Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1986, Blaðsíða 27

MÁNUDAGUR 8. DESEMBER 1986.
27
Merming
vinnufélaga sinna. Wallraíf kynntist
þvi oft sjálfur er hann lék hlutverk
Ali. Það voru þó ekki allir jafn op-
inskáir í hatri sínu og fordómum og
einn þýskur vinnufélagi sem kallað-
ur er Alífeð:
„Ögrandi segir hann við mig:
„Kannastu við dr. Mengele?"
Ég (Ali): „Já, morðlæknirinn úr
fangabúðunum."
Alfreð: „A, Mengele, sá var ekki
vitlaus. Að minnsta kosti notaði
hann enga Tyrki í tilraunir sínar.
Langar þig til að vita, hvers vegna
ekki?“
Ég tek þann kostinn að þegja.
„Af því,“ hann horfir á mig með
hatur í svip, „að þið eruð gagnslaus-
ir og ekki einu sinni hægt að nota
ykkur í tilraunir með fólk.“ (Bls. 98).
Eitt sinn lætur Alfreð út úr sér
eftirfarandi reiðilestur: „Bölvaðir
hottintottamir ykkar, drulluhalar,
Tyrkjasvín og hvítlauksjúðar...Það
ætti að stilla ykkur upp við vegg og
skjóta ykkur alla!“ “(Bls. 125).
Andúðin á Tyrkjum birtist einnig
í fordómafullum gamansögum sem
þýsku verkamennimir segja hver
öðrum. Dæmi:
„Alfreð: „Kunnið þið þann nýjasta:
Tyrkneskur strákur - sem er að
viðra þýskan fjárhund í bandi - hitt-
ir fullorðinn Þjóðverja, sem segir:
„Hvert ætlarðu með svínið?" -
Tyrkjastrákurinn: „Þetta er ekki
svín, þetta er hreinræktaður þýskur
fjárhundur, á meira að segja ættar-
tölu.“ - Maðurinn: „Þegi þú, ég var
ekki að spyrja þig.“
Alfreð og Udo reka upp hrossa-
hlátur." (Bls. 97-98).
Viðbrögð Tyrkja og annarra út-
lendinga í sömu aðstöðu em gjaman
þau að komast hjá því að tala við
þýska vinnufélaga sína, eða eins og
einn þeirra, Jussuf, segir við Ali:
Giinter Wallraff að störfum sem tyrkneski verkamaðurinn Ali.
„Ekki gott að við skilja þýsku og
getum talað hana. Alltaf vandræði.
Betra þykjast ekki skilja.“ (Bls. 93).
Tilraunadýr
Wallraff kynnist mörgum þeim ör-
væntingarfullu tilraunum sem
atvinnulausir Tyrkir í Vestur-
Þýskalandi grípa til.
Þeir ráðast jafnvel í þjónustu lyfja-
framleiðenda sem tilraunadýr. Þá
em þeir lagðir inn á sérstakar stofri-
anir og taka þar reglulega lyf gegn
sjúkdómum, sem þeir em þó ekki
haldnir, til þess eins að lyfjafríim-
leiðendumir geti séð hvemig þær
óheppilegu aukaverkanir, sem fylgja
lyflunum, verka á mannslíkamann.
Að slíkar tilraunir séu gerðar á
mönnum, og það vafalítið víðar en
í Vestur-Þýskalandi, er aðeins eitt
af mörgum óhugnanlegum upp-
ljóstrunum Wallraff í þessari bók.
Umdeilanlegar aðferðir
Það má að sjálfsögðu lengi deila
um réttmæti þeirra aðferða sem
Wallraff beitir við að safna upplýs-
ingum sínum. Sjálfur réttlætir hann
vinnuaðferðir sínar á þann veg að
hann verði að dulbúa sig til þess að
geta afhjúpað samfélagið, villa á sér
heimildir til þess að finna sannleik-
ann. Blaðamenn vinna almennt ekki
samkvæmt þeim reglum. Þvert á
móti. Enda má segja að Wallraff sé
fyrst og fremst baráttumaður fyrir
félagslegum umbótum.
Þessi bók hans er mikilsverður
vitnisburður um það arðrán, ef ekki
hreint þrælahald, mannfyrirlitningu
og kynþáttahatur sem er hversdags-
legur veruleiki svo margra Tyrkja í
Vestur-Þýskalandi.
Það er þarft verk að þýða þessa
bók á íslensku. Hins vegar hefði
þurft að vanda betur til þýðingarinn-
ar. íslenski textinn er því miður
alltof oft klúðurslegur. Þá er stund-
um látið vera að þýða eða skýra orð
og hugtök. Þannig er, svo dæmi séu
tekin af handahófi, gert ráð fyrir að
við vitum hvað átt er við með orðum
eins og „sinter IH“, „patties" og
„styrporþynnu". Það hefði víða mátt
bæta til muna íslenska textann með
meiri vandvirkni og tilfinningu fyrir
góðu íslensku máli. Lesendur eiga
slíka vandvirkni skilið, og höfundur-
inn (sem reyndar er nefndur Giinter
framan á bókarkápu en Gunther aft-
an á kápunni) líka.
- ESJ

. HRAFN
A HALIORMSSTAÐ
IIVLIDOK V,
SMíl KIKSOV
rekur minningar sinar
Minningar
Huldu A. Stefánsdóttur
2. bindi - Æska
í öðru bindi endurminninga sinna riQar Hulda
upp æskuárin á Akureyri og unaðsstundir í
Höfn. Fólk og atvik verða Ijóslifandi. Hulda
rifjar upp kynni af æskuvini sínum, Davíð
Stefánssyni, og bregður upp myndum af
samverustundum þeirra uns leiðir skiljast.
í bókinni eru rúmlega 80 gamlar Ijósmyndir
sem varpa lífi og lit á horfinn tíma og
umhverfi þeirra ævi- og menningarsögu sem
þar er sögð.
„Hulda Á Stefánsdóttir er ein þeirra kvenna
sem sett hafa svip á öldina og þjóðin öll
þekkir og ann."
Btlin á að brúa
HalldórE. Sigurðsson rekur minningar sínar
— síðara bindi
Litríkur stjórnmálaferill, átök innan fiokks og
utan, samherjar og andstæðingar, minnis-
verðir atburðir og uppákomur, hnyttni og
gamansemi. Allir þessir þættir koma við
þessa sérstæðu sögu.
í fyrra kom út fyrra bindi endurminninga
Halldórs E. Sigurðssonar fyrrum ráðherra,
sem skipaði sér þegar í röð mest seldu bóka.
Hér er komið síðara bindið þar sem Halldór
heldur áfram að rekja minningar sínar og
lýsir þátttöku í stjórnmálum undanfarna
áratugi. Við sögu koma fjölmargirsamferða-
menn sem mótað hafa íslandssöguna um
skeið.
Hrafh á Hallormsstað og
líftð kríngum hann
Skráð af Ármanni Halldórssyni
Hrafn á Hallormsstað hefur margt lifað og
reynt, slarksamar ferðir á Lagarfljóti ísilögðu
og á Fagradal í vetrarveðrum á bernsku-
dögum bílaaldar. Frá mörgum samferða-
mönnum segir hann í þessari bók og má þar
t.d. nefna Gunnar Gunnarsson skáld á Skriðu-
klaustri, en kynni þeirra urðu mjög náin.
Hrafn hefur séð austfirskar byggðir taka
miklum stakkaskiptum síðastliðna hálfa öld.
Sjálfur hefur hann stundað búskap,
vegavinnu, skógrækt, vörubílaakstur og
sitthvað fleira.
Lýsingar Hrafns á aldarfari og lífsháttum á
Héraði og niðri á Fjörum eru þess eðlis að
bókin mun verða talin merk heimild um það
efni er stundir líða.
BÓKAÚTGÁFM ÖKN & ÖRLYGUR
Síðumúla 11, sími 84866