Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1986, Blaðsíða 20

20
MÁNUDAGUR 8. DESEMBER 1986.
RÍKISSPÍTALAR
LAUSARSTÖÐUR
Á áhætturannsóknastofu veirufræðideildar, sem er ný
deild er tekur til starfa innan skamms, óskast eftirtald-
ir starfsmenn.
Líffræðingar (2)
Meinatæknir
Skrifstofumaður
Sérhæfður aðstoðarmaður
Umsóknir um ofannefndar stöður er greini menntun
og fyrri störf sendist starfsmannastjóra fyrir 29. des-
ember nk.
Póstsendum
Laugavegi 1 — Sími 1-65-84
Nánari upplýsingar veitir Margrét Guðnadóttir yfir-
læknir í síma 29000 - 270 og/eða Björg Rafnar
sérfræðingur í síma 29000 - 559.
Reykjavík, 8. desember 1986.
FLÓKAINNISKÚR
Hvers vegna eru
Sovétríkin á móti
geimvamaáættuninm?
íslendingar, sem fylgdust nýlega
með atburðarásinni á fundum M.
Gorbatsjovs og R. Reagans í
Reykjavík, vita vel hvað felst á bak
við þetta orð: geimvamaáætlunin.
Þá lýsti sovéski leiðtoginn því yfir
á blaðamannafundi í Háskólabíói
þann 12. október sl. að sovéskir
aðilar væru á móti því að Banda-
ríkin framkvæmdu geimvamaá-
ætlunina.
Og hvers vegna eru Sovétríkin á
móti því að Bandaríkin komið sér
upp „geimskildi"?
Er geimvarnaáætlunin
traust?
Aðalþátturinn í geimvamaáætl-
uninni er löngunin til að ráða yfir
„geimskildi" þeim sem gerir kleift
að gera kjamorkuárás á andstæð-
inginn og eyðileggja langdrægar
eldflaugar hans eða einstaka
kjamaodda sem hleypt er af stað á
■ móti áður en þau koma yfir banda-
rískt landsvæði.
Það er gert ráð fyrir að eldflaug-
ar, sem lagðar em af stað, verði
eyðilagðar á virkum hluta flug-
brautar sinnar (upp í 500 km hæð)
yfir landsvæði Sovétríkjanna með
fyrstu þrepum eldflaugavama-
stöðvar í geimnum. Gert er ráð fyrir
að í þessu þrepi verði geimstöðvar
sem eru útbúnar leysigeislum eða
geislavopnum sem munu „kveikja
í“ eldsneytisgeymum eldflauganna.
Annað þrep eldflaugavarnakerf-
isins í geimnum er ætlað til að
eyðileggja eldflaugar á miðhluta
brautarinnar þegar oddamir skilj-
ast að. Á þær verða notaðar
þrýstiloftshleðslur sem skotið er
frá gervihnattabana eða rafsegul-
byssur sem geta sent frá sér litla
hleðslu sem fer nokkra tugi kíló-
metra á sekúndu.
Þriðja þrep eldflaugavamakerf-
isins er svo gagnflaugar á landi og
flugvélar sem bera eldflaugar.
Hvers vegna er hugmyndin
um geimvarnaáætlun fárán-
leg?
Hér er um það að ræða að hvorki
þrjú þrep né fimm né nokkur annar
þrepafjöldi getur tryggt að allar
eldflaugar andstæðingsins verði
eyðilagðar, svo að ekki sé talað um
kjamaoddana. Auk þess (og það
vita sérfræðingar vel) eru til ýmsar
aðferðir til að draga úr virkni
geimvamaáætlunarinnar sem er
ekki óskeikul.
Þegar verið er t.d. að nota rönt-
genleysigeisla frá kjamorku-
sprengingu verða skotmörkin að
vera á áhrifasvæðinu á sama tíma
til þess að hægt sé að senda geisl-
ana á þau. Ef menn vita hvemig
þessi vopn virka er ósköp auðvelt
að skjóta upp eldflaugum á mis-
munandi tímum og gæta þess að
kjamaoddamir skiljist ekki að á
sama tíma. Það er heldur ekki erf-
itt að fjölga fölskum kjamaoddum
í eldflaug. Það er hægt að fram-
kvæma fölsk skot, senda truflanir
út í geiminn, eyðileggja vopnabún-
að í geimnum með sprengjum sem
er miklu auðveldara en að lama
eldflaug þar sem geimstöðin er á
braut sem vitað er hvemig liggur.
Veröa þaö menn eöa vélar
sem taka ákvarðanir?
Varla verða það menn sem taka
ákvarðanir þegar átök hefjast.
Dæmið sjálf: Frá því að skotmark
er uppgötvað og þar til geimvopni
er beitt gegn því líða alls 100-300
sekúndur.
Á þessum tíma verður hvorki
haft samband við Pentagon né for-
setann til að skýra frá atburðum.
KjaHaiinn
Evgení
Barbukho
yfirmaður APN á islandi
Eldflaugavamakerfið virkar sjálf-
stætt á sjálfvirkan hátt. Annað er
ekki mögulegt frá tæknilegu sjón-
armiði: Það er ekki nóg að upp-
götva eldflaugina, það verður líka
að ganga úr skugga um að þetta
sé einmitt eldflaug en ekki falskt
skotmark, athuga hvort þetta er
óvinaeldflaug eða eigin, hefja elt-
ingarleikinn, reikna út braut
hennar og setja eldflaugavörn í
gang-
Þessar aðstæður gera örlög
heimsins háð einhverju afar flóknu
tölvukerfi þar sem hvaða hluti sem
er getur farið úr lagi hvenær sem
er.
Það er hægt að ímynda sér að
einhvers konar náttúrufyrirbæri,
t.d. eldgos, væri tekið fyrir eld-
flaugaskot, eða að stórbruni eða
sprenging hefði það í för með sér
að eldflaugavamakerfið færi í
gang.
Er hægt að prófa kerfi í
geimnum?
Það þarf ekki sérfræðing til að
skilja að svo flókið kerfi verður að
yfirfara ef það á að vera hægt að
treysta á það. Við skulum taka
nýja flugvél sem dæmi. Hún er
prófuð við raunverulegar aðstæður
og þá finnast ótal smáatriði sem
eru þó svo mikilvæg en var ekki
hægt að gera ráð fyrir á hönnunar-
tímanum.
Hvemig á að fara yfir stórt kerfi
sem er staðsett úti í geimnum? Það
kemur ekki til að annar aðilinn
fari að senda upp eldflaugar í til-
raunaskyni, svo að hinn geti stillt
stöðvar sínar inn, eða sýna mögu-
legum andstæðingi hvernig geim-
stöðvar hans vinna, sem væri hægt
að granda með sprengjum.
Niðurstaðan er einróma: Það er
verið að hanna eldflaugavarna-
kerfi sem á ekki aðeins að vinna
við truflandi aðstæður - það er
heldur ekki hægt að stilla það og
yfirfara við raunvemlegar aðstæð-
ur. Þess vegna eykst vemlega
hættan á því að til kjarnorkustyrj-
aldar komi vegna bilunar í sjálf-
virkum búnaði.
Og hvað fleira hefur framkvæmd
geimvamaáætlunarinnar í för með
sér? Útgjöld upp á eina eða jafnvel
tvær trilljónir dollara. Ein eða
tvær trilljónir dollara til þess að
raska jafnvæginu í heiminum, til
þess að gera geimvamaáætlunina
(ef til framkvæmda kemur) að
„geimútfararáætlun“ fyrir sið-
menningu mannsins!
Er hægt að halda því fram eftir
þennan lestur að Sovétríkin séu að
gera mistök þegar þau eru á móti
geimvamaáætluninni?
Evgení Barbukho.
„Niðurstaðan er einróma: Þaö er verið að hanna eldflaugavarnakerfi
sem á ekki aðeins að vinna við truflandi aðstæður - það er heldur
ekki hægt að stilla það og yfirfara við raunverulegar aðstæður. Þess
vegna eykst verulega hættan á því að til kjarnorkustyrjaldar komi vegna
bilunar í sjálfvirkum búnaði."
„Varla verða það menn sem taka ákvarð-
anir þegar átök hefjast. Dæmið sjálf: Frá
því að skotmark er uppgötvað og þar til
geimvopni er beitt gegn því líða alls 100
- 300 sekúndur.“