Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.1988, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 21. MAÍ 1988.
Úr lögregluskóla FBI í aðalvaröstjórastöðu:
Lögreglan á að notfæra sér fjöln
- segir Ómar Smári Armaimsson aðalvarðstjóri sem segir að hraeðsla við gagnrýni hafi einkennt störf yfirmanna embaettisins
ÓmarSmáriÁr-
mannsson, aðalvarð-
stjóri í umferðardeild
lögreglunnar, hefur
gert stórátak í kynn-
ingarstarfi fyrir lög-
regluna. Fram að
þessu hefur það verið
Öh H. Þórðarson og
Umferðarráð sem
hafa séð um slíka
kynningu en ekki lög-
reglan sjálf. Breyttir
siðir koma með nýjum
mönnum og raunar er
það með ólíkindum að
Omar, sem errétt
rúmlega þrítugur, sé
kominn í hóp yfir-
manna þessarar form-
föstu stofnunar.
Ómar Smári hóf störf í lögreglunni
voriö 1975. Hann segist hafa veriö aö
leita að sumarstarfi með skólanum
en hann var við nám í Flensborg í
Hafnarfirði. „Ólafur Guðmundsson,
yfirlögregluþjónn í Hafnarfirði,
mælti með mér og ég fékk vinnu,“
sagði Ómar Smári er hann var spurð-
ur um ástæðu þess að hann hefði
upphaflega sóst eftir að gerast lög-
reglumaður. Eftir stúdentspróf hélt
hann áfram í lögreglunni og hefur
íiengst þar. Ómar Smári var fyrstu
árin í almennu deild lögreglunnar
en fór síðan yfir í slysarannsókna-
deild og þaðan í umferðardeild þar
sem hann er núna.
í lögregluskóla FBI
Árið 1985 kom boð til lögreglu-
stjórans í Reykjavík um að senda
einn lögregluþjón í skóla FBI í Was-
hington. Enginn íslenskur lögreglu-
þjónn hefur áður farið í slíkan skóla
en Bjarki Elíasson, skólastjóri lög-
regluskólans, og Magnús Einarsson
aðstoðaryfirlögregluþjónn hafa farið
á námskeið erlendis, þó ekki á vegum
FBI. „Skóhnn bauð einum fulltrúa
frá hveriu Norðurlandanna og ís-
lendingum var boðiö að vera með í
fyrsta skipti. Lögreglustjórinn, Sig-
urjón Sigurðsson, bauð mér að fara
en þessi skóh er einn virtasti á sínu
sviöi í Bandaríkjunum," sagði Ómar
Smári. „Það er mikih metnaður hjá
yfirmönnum í lögreglunni í Banda-
ríkjunum að komast í skólann. Ef
þeir standast námskeiðið, sem stend-
ur yfir í þrettán vikur, er þaö leið tíl
frama í starfi. Skóhnn er nfiög erfiö-
ur og byggist aðahega á stjómun,
skipulagningu í áætlanagerð og ýms-
um sérsviðum. Hver maður þaif að
velja sér minnst átta sérsvið og hvert
svið gefur punkta th háskólanáms. í
skólanum fer fram þjálfun á nýhöum
í FBI, einnig er önnur dehd sem nefn-
ist FBINA sem er hinn almenni arm-
ur löggæslunnar. í þá dehd skólans
er boðið um tvö hundruð lögreglu-
mönnum víðs vegar úr Bandaríkjun-
um og tíu frá öðrum heimsálfum th
þátttöku í þeim námskeiðum.
Ræktað manngildi
Ég myndi segja aö uppbygging
námskeiðsins væri að rækta með sér
mannghdi og jákvæð viðhorf th lög-
gæslumála. Um mitt námskeiðiö er
tekið próf og þeir einir fá að halda
áfram sem ná því. Að loknu nám-
skeiðinu er tekið lokapróf á vegum
háskólans í Virginíu. Lögregluskól-
inn er um hálftíma akstursleið frá
aðalstöðvum FBI1 Washington og er
staðsettur á herstöðvasvæði. Örygg-
isgæsla er mjög ströng og allt yfir-
bragð byggist á heraga. Mjög strang-
ar skólareglur eru í skólanum og ef
einhveijum verða á mistök þá gæti
hann fengið áminningu en þeir fyrir-
gefa ekki tvisvar," sagöi Ómar
Smári. „Allir nemendur, sem voru
með mér, voru fuhorðnir menn, yfir-
menn á lögreglustöðvum, og þeir
gættu þess auðvitað að framfylgja
öhum reglum. Yfirleitt eru þessir
menn sendir frá lögreglustöövum og
eru þá sérstaklega valdir af sínum
yfirmönnum. Það sem mér fannst
einkennandi hjá þessum mönnum
var hjálpsemi við aðra. Viðhorfið í
skólanum var að aðstoða náungann
og það gerði námiö jákvætt og
skemmthegt.
Lágfreyðandi
heilaþvottur
Aðstaðan í skólanum var stór-
kostlega góð og öðruvisi en við eigum
að venjast. Heimavistin var stærri
en nokkurt hótel hér á landi, fyrir-
lestrasahr voru stórir og vel skipu-
lagðir. Gangar tengdu byggingar
saman þannig að óþarfi var að ganga
úr húsi. Þarna var kvikmyndahús,
banki, verslanir, rannsóknastofur,
líkamsræktarsalir með tækjabúnaði
og ahur búnaöur th skólahalds var
einfaldlega frábær," sagöi Ómar
Smári ennfremur. Hann sagði einnig
að sér hefði -komið á óvart hversu
kennarar voru skipulagðir. „Það var
heh kennslugrein út af fyrir sig
hvemig þeir komu flóknu kennslu-
efni th skha á einfaldan hátt. Allir
þessir kennarar eru sérþjálfaðir á
vegum FBI. Ég hélt áður en ég fór
utan að skólinn yrði lágfreyðandi
hehaþvottur en það var þvert á
móti.“
Ómar Smári sagði að varla væri
hægt að líkja þessum skóla við lög-
regluskóla sem við sjáum í bíómynd-
um. „Það voru auðvitað mörg mis-
munandi námskeið í gangi. Þarna sá
ég sérsveitaræfingar, fíkniefnalög-
regla var í þjálfun, einnig voru í
gangi framhaldsnámskeið fyrir FBI,
en starfsmenn FBI þurfa að taka próf
í skólanum einu sinni á ári og þurfa
að standast bæði líkamlegar og and-
legar kröfur. Við fengum að fylgjast
með þjálfun hjá „víkingasveit", sér-
staklega í sambandi við hvemig þær
frelsa gísla og flugvélayfirtöku eftir
rán.
Nám fyrir einræðisherra
Námið, sem ég var í, var meira
tengt stjómun, t.d. uppbygging lög-
gæslu og stjómun eininga, skipu-
lagning á starfsmannahaldi, sam-
vinna innan eininga, ýmis áæfiana-
gerð og stjómunaruppbygging, einn-
ig kennsluaðferðir og var þá lögð
áhersla á muninn á því að kenna
bömum eða fuhorðnum. Þama fór
fram þjálfun á kennurum og leið-
beinendum og kennslutæki ýmiss
konar kynnt. Svo var farið inn á sál-
fræði, afbrotasálfræði og þjóðfélags-
fræði, falsanir og fingrafararann-
sóknir og margt fleira. Aht sem ég
lærði í skólanum kemur mér að not-
um í hvaða starfi sem ég er og
kannski best sem einræðisherra,"
sagði Ómar Smári og brosti.
Hann hefur kennt í lögregluskólan-
um síðan 1982 og ætti námið hjá FBI
að koma að góðum notum þar. Á
meðan Ómar Smári var í náminu
urðu lögreglustjóraskipti og Böðvar
Bragaspn tók við embætti af Sigur-
jóni. „Ég kom heim og hélt áfram
mínu gamla starfi sem lögreglumað-
ur eins og ekkert hefði í skorist,"
sagði Ómar Smári en það var ekki
fyrr en fyrir ári sem hann fékk stöðu
aðalvarðstjóra eftir að hann sótti um
hana. Áður en th þess kom hafði
hann farið á annaö námskeið fyrir
lögreglumenn sem haldiö var í Sviss.
„Eg óskaði eftir að komast á nám-
skeið á Spáni í fyrra en embættið sá
sér ekki fært að senda mig sökum
fjármagnsleysis. Hins vegar vonast
ég th að geta sótt námskeið sem haid-
ið verður í Osló á þessu ári. Ég hef
áhuga á því, þar sem farið verður út
í skipulagningu í smærri byggðarlög-
um, en Reykjavík flokkast undir það.
Það námskeið myndi koma sér vel í
ahra skipulagningu hér,“ sagði Óm-
ar Smári.
Ekki metnaðargjam
- Ertu að vinna þig upp í lögreglu-
stjóraembættið?
„Ég gæti aldrei komist í það emb-
ætti þar sem einungis lögfræðingar
eiga kost á því. Það er enginn metn-
aður hjá mér að komast upp met-
orðastigann hér innan stofnunarinn-
ar. Mitt markmið er að standa mig í
þvi starfi sem ég gegni hveiju sinni,“
svaraði Ómar Smári og var hann þá
spurður hvort ekki væri sjaldgæft
að ungir menn kæmust í toppstöður
innan lögreglunnar. „Það telst nú
ekki th undantekninga. Bjarki Ehas-
son varö snemma aðalvarðstjóri og
ungur yfirlögregluþjónn miðað við
þá menn sem þá voru við störf í
kringum hann. Ungir menn liafa orð-
ið lögreglufuhtrúar og staðið sig
ágætlega. “
- Var óánægja hjá eldri mönnum er
þú fékkst aðalvarðstjórastöðu?
„Sú staða hlýtur ahtaf að koma upp
þegar ungir menn eru settir í stöðu
sem eldri menn hafa gert sér vonir
um að fá og telja sig eiga rétt á. Það
veldur óneitanlega vonbrigöum fyrst
í stað og ég skh vel að það hafi kom-
ið við einhvem þegar ég fékk þessa
stöðu. Öh sár gróa um síðir, mér
hefur verið vel tekiö í umferðardehd-
inni og hef aldrei fundið fyrir and-
streymi," sagði Ómar Smári. Hann
sagði aö starfið væri ábyrgðarmikið
og þá sérstaklega gagnvart umferð-
inni. „Ég sé fyrir mér mikiö óunnið
verk í umferöinni. Kerfið er svifa-
seint th ahra breytinga sem við telj-
um að þurfi að eiga sér stað og lengi
að taka við sér. Við hefðum vhjað
hafa þetta miklu skjótvirkara.“
Hræddir við gagnrýni
- Nú hefur öll kynningarstarfsemi
aukist mikið hjá umferðardeild lög-
reglunnar og þú kemur mikið fram
í fjölmiðlum. Er það eitthvert sér-
stakt átak sem þú fannst upp hjá
sjálfum þér?
„Okkar starf hjá lögreglunni er
ekki kynningarstarf og við fáum ekki
krónu í auglýsingastarfsemi. Við get-
um ekki beitt okkur á þeim vettvangi
nema nýta okkur þær aðstæður sem
fyrir hendi eru. Okkur er skylt að
upplýsa almenning um það sem er
að gerast og benda á það sem betur
má fara. Við ætlum að gera það og
nota öh tækifæri til þess. Öh blaða-
skrif, sem oröið hafa, nýtum við okk-
ur og ýtum fremur undir þau en hitt.
Umfjöhun á opinberum vettvangi
hefur áhrif á almenningsáhtiö. Viö
höfum sett okkur takmark hér í lög-
reglunni að reyna að gera betur, eitt
slys er einu slysi of mikið. Raunar
hef ég persónulega ahtaf vhjað forð-
ast fjölmiðla en þeir eru þess eðhs
að ef þú tjáir þig um ákveöið mál
áttu á hættu að fá gagnrýni á móti.
Það hefur einkennt löggæsluna hing-
að th að yfirmenn hér hafa ekki vhj-
að tjá sig um mál á opinberum vett-
vangi vegna þess að þeir eru smeyk-
ir við gagnrýni. Mér finnst hins veg-
ar alveg sjálfsagt að fá svör og þarfar
ábendingar og að fleiri en ein hhð
komi fram á hveiju máh. Flestir
landsmenn hafa vhja til að laga þessa
hluti en menn greinir á um leiðir th
þess. Við verðum að gera okkur grein
fyrir að fjölmiölar eru hluti af thver-
unni og hræðsla við þá, eins og hefur
verið ríkjandi, er óþörf. Þá megum
við ekki gleyma að fjölmiðlar hafa
mótandi áhrif og það þarf lögreglan
að notfæra sér því öðruvísi nær hún
ekki th fólksins. Það er oft einkenn-
andi fyrir opinbera starfsmenn aö
hreyfa ekki við málum, þá kosta þau
ekki óþarfa vinnu eöa umstang, ekki
þarf að svara fyrir þau og engu er
rótað upp. Þetta gildir bæði um okk-
ur og aðra. Það kostar ákveðna vinnu
og umstang að vera í fjölmiðlum en
á móti getur það skilaö árangri fyrir
almenning og það er th góðs. Lögregl-
an á að vera miklu virkari í fjölmiðl-
um og mér sýnist stefna lögreglu-
stjórans vera í þá áttina."
- Finnst þér fjölmiðlar hafa sýnt þín-
um störfum áhuga?
„Ég held ég geti ekki kvartað und-
an því þótt það sé misjafnt. Ef við
höfum leitað eftir aðstoð fiölmiðla
hafa þeir verið boðnir og búnir að
koma á framfæri málefnum er varða
umferðina. Þeir matreiða að vísu
misjafnlega en viö getum ekki kvart-
að. Mitt starf felst í daglegri stjómun
umferðargæslunnar og að halda
mönnum að störfum. Upplýsinga-
streymiö út á við er í rauninni ekki
í mínum verkahring þótt það hafi
þróast í þá átt. Þegar ég sótti um
þetta starf óskaði ég sérstaklega eftir
því viö Bjarka Ehasson að fá að hafa
thtölulega fijálsar hendur ef ég fengi
starfið. Hann var sammála því og
hann hefur staðið við sín orð, frekar
ýtt undir ef eitthvað er, enda tel ég
það jákvæða þróun hér hjá lögregl-
unni að ungir menn fái að spreyta
sig og nýta þær hugmyndir sem þeir
hafa.
Rígur milli
deilda minnkar
í gegnum tíðina hefur það verið