Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1988, Page 33

LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1988.
45
Islensk tunga
Digital
og kvenkyns
Umsjónarmaður helgarblaðs DV,
Gísli Kristjánsson, tók mig afsíðis
um daginn og benti mér á orðið
digital sem nú er notað í sambandi
við allskyns raftækni. Hann var
með nýja þýðingu orðsins.
Hingað til hefur verið notast við
orðið stafrænt en hann stakk uppá
orðinu tölritaður. Fyrra orðið er
meðal annars að fmna í tölvuorða-
safni.
Tilefni þessa er að á markaðinn
eru að koma digital hljómsnældur
sem eru með þeim ósköpum gerðar
að vera mun minni en venjulegar
snældur en geta þó geymt margfalt
meira efni.
Galdurinn felst í digitaltækninni.
Útaf þessu hef ég lent í töluverð-
um vandræðum því mér er ill-
mögulegt að skilja eðlisfræðilegar
útskýringar á þessu fyrirbæri en
að því er ég kemst næst er í þessu
tilfelli hljóðinu gefið tölugildi og
geymt þannig.
Síðan hef ég litlu við það að bæta
og læt lesendur um að dæma orðið
tölritaður.
Gaman væri hins vegar að fá
upplýsingar frá þeim sem starfa við
þessa hluti, til dæmis starfsmönn-
um hljómtækjaverslana, og fá álit
þeirra. Mér segir nefnilega svo
hugur að orðið digital sé mikið
notað, jafnvel meira en stafrænt.
Kvenkyns...
Mér barst nýlega í hendur tví-
EIRIKUR
BRYNJÓLFSSON
KENNARIVIÐ ÁRMÚLASKÓLA
blöðungur frá Framkvæmdanefnd
norræns kvennaþings. Þar er
kynnt norrænt kvennaþing • sem
fyrirhugað er að halda í Osló í sum-
ar.
Þar eru meðal annars þessar
tvær klausur (undirstr. eru mínar):
„Á kvennaþinginu verða flutt
verk eftir tónskáldin okkar þrjú,
kvenkyns, þær Jórunni Viðar,
Karólínu Eiríksdóttur og Mist Þor-
kelsdóttur.“
„Arkitektar kvenkyns eru að
hugsa um að sýna hvernig Hlað-
varpinn tók stakkaskiptum eftir að
hann komst í eigu íslenskra
kvenna."
Það hefur færst í vöxt að menn
vilji kyngreina á þann hátt sem
gert er í klausunum. Þetta stafar
af því að konur hafa gengið inn í
störf sem voru hefðbundin karla-
störf og öfugt. Starfsheitin eru
hinsvegar kynbundin.
' Ýmsar leiðir hafa verið farnar.
Konur á alþingi hafa tekið upp orð-
ið þingkona, karlar eru flugþjónar,
stundum er kven- sett framan við
orð, til dæmis kvenrithöfundur. í
öðrum tilvikum getur þetta orðið
erfiðara. Og í sumum starfsheitum
virðist þetta engu máli skipta. Ég
nefni kennara.
Dæmin sem ég undirstrikaði í
klausunum að framan þykja mér
vera óheppileg og klaufaleg. Fyrri
klausuna hefði einfaldlega mátt
orða svona: „Á kvennaþinginu
verða flutt tónverk eftir Jórunni
Viðar, Karólínu Eiríksdóttur og
Mist Þorkelsdóttur." Það er degin-
um ljósara að þessi tónskáld eru„
kvenkyns“ og því óþarfi að taka
það fram. Að vísu mætti segja:
....eftir konurnar... “ o.s.frv.
Hin klausan er erfiðari. Orðið
arkitekt segir ekkert um það hvort
viðkomandi er karl eða kona. Oft
er það af sérstöku tilefnisem menn
kjósa að tilgreina kyn manna sér-
staklega og því tel ég óþarft aö búa
til orð eins kvenarkitekt.
Um það má líka deila hvort þessi
kyngreining er þörf eða ekki þótt
það verði ekki rætt hér. Það verður
hinsvegar að finna heppilegt orða-
lag.
Fréttabréf Norrænt kvenna.þing í Qslo '8S.
Otgefandi: Framkvæmdanefnd NK 88
Abyrgöarmenn og ritstjórar:
Arndis Eteinþórsd.,Gu6rin Agústsi
1.tbl.1987.
~Á Norreena kvennaþinginu sgnnm við ret/nveri/leikenn eð beki goðsógnum
um jefnrétii kynjenne: Við stjm/m beg/egt /i 'f kvenne. og sem ermeire t/m
vert, orðt/m dreume okker og fremtiðersýn t/m semfé/eg með
menneskjtt/egi/ svipméti þer sem konur fá einnig notið sih. /i kvennepingint.
geft/m við okkt/r tíme tii eð rækte vináttu og vera með öðn/m kont/m, og
peð veitir okkt/r sjáifsvitimd og styrk tii eð tekest á við hVersdegs/ifið
f WEZ. PbB
ELfiA m-ATífVA/
'rt- ITIE-Örtrv/ þU
Btz.T '‘l OSt-O,5*/
Ve/komner é norræne kvennopingið.'
Þannig býftur formaöur
undirbúningshópsins
og þingrna&urinn Grethe
Knudsen norrænar konur
velkomnar til Norreena
kvennaþingsins í Oslo.
Dagana 30. júlí til 7.ágús£
1988 munu þúsundir
kvenna frú öllum
Nor&urlöndunurn hittast
i Oslo til aó skiptast á
skoSunum og hugmyndum,
mi&la af reynslu sinni,
bindast vináttuböndum og
setja sameiginlega fram
kröfu um betra lif i framti&inni. Þaó er mikilvægt aö islenskar
konur taki þar virkan þátt. Ef þi& hafiö áhuga á a& vera
me&, hafi& þá samband vi& okkur á skrifstofu
Jafnréttisráðs, Laugavegi 116, simi 91—27420 og 91—
27877.
Vísnaþáttur
Vor á hausti og
annað ósamsett efiii
*
Skáldskapur gengur í ættir. Svo
hljóðaði fyrirsögn á einum þætti
okkar í sumar sem leið. Þá birti ég
vísur eftir þá Emil Petersen, verka-
mann á Akureyri, sem var einn af
hagyrðingum sem þeir Margeir
Jónsson og Þorsteinn M. Jónsson
bókaútgefandi kynntu í Stuðlamál-
um 1925-32. Sonur hans, Tryggvi
Emilsson, varð löngu síðar kunnur
rithöfundur og gaf út ljóðakver eft-
ir föður sinn. Bróðir Tryggva,
Adolf J.E. Petersen, var síðast
verkstjóri í Kópavogi, f. 1906, d.
1985, yngri en Tryggvi.
Adolf J.E. Petersen
Adolf gaf út ljóðakver 1973. Það
bar nafnið Vorljóð að hausti. Úr
því leyfi ég mér að velja vísur í
þennan þátt. Fer vel á því að byrja
á stökum sem hann kallar Skóflan
og ég:
Skóflan sem í höndum hef
hlýðir mínum vilja.
Utan nætur, er ég sef,
ekki munum skilja.
Vinnubjart þá orðið er
önn með henni þreyti,
hún var ungum ætluð mér
æviföruneyti.
Æskutap og ævitjón
enginn vill mér greiða.
Skipaði mig skófluþjón
skapanornin leiða.
Mín í æsku vonin var
að verða eitthvað meira.
Oft ég spurði, en ekkert svar
aftur fékk að heyra.
Okkar beggja ævi þver,
orka dvín í mundum,
feyskist hún en förlast mér,
fækkar vinnustundum.
Þegar síðast fell á fold,'
fölnuð lokast bráin,
ætlar hún að ausa mold
yfir bleikan náinn.
Adolf naut náttúrufegurðar á
landi og sjó, við margs konar störf,
og einnig síöar í minningunni.
Yfir sæinn seglum þöndum
siglir fley.
Stormur hvín í stagi og böndum,
stillist ei.
Sævardrífa feykir földum,
freyðir um ál.
Valt er kvikum undir öldum
eiga mál.
Þá er vandi hug og hendi
að hafa stjórn,
svo aö engin atvik sendi
ægi fórn.
Nú snúum við okkur í aðrar áttir.
Úr Nóvemberbókinni
Nokkrar vísur verða að koma úr
ljósrituðu bókinni frá nóvember
1984. Þökkum Svavari. Vegna ríms-
ins færðum við til nokkur orð, án
þess að breyta merkingu:
1.
Elsku besta móðir mín,
mikið á ég þér að launa.
Angurblíðu orðin þín,
athvarf minna sáru rauna.
Einatt kom ég þá til þín,
þú varst best að græða sárin,
barstu smyrsl á meinin mín,
mýktir þau í gegnum árin.
2. •
Þegar nöpur nístings hríð
náköld vill ei linna,
leiti ástin angurblíð
æskustöðva sinná.
Lausnarinn þig leiði
lífs um hálan stig.
Blessun sína breiði,
barn mitt, yfir þig.
Hér talar höfundur til móður
sinnar, ástkonu og barns síns.
Þetta er gripið úr lengra máli. Ekki
samfellt. Fyrir litlu kveri, sem mér
er sent, er skrifaður Svavar H. Jó-
hannsson. Ég veit ekki meira.
Kannski fleiri vísur síðar.
Víða að
Á meðan Matthías Jochumsson
átti heima á Sigurhæðum, uppi á
brekkunni á Akureyri, rétt þar hjá
sem kirkjan var síðar byggð, ortu
margir um bústað skáldsins, undir
nafni og nafnlaust. Ein vísan var
svona:
Þótt oss tíðum þjaki neyð,
þegar sorgin mæðir,
eru þó á allra leið
ótal sigurhæðir.
Unnur Bjarklind, Hulda skáld
kona, orti:
Gott er að hafa starfað, strítt,
strauminn þunga brotið,
hugar kraft og handa nýtt,
harms og gleði notið.
Oft mig dreymir ást og vor,
einskis þá ég sakna,
en mig skortir einatt þor
aftur til að vakna.
Þorleifur Repp, 1794-1857, mál-
fræðingur, var lengst ævi sinnar í
Kaupmannahöfn og vann m.a. á
Árnasafni. Landar kölluðu hann
Hrepp. Hann þýddi Laxdælasögu á
latínu og kom hún út í Kh. 1826.
Orðtak hans var þetta: Gá aldrig
pá Akkord med Sletheden. - Step-
han G. orti:
Vertu aldrei vinnumaður
varmennskunnar.
Þó hún bjóði gull og goöorð:
Gamli Hreppur setti í boðorð.
Þura Árnadóttir í Garöi í Mývatns-
sveit bjó til þessa stöku:
Ævin verður eins og snuð
eða svikin vara,
þeim sem ekki góður guð
gefur meðhjálpara.
Þessari undarlegu visu verðum
vér að bjarga frá algjörri glötun,
nógu vont er nú ástandið samt. En
vilji höfundur endilega gefa sig
fram, höfum vér ekkert við það að
athuga:
111 við stríðir ástarflog,
á hjá strákum tengsli,
hefur blöðrubólgu og
býr við kynleg þrengsli.
Ekki er vitað hvort er átt við karl
eða konu. Hér er margt tvírætt.
Utanáskrift: Jón úr Vör,
Fannborg 7, Kópavogi.