Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.1988, Blaðsíða 25

LAUGARDAGUR 21. MAÍ 1988.
25
Kvikmyndir
Eftir að hafa verið nánast ósýnd í tuttugu og sex ár eru hafn-
ar sýningar á umdeildri mynd Johns Frankenheimer, The
Manchurian Candidate, í kvikmyndahúsum vestanhafs og
þykir pólitískur boðskapur hennar jafnmagnaður og fyrr.
Heilaþvottur
fram-
kvæmdur í
The Manch-
urian Candid-
ate.
Að margra áliti þykir The Manchurian
Candidate ein beinskeyttasta kvikmynd
sem gerð hefur verið um „kalda stríðið“
sem einkenndi samskipti austurs og
vesturs á sjötta áratugnum.
1962, þegar myndin kom á markaðinn,
þótti söguþráðurinn ólíklegur og minna
frekar á vísindaskáldsögu. Bandaríkja-
menn höfðu ástsaelan forseta og virtust
hafa í hendi' sér samskipti austurs og
vesturs, eftir hina alvarlegu Kúbudeilu.
Og er óhætt að segja að The Manch-
urian Candidate hafl verið óvelkominn
sending mitt í kosningabaráttu til for-
setaembættisins. Enda fundu forráða-
menn stóru flokkana hvöt hjá sér til að
fordæma myndina.
Nokkrum mánuðum seinna var and-
rúmsloftið gjörbreytt. John F. Kennedy
myrtur og Vietnam-stríðið í uppsiglingu.
The Manchurian Candidate gekk því
aldrei í kvikmyndahúsum þrátt fyrir
góða dóma gagnrýnenda. Varð þaö til
þess að einn aðalleikari myndarinnar
og sá sem mest barðist fyrir því að hún
yrði gerð, Frank Sinatra, keypti kvik-
myndaréttinn og hefur hún legið uppi í
hillu hjá honum síðan. Að vísu hefur
Sinatra leyft takmarkaðar sjónvarps-
sýningar á myndinni.
í fyrra keyptu aðstandendur New York
kvikmyndahátíðarinnar réttinn af
Frank Sinatra og hefur verið rífandi
aðsókn aö myndinni þótt ekki vermi hún
stóru kvikmyndhúsin.
Söguþráðurinn
í stórum dráttum fjaUar myndin um
heimkomu hermanna sem hafa verið
fangar í Kóreu. Einum þeirra, Raymond
Shaw (Laurence Harvey), er fagnað sem
hetju. Það sem vekur grun um að ekki
sé allt með felldu eru svör félaga hans
þegar þeir eru spurðir um hann. Þeir
svara allir nákvæmlega eins, aö Ray-
mond sé hugrakkasti, hlýjastí. og dásam-
legasti maður sem þeir hafi kynnst.
Einn félagi Raymonds, Ben Marco
(Frank Sinatra), getur ekki sætt sig við
samhijóða dóm allra sem til þekkja, sér-
staklega vegna þess að um leið og hann
hæhr Raymond fær hann á næturnar
martraðir þar sem Raymond er allur
annar maður.
Hann reynir því að raða minningum
saman og í stórfenglegum „flashback“
atriðum er sýnt hvernig allir hermenn-
irnir eru heilaþvegnir, að Raymond
meðtöldum, af Rússum og Kínverjum
og er tilgangurinn að Raymond drepi
forsetaframbjóðanda sem muni auð-
velda fósturfóður hans leiðina í forseta-
embættið.
Sá er öldungadeildarþingmaður og
rússneskur njósnari. Þessari svikamyllu
er svo stjórnað af móður Raymond sem
er snilldarlega leikin af Angelu Lans-
bury. Hún stjórnar syninum, vitandi það
að hann er heilaþveginn og hefur eigin-
mann sinn í vasanum.
Bakgrunnurinn
Handritið að The Manchurian Candid-
ate gerði George Axelrod og fylgdi nokk-
uð nákvæmlega fyrirmyndinni sem er
skáldsaga eftir Richard Condon sem síð-
ar skrifaði Winter Kills og Prizzis Hono-
ur sem báðar hafa verið kvikmyndaðar.
Eina raunverulega breytingin frá bók-
inni, sem lesendur taka eftir, eru aðai-
persónurnar tvær. í bókinni er Ray-
mond Shaw mun mannblendnari og .
amerískari. Staðreyndin er samt að sú
ískalda persóna sem Laurence Harvey
skapar gerir mikið til að viðhalda spenn-
unni sem myndast og Frank Sinatra
hefur sjálfsagt ekki verið ákjósanlegasti
Marco en sú persóna sem hann skapaði
var rétt mótvægi við hinn ískaida Ray-
mond.
Eins og áður sagði vakti The Manc-
hurian Candidate litla hrifningu póli-
tískra afla þegar hún var frumsýnd. í
Frakklandi mótmæltu kommúnistar
myndinni með því að fjölmenna þar sem
hún var sýnd. Sama gerðu hægri sinnar
í Bandaríkjunum. „Gallinn var sá að
fólk þetta var allt utan við kvikmynda-
Frank Sinatra og Laurence Harvey
í „meðferð".
húsið en enginn inni að horfa á mynd-
ina,“ sagði George Axelrod nýlega.
John Frankenheimer
í byrjun sjöunda áratugarins var
John Frankenheimer óskabarn banda-
rískra kvikmynda. Undradrengur sem
margir vildu telja besta leikstjóra sem
komið hafði fram síðan Orson Welles var
og hét. Og skal engan undra þegar htið
er á lista yfir átta fyrstu kvikmyndir
hans.
Uprruni Frankenheimers er í sjón-
varpinu. Þar gerði hann garðinn fraégan
sem leikstjóri úrvals leikrita. Hann gerir
sína fyrstu kvikmynd 1957, The Young
Stranger. Ekki var hann ánægður með
vitökurnar og aðstöðuna í Holly wood og
hvarf aftur að sjónvarpinu.
1961 kemur hann svo aftur í kvik-
myndirnar og nú til aö vera. The Young
Savages fær góðar viðtökur og fer nú í
hönd mjög fijósamt tímabil hjá Franken-
heimer. All Fall Down kom næst og þá
fyrst sló hann verulega í gegn.
Hvert stórvirkið af öðru lítur nú dags-
ins ljós, The Manchurian Candidate, The
Birdman Of Alcatraz, Seven Days In
May, The Train og Seconds.
Seconds, sem gerð var 1966, er í dag
talin eitt helsta verk Frankenheimers.
Þar ræðst hann gegn Hollywoodímynd-
inni í mynd sem fjallar um fyrirtæki sem
selur endurfæðingu. Það urðu margir
reiðir út í Frankenheimer sem ekki ein-
göngu réðst gegn fegurðarímyndinni
heldur notaði þrjá leikara, John Ran-
dolph, Will Geer og Jeff Corey sem höfðu
verið nánast gerðir útlægir frá Holly-
wood þegar hreinsanir McCarthy áttu
sérstað. ■
Hvers vegna Frankenheimer kaus að
ganga hinn breiða veg í Holly wood eftir
Seconds er spurning sem erfitt er að
svara. Eftir jafnmagnaða mynd og Sec-
onds er ljóst að hann var ekki útbrunn-
inn. Staðreyndin er samt sú að síðan
hafa komið frá Frankenheimer miðl-
ungs skemmtimyndir á borð við Grand
Prix, I Walk The Line, The Horsemen
og Black Sunday, svo einhverjar séu
nefndar. Tvær undantekningar, sem
minna á John Frankenheimer á sjöunda
áratugnum, eru The Iceman Comet, gerð
eftir leikriti Eugene O’Neill og The
French Connection II.
HK.