Dagblaðið Vísir - DV - 02.06.1986, Qupperneq 19

DV. MÁNUDAGUR 2. JÚNÍ 1986.
19
Menning
Menning
Menning
Menning
Doris Lessing:
Skáld-
sagan
lifir
Það var ánægjuleg stund sem
fólk átti með Doris Lessing í Iðnó
1. júní. Vorregnið baðaði strætin
- og Doris Lessing ræddi af reynslu
og þekkingu tmt starf sitt: ritun
skáldsagna.
Síðan menn fóru að hafa í
Reykjavík sérstaka listahátíð, hef-
ur margan undrað hversu bók-
menntimar væru þar afskiptar, en
öll áhersla lögð á að fá hingað til
lands erlenda tónlistarmenn. Nú
virðist sem breyting sé orðin á.
Og reyndar fyllsta ástæða til að
gefa því gaum, hvort ekki væri
viðeigandi að hafa á íslandi sér-
staka bókmenntahátíð, fá út
hingað höfúnda og senda bá viða
um land svo fleiri gefist kostur að
hlýða en þeim sem búa nærri
Tjöminni í Reykjavík.
- Maður hefi.tr heyrt það af og
til, sagði Doris Lessing, - að skáld-
sagan væri dauð og búin að vera.
Ég hef séð fyrirsagnir í blöðum
þessa efnis. Og svo fylgja einhverj-
ar vangaveltur í þessa vera. En
veraleikinn segir aðra sögu. Hvar-
vetna skrifar fólk skáldsögm-. Og
gæði þessara sagna era í mörgunt
tilvikum mikil. Fólk skrifar stöð-
ugt um sitt umhverfi. Það skrifar
visindaskáldsögur. sögulegar
skáldsögur og það skrifar stað-
reyndasögur svona eins og
Truman Capote gerði þegar hann
skinfaði „Með köldu blóði“.
Doris Lessing byrjaði snemma
að skrifa. Hún var víst ekki nema
fjórtán, fimmtán ára þegar hún
hætti í skóla, ákvað að annast sína
menntun með bóklestri undir eigin
stjórn eftirleiðis. Síðan hefur hún
verið sílesandi og sískrifandi. Hún
fæddist í Persiu (heitir Iran núorð-
ið) árið 1919, var þar til fimm ára
aldurs að foreldrar hennar fluttu
til Rhodesíu. í Rhodesíu ólst hún
svo upp á afskekktri plantekru,
kynntist högum afrískra verka-
rnanna og skrifaði seinna meir um
þeirra veruleik af þekkingu og
næmi.
Dagskráin á listahátíð tókst vel.
Magdalena Schram flutti fróðlegt
erindi, tókst án efa að vekja for-
vitni þeirra viðstaddra sem
ókunnugir vora verkum skáld-
konunnar fyrir. Lesarar lásu svo
nokkra kafla úr verkum hennar,
m.a. úr „Grasið svngur" í nýrri
þýðingu Birgis Sigurðssonar. Og
Bríet Héðinsdóttir flutti listavel
sögukafla í eigin þýðingu.
- Þegar ég kem á ókunnugan
stað, kem til annars lands, leita ég
uppi bóknienntir þeirrar þjóðir, les
góða skáldsögu vegna þess að í
skáldsögum finnur maður miklu
meiri og betri upplýsingar um það
umhverfi sem maður er lentur í,
heldur en finna má í opinberum
skýrslum, sagði skáldkonan og
benti á. að lestur skáldsagna væri
auðveldasta leiðin til að kynnast
veröldinni.
Það veitir víst ekki af hér úti á
íslandi að benda okkur á svo aug-
ljós sannindi. Við höfum víst
sokkið svo djúpt í brauðstrit að
við gefúm okkur ekki tíma til að
sækja bókasöfnin eða kanna þær
bækur sem við skreytum veggi
okkar með. Og rithöfúndar vorir
og aðrir listamenn hafa nóg að
gera við að nudda sér utan í hina
pólitísku fúrsta, mega ekki láta
hreppsnefhdarkosningar hvers-
dagsins framhjá sér fara því ella
missa þeir spón úr galtómum aski.
Við þurfúm fleira fólk hingað
hversdags og á tyllidögum, fleira
fólk eins og Doris Lessing til að
benda okkur á t il hvers skáldskap-
ur er. -GG
Hnökralaus og
fimin fljúgandi
Listahátíð i Reykjavík.
Tónleikar Sinfóniuhljómsveitar íslands i
Háskólabíói 31. mai.
Stjórnandi: Jean-Pierre JacquillaL
Einleikari: Cecile Licad.
Etnisskrá: Jón Nordai: Konsertfyrir hljóm-
sveit; Sergei Rachmaninoff: Konsert fyrir
píanó og hljómsveit nr. 2 í c-moll op. 18;
Antonín Dvorák: Sinfónia nr. 9 í e-moll op.
95.
Þá er listahátíð hafin eina ferðina
enn. Fráfarandi aðalstjómandi
hljómsveitarinnar, Jean-Pierre
Jacquillat, brá sprotanum og fyrstu
tónleikamir hófúst með Konsert eft-
ir Jón Nordal. Það er heilmikið gert
með Jón Nordal á listahátíð nú og
er það bæði gott og verðugt. Jón
hefur um árabil verið i forystusveit
tónskálda okkar. Flutningur nýs
verks frá honum hefur jafiian verið
mikill viðburður. Ekki er síður þörf
að gefa eldri verkum hans gaum og
verður vonandi framhald á hjá forr-
áðamönnum listahátíðar að gera
íslensku tónskáldi góð skil á hverri
hátíð. Konsert lék hljómsveitin
prýðilega, þó heldur hlutlaust og án
þess að leggja lífið og sálina í leikinn.
Teknir með trompi
Cecile Licad tók íslenska áheyr-
endur með trompi. Hún lék Annan
Rachmaninoff með þvílíkum glæsi-
brag að jafnvel þó maður hafi heyrt
þennan geysivinsæla konsert með
ótal píanistum, hverjum öðrum betri,
lá við að maður félli í stafi yfir henn-
ar einstaka leik. Ekki er tækni
hennar aðeins gjörsamlega hnökra-
laus og fimin fljúgandi, heldur er
stíllinn líka til þess beinlínis að töfra
mann upp úr skónum. Hljómsveitin
fylgdi henni vel eftir undir lipurri
stjóm Jacquillat. Þó gætti hún sín
ekki nógu vel í pianissimo þar sem
hún átti til að yfirgnæfa hið hárfína
spil einleikarans.
Ekki beint uppnuminn
Hafandi óminn af tékkóslóvak-
iskum úrvals hljómsveitum enn í
eyrum frá Vorinu í Prag, get ég ekki
sagt að ég hafi orðið uppnuminn af
meðferð hljómsveitarinnar okkar á
Dvorák. Þó var heilmikill massi í
hljómi hennar. En það skorti tölu-
vert á blæbrigðaauðgina þótt ekki
fari maður endilega að krefjast jafri-
þanins leiks og hjá löndum tón-
haffn
broddi, væntanlega til að skera eða
klippa á eitthvað.
Er ekki hægt að snúa á veðurguð-
ina við þessi tækifæri með því
hreinlega að tjalda yfir Kjarvals-
staðaportið og/eða loka því og nýta
þannig plássið utan og innan húss
til hins ýtrasta?
Annars tók athöfhina blessunar-
lega fljótt af. Menntamálaráðherra
var gagnorður, tónlistarflutningur-
inn var mátulega langur og afhend-
ing smásagnaverðlaunanna gekk vel
fyrir sig. Það var góður leikur fra
hendi listahátíðar, að koma út með
14 bestu smásögur keppninnar á bók
á sjálfúm opnunardeginum. Þannig
gátu rnenn haft þær með sér heim
til gera upp eigin hug gagnvart verð-
launasögum þeirra Sveinbjöms I.
Baldvinssonar, Guðmundar Andra
Thorssonar og Úlfs Hjörvar.
Síðan var hverjum og einum frjúlst
að ganga á milli salarkynna hússins
og grandskoða hátíðarsýningamar
eftir því sem múgur og margmenni
leyfði.
Gjafir era oss gefnar. Níunda lista-
veislan er hafin. Við munum fylgjast
með henni eins og endranær.
-ai
Níunda listaveislan
portið þar sem menntamálaráðherra,
Sverrir Hermannsson, setti hátíðina.
Kjarvalsstaðir hafa heldur aldrei
verið rétti vettvangurinn fyrir setn-
ingarathafnir af þessu eða öðra tæi,
því þegar fjölmennt er á staðnum sér
enginn hvað er að gerast. Viðstaddir
verða að reiða sig á draugalegar
raddir sem berast úr hátöluram alls
staðar að.
Samt má spurja sig hvort setning-
arathafnir listahátiðar þurfi virki-
lega að vera svona heimóttarlegar.
Þama var heiðursgestunum komið
fyrir á garðbekkjum úti i portinu
þannig að þeir sátu andspænis pont-
unni, Klambratúni og gjólunni,
meðan afgangurinn af boðsgestum
stóð inni við, með nefið upp við gler-
ið. Svo var allt í einu farið að spila
á flygil inni við og heiðursgestirnir
sneru þá bakinu í píanóleikarann,
Martin Berkofsky, hafa tæplega
heyrt mikið í honum.
Og þegar búið var að halda heið-
ursgestum svo lengi úti í portinu að
þeir vora orðnir krókloppnir fór
ffamkvæmdastjóri allt í einu að tala
tungum, hljóp til frú Picasso með
eggjám og hersingin streymdi í átt
að austursalnum með frana í farar-
Veðurguðimir hafa sjaldan verið ar hátíðin var sett að Kjarvalsstöð-
listahátíð sérstaklega hliðhollir og um á laugardaginn. Loft var
ekki breyttu þeir út af venjunni þeg- hrannað og naprir vindar léku um
Frú Jacqueline Picasso gengur i salinn að viðstöddum framkvæmdastjóra
listahátíðar, Hrafni Gunnlaugssyni, blaðafulltrúa hátiðarinnar, Birgi Sigurðs-
syni, bandarísku sendiherrahjónunum og fleira fólki.
DV-mynd: Bjamleifur
Cecile Licad á æfingu með Sinfóniuhljómsveit íslands.
skáldsins. Englahomssólóna frægu
í hæga kaflanum blés Daði Kol-
beinsson mjög vel. Það hefur hann
gert áður og brást ekki nú fremur
en endranær. En dágóður slatti af
leiðinlegum smávillum, jafnvel hjá
tréblásurunum, eyðilagði heldur
heildarmyndina og í leikinn vantaði
þetta fínasta fína, því miður.
Tónlist
Eyjólfur Melsted
Keppt í sívinsælli íþrótt
í lokakaflanum kepptu menn í
þeirri gamalkunnu íþrótt, sívinsælli
hjá hljómsveitinni okkar, hver spilað
gæti sterkast. Kraftur getur falist í
fleira en að spila firnasterkt, sem
yfirleitt leiðir aftur til grófs leiks.
Þetta er leiður ávani hjá hljómsveit-
inni okkar, sem maður verður srnárn
saman samdauna, eða ónæmur fyrir,
þangað til maður kemst allt í einu
til að hlusta á aðrar hljómsveitir sem
geta gefið i án þess að þurfa endilega
að reyna að feykja þakinu af tón-
leikahöllinni. Eflaust á heyrð og
DV-mynd KAE
önnur skilyrði í Háskólabíói þama
hluta sakar en það sakaði ekki að
gefa þessu gaum og stefna að því að
laga áður en betra (vonandi) tón-
leikahús rís. Aðsókn að þessum
fyrstu, og á heildina litið ágætu, tón-
leikum listahátíðar var skammar-
lega dræm - auðir bekkir aftast í
salnum þegar maður hefði vænst
húsfyllis og jafnvel rúmlega það.
Kannski var ekki búið að sannfæra
landann um hversu stórkcstlegur
píanisti Cecile Licad er. Vonandi var
hér bara um einstaka tilviljun að
ræða. EM