sektar vegna þessa atburöar,
talið sig hafa brugðist vini sínum
og efast um heilindi sín.
Þessir gömlu atburöir komast
á ný í brennidepil þegar ákveöiö
er að grafa upp lik leiðangurs-
stjórans. Ramsey veröur aö
mæta fortíð sinni í fleiri en einum
skilningi í þessari vel skrifuöu og
forvitnilegu skáldsögu.
ERIC EMMET Q
THE PENCUJH BOOK OF
BRAINTEASERS
Prom cros» numbor* and te*t number* j
to tootball and crtckat ouukt... I
HEILALEIKFIMI
THE PENGUIN BOOK OF
BRAINRASERS.
Höfundur: Eric Emmet.
Penguin Books, 1985.
Þessi bók er tilvalin fyrir þá
sem vilja reyna á heilasellurnar í
sumarsólinni.
Þrautirnar í bókinni eru allar á
sviöi stærðfræðinnar. Sumar eru
næsta auöveldar, en aörar kref j-
ast verulegrar kunnáttu og skipu-
legra vinnubragöa. Eric Emmet
hafði hvort tveggja til aö bera,
eins og kynnast má í þeim fjöl-
mörgu þrautabókum sem frá
honum komu.
I bókinni er 71 þraut og svo aö
sjálfsögöu lausnir þeirra, oft
ítarlega útskýrðar og engu síður
lærdómsríkar eru þrautirnar
sjálfar.
Erlend bóksjá Erlend bóksjá
TAUMLAUST LÍF ZELDU
OG SCOn FITZGERALD
F. SCOTT FITZGERALD.
Höfundur: André Le Vot.
ZELDA FITZGERALD.
Höfundur: Nancy Mllford.
Útgofandi: Penguin Books, 1986.
Scott og Zelda voru á einu gullnu
augnabliki, á þriöja áratugnum, tákn
nýrra tíma: glæsileg, falleg, hömlu-
laus, fræg og rík. En ekkert er jafn
hverfult og tiskuvinsældir. Meö krepp-
unni miklu og þeirri eymd, sem fylgdi í
kjölfar hrunsins á WaU Street, var tími
þeirra úti. Zelda varð geðveik og end-
aöi líf sitt í eldsvoöa á sjúkrahúsi áriö
1948. Scott haföi þá látist fyrir nær átta
árum, 1940, eftir langvarandi drykkju-
sýki. Hann var þá flestum gleymdur.
Sagan af Scott og Zeldu hefur því aö
geyma bæöi mikla sigra og afskaplega
niöurlægingu, enda voru öfgarnar allt-
af megineinkenni alira athafna þeirra.
Sú saga hefur frá upphafi vakið mikla
forvitni, enda þótti lífsstUl þeirra
athygUsveröari en bækur hans. Þau
voru fræg eins og um kvikmynda-
stjörnur væri aö ræöa, en skáldsögur
Scotts seldust í tUtölulega litlum upp-
lögum. Þannig hlaut hann aðeins 33
Bandaríkjadali í ritlaun árið 1939, áriö
áöur en hann lést.
Bók Nancy Milford um Zeldu kom
fyrst út áriö 1970, en hefur nú veriö
endurútgefin í kiljubroti. Þar er æfi
þessarar óvenjulegu konu lýst mjög
ítarlega aUt frá bernskudögum í Mont-
gomery í Alabama, þar sem Zelda
vakti strax athygU fyrir aö vera ööru-
vísi — djörf, hress og lífsglöö í fremur
þunglamalegum og íhaldssömum
Suöurríkjabæ. Tímamót verða í lífi
hennar þegar hún ákveður loks, eftir
verulegar efasemdir, aö giftast Scott.
Hún tekur þá ákvöröun einungis eftir
aö Scott hefur fengiö fyrstu skáldsögu
sína, This Side of Paradise, (Hérna
megin paradísar), gefna út. Upp frá
því er líf þeirra tveggja njörvaö saman
til góðs og ills.
Milford leggur mikla áherslu á aö
sýna hversu mikUvæg Zelda hafi verið
fyrir Scott sem uppspretta hugmynda
fyrir bækur hans; hann hafi jafnvel
notaö dagbækur hennar og bréf í skáld-
sögum sinum. Og vissulega er ljóst aö
þær eftirminnilegu kvenpersónur, sem
Scott skóp i bókum sínum, eiga sterkar
ættir að rekja tU Zeldu.
Það er eiginlega ótrúlegt hverju
Scott kom í verk, þegar litið er tU líf-
ernis þeirra hjóna á mestu velgengnis-
árunum, sem jafnframt voru helstu
sköpunarár Scotts. Líf þeirra virtist
stundum eitt samfellt partí, ein sam-
feUd drykkja meö tilheyrandi uppá-
komum og átökum. Sá gleðiflaumur
dró mikinn kraft úr Scott, auk þess
sem tíminn flaug oft áfram án þess aö
hann kæmi neinu í verk. Þaö var helst
þegar peningaleysið herjaöi — en þaö
var oft því þau eyddu gífurlegum pen-
ingum og alltaf meira en hann aflaöi —
aö Scott lokaöi sig af tU að skrifa. Þá
varö hann gjarnan aö semja smásögur
fyrir vinsæl tímarit, í stað þess aö
einbeita sér aö alvarlegri skáld-
verkum.
Franski prófessorinn André Le Vot
er talinn fremstur Fitzgerald-sérfræð-
inga í Evrópu, og í bók sinni, sem er
nýrri af nálinni (kom fyrst út í
Frakklandi áriö 1979), fjaUar hann
bæði um Scott sem mann og rithöfund.
Hann sýnir m.a. fram á hversu ítar-
lega og skipuiega Scott notaöi eigin
reynslu og Zeldu sem efniviö í skáld-
sögum sínum og smásögum. Æfisagan
er mjög nákvæm og ítarleg og vafaUtið
ein sú allrabesta sem völ er á.
Það á viö um báöar þessar æfisögur,
aö þær eru afar vel skrifaðar. Scott og
Zelda standa lesandanum ljóslifandi
fyrir sjónum, jafnt á hátindi frægöar
sinnar sem glæsitákn sins tíma, sem í
niðurlægingu drykkjusýki og geöbU-
unar.
Eftir standa svo ritverkin, að vísu
mjög misjöfn aö gæðum, en sum hver
eru hreinar perlur amerískra bók-
mennta.
HALLARBYLTING í SOVÉT
MOSCOW RULES.
Höfundur: Robert Moss.
Coronet Books, Hodder and Stoughton,
1985.
PóUtískir reyfarar eru oft
skemmtileg lesning, í þaö minnsta
fyrir þá, sem áhuga hafa á uppá-
tækjum stjórnmáiamanna og pólitík
yfir höfuö. Margir af vinsælustu reyf-
urum síöari ára hafa einmitt fjallað
um málefni, sem á einhvem hátt
tengjast stjórnmálamönnum eöa at-
burðum á vettvangi alþjóöamála.
I þessum reyfara fjaUar blaöa-
maðurinn og sagnfræðingurinn Robert
Moss um stjórnarbyltingu í Kreml.
Hann er vel aö sér í öUu þvi, sem
METSÖLUBÆKUR
BANDARÍKIN
1. Danielle Steel:
FULL CIRCLE.
2. Helen Hooven Santmyer:
„ . AND LADIES OF
THE CLUB".
3. Leon Uris:
THE HAJ.
4. Susan Howatch:
THEWHEEL OF
FORTUNE.
5. Clive Cussler:
DEEP SIX.
6. Gore Vidal:
LINCOLN.
7. Johanna Lindsey:
TENDER IS THE STORM.
8. Louis L'Amour:
THE WALKING DRUM.
9. Dana Fuller Ross:
MISSISSIPPI.
10. Judith Michael:
POSSESSIONS.
RIT ALMENNS EÐLIS:
1. M. ScottPeck:
THE ROADLESS
TRAVELLED.
2. Thomas J. Peters og
Robert H. Waterman Jr.:
IN SEARCH OF
EXCELLENCE.
3. Jack Olsen:
SON.
4. Rosalynn Carter:
FIRST LADY FROM
PLAINS.
Byggt ð New York Times Book
Review.
BRETLAND
1. Jeffrey Archer:
FIRST AMONG EQUALS.
(1).
2. Susan Howatch:
THEWHEEL OF
FORTUNE. (5).
3. Douglas Adams:
SO LONG AND THANKS
FOR ALLTHE FISH. (4).
4. Danielle Steel:
FULL CIRCLE. (2).
5. David Yallop:
IN GOD'S NAME. (3).
6. Robert Ludlum:
THE AQUITAINE
PROGRESSION. (6).
7. Leslie Thomas:
THE DEAREST AND THE
BEST. (-).
8. Sven Hazel:
THE COMMISSAR. (-).
9. SueTownsend:
THE SECRET DIARY OF
ADRIAN MOLE, AGED 13
3/4. (7).
10. Catherine Cookson:
THE BLACK VELVET
GOWN. (9).
Tölur innan sviga tákna röfl
viflkomandi bókar á listanum
vikuna á undan. Byggt á
Sunday Times.
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
varðar sovéskt stjómkerfi. Auk þess
þekkir hann vel tU sovéskra njósna-
mála siöustu ára og ýmissa athafna
rússnesku valdhafanna. Slík þekking á
baksviði atburöanna kemur alls staöar
skýrtíljós.
Höfuöpersóna sögunnar er foringi í
sovéska hernum, Sasha Preobraz-
hensky. Hann hefur harma að hefna á
valdhöfunum (faöir hans var skotinn
af sovéskum leyniþjónustumönnum og
æskuvinkona hans lendir í fanga-
búðum KGB). En hann telur ekki réttu
leiöina tU hefnda vera hefðbundið and-
óf, sem skUi Utlum árangri, heldur
valdataka innan frá. Hann rís þvi til
metoröa innan hersins, en undirbýr
jafnframt meö leynd haUarbyltingu.

Inn í söguna blandast svo aö sjálfsögöu
ástarmál (hann verður t.d. ástfanginn
af bandariskri stúlku á meðan hann
starfar sem sendimaöur vestanhafs)
og hneykslissögur af ýmsu tagi.
Moscow Rules er vissulega
spennandi aflestrar. Saga persónanna
er oft hnyttilega tengd þekktum at-
burðum undanfarandi ára. Hvort les-
endur telji svo trúlegt aö haUarbylting
geti átt sér staö í Sovétríkjunum, meö
jafnauðveldum hætti og lýst er hér, er
svo annað mál.
íthed|fenceJ ú
mmm
AÐVERJA
GARÐINN SINN
The Defence Diaries of W. Morgan
Petty.
Ritstjóri: Brian Bethell.
Penguin Books, 1985.
W. Morgan Petty og vinur
hans, Roger, hafa áhyggjur af
væntanlegri kjarnorkustyrjöld.
Þeir koma sér saman um væn-
lega leiö tU aö halda þessum vá-
gesti í fjarlægð: Petty lýsir sem
sé hús sitt og garð við Kirsu-
berjabraut 3 í Kantaraborg
kjarnorkuvopnalaust svæði!
Hann tilkynnir breska forsætis-
ráöherranum, Thatcher, ákvörö-
un sína og sendir sömuleiðis bréf
til Andropofs, þáverandi leiötoga
Sovétríkjanna, upplýsir hann um
máUö og býöur tU viðræðna.
Þannig hefjast „vamarrnála-
dagbækur” þessar. Þær lýsa
síðan frekari tUraunum Pettys og
Rogers til að tryggja varnir húss-
ins og garðsins, bréfaskriftum
þeirra i aUar áttir i því sambandi
og siðan svörum ýmissa þeirrá
sem til er skrifað. Viöbrögöin eru
æði misjöfn. Margir kunna þó að
taka þessu tUtæki eins og tU var
stofnað og hafa gaman af.
Þaö er skemmtUegt aö fylgjast
með þessum óvenjulegu bréfa-
skriftum og reyndar. furöulegt
hversu margir hafa nennt aö
svara bréfunum. Meö þraut-
seigju tókst höfundmum jafnvel
aö fá stutt bréf frá Downing
stræti tíu.
Á BAKHUÐINNI
Angles.
Höfundur: Denis Johnson.
Penguin Books, 1985.
Þetta er fyrsta skáldsaga
bandaríska rithöfundarins Denis
Johnsons. Hér leiðir hann lesend-
ur inn í martröö drykkju og
glæpa i bandarískum öngstræt-
um. Sögupersónurnar búa á bak-
hliö ameríska draumsins, þar
sem ætíð er myrkur, jafnvel í
brennheitri sumarsól. Líf þessa
fólks er misheppnað og tilgangs-
lítiö — nótt í senn. Hjá aðalper-
sónunni er endastööin gasklefinn.
Johnson lýsir þessu skuggalífi
af raunsæi og skarpskyggni. Frá-
sögn hans er laus viö tilfinninga-
semi þótt hann hafi ljóslega
samúö meö því ólánsfólki sem
um er fjallaö. Sagan af ferð þess
til móts viö grimm, óumflýjanleg
örlög lætur fáa lesendur
ósnortna.