Dagblaðið Vísir - DV - 29.07.1988, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ 1988.
15
Annars bróðir í leik
j
í sambandi við árásina á írönsku
farþegaþotuna yfir Persaflóa á dög-
unum vaknar sú spurning hvað
Bandaríkjamenn eru yfirleitt að
gera á þeim slóðum. Afskipti þeirra
af átökum á flóanum hafa ekki gert
málin friðvænlegri þar, heldur
þvert á móti. Árásum á skip hefur
fjölgað stórlega eftir að þeir komu
meö flota sinn þangað, tundurdufl
hafa verið lögð og mannfall verið
töluvert. Ástæðan fyrir afskiptum
Bandaríkjamanna er ekki aðeins
almenn umhyggja fyrir fijálsum
siglingum um flóann, heldur er
hennar að leita fyrst og fremst í
'bandarískri innanlandspólitík, í
hinu svokallaða íran-contra máh.
Þaö mál var hápunkturinn á lang-
varandi klúðri Bandaríkjastjómar
gagnvart íran og var í því fólgið
aö Bandaríkjamenn sendu írönum
vopn gegn því að gíslum í Beirút
væri sleppt, og ætluðu að nota
hagnaðinn til að styrkja contra-
skæruhða í Nicaragua, allt á laun
við þingið og forsetann sjálfan.
Vegna þessa máls leit svo út í aug-
um bandamanna Bandaríkjanna
meðal araba, að þeir hefðu gengið
í lið með írönum gegn írak. Þetta
ohi miklum áhyggjum, sérstaklega
í Saudi-Arabíu og Kuwait, sem eru
þau ríki sem mest óttuðust íran,
bæði hernaðarlega og umfram aht
póhtískt. Sá heittrúarofsi sem er
ríkjandi í íran á sína fylgismenn í
þessum ríkjum og fleirum, og þau
óttuöust mjög innanlandsólgu
vegna þáverandi velgengni írana.
Afleiðingin af þeirri hneisu sem
Bandaríkjamenn fengu af vopna-
sölunni til írans varð sú að þeir
gengu lengra til hðs við írak en
þörf krafði og það án þess að fá
nokkurt tak eða áhrif á Irak í stað-
inn. Niðurstaðan varð sú að Banda-
ríkjamenn drógust inn í átökin sem
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
bandamenn íraka í einhvers konar
lögregluhlutverki. Að vísu fengu
þeir málamyndastuðning frá Bret-
um, Frökkum og ítölum. í fyrra
ákváðu þeir svo að 11 olíuskip frá
Kuwait skyldu sigla undir banda-
rískum fána og pjóta herskipa-
vemdar, og síðan hafa þeir tekið
að sér að vemda öh hlutlaus skip
á flóanum.
Öfugmæli
Þetta var háleitt markmið, en
máhð var það, að það vora írakar
sem aðallega stóðu fyrir árásum á
skip á flóanum en ekki íranar.
Meginhlutinn af ohuútflutningi ír-
aka fer um ohuleiðslur um Tyrk-
land og Saudi-Arabíu til hafna þar,
og þeir eru hvergi nærri eins háðir
sighngum um Persaflóa og íranar.
Nær ahur þeirra olíuútflutningm-,
svo og hvers konar út- og innflutn-
ingur, verður að fara um hafnir við
flóann, og því em þeir viðkvæmir
fyrir röskun á samgöngum á sjó.
Þetta notuðu írakar sér, þegar
hemaðurinn á landi gekk hla, og
þótt íranar svömðu í sömu mynt,
vora það írakar §em áttu upptökin.
Þetta kusu Bandaríkjamenn að
leiða hjá sér, þegar ákveðið var að
senda flotann th Persaflóa. í þessu
sambandi er rétt að rifja upp, að
þaö var herþota frá írak, en ekki
íran, sem gerði árás á freigátuna
Stark í fyrra, þar sem 37 banda-
rískir sjóhðar fómst. Skipherrann
á Stark skaut ekki, því aö hann
átti sér einskis hls von af íraskri
herþotu, en skipherrann á Vin-
cennes lærði þá lexíu og tók enga
áhættu. Bandaríkjamenn erfðu
þennan misskilning ekki við íraka,
heldur efldu flota sinn um ahan
helming, svo að nú em það 29 her-
skip, sum þeirra af fuhkomnustu
gerð, eins og Vincennes. Þrátt fyrir
allan fyrirganginn á flóanum hafa
„Bandarikjamenn vilja trúa því að
afskipti þeirra á Persaflóa hafi átt
þátt í að stöðva stríöið," segir
m.a. í greininni. - Bandariska her-
skipið Vincennes sem skaut niður
írönsku farþegaþotuna.
ohuflutningar lítið sem ekkert
raskast, hvort sem það er nú vegna
flotavemdar Bandaríkjamanna
eða þrátt fyrir hana. Á sínum tíma
var það umdeilt að Bandaríkja-
menn færu að skerast í leikinn á
Persaflóa, því að þeir eiga sáralít-
iha beinna hagsmuna að gæta. Oha
þaðan fer næstum eingöngu th Jap-
an, annarra Asíuríkja svo og th
Vestur-Evrópu, en lítið th Banda-
ríkjanna. Bandaríkjastjórn áleit
það aftur á móti skyldu sína sem
risaveldis að gæta hagsmuna
bandamanna sinna, og í því hafa
þeir stuðning þeirra flestra.
Álitsauki
Á þeim tíma, þegar Bandaríkja-
floti kom th skjaíanna, höfðu íran-
ar yfirhöndina, að því er tahð var,
og það var ótti við sigur írana fyrst
og fr emst sem olh því að önnur ríki
vhdu efla írak.
Öðrum ríkjum stafar ógn og
skelfing af íran. Ekki svo að skhja
að írakar séu neinir englar, þar th
íran kom til sögunnar vom þeir
með stöðugan yfirgang, og hla
þokkaðir í Miðausturlöndum. írak-
ar hafa lengi þegiö ómældan stuðn-
ing Sovétríkjanna og verið ahra
araba heiftúðugastir út í ísrael. Það
er því ekki sjálfsagt að Bandaríkja-
menn geri þá að fyrra bragði að
skjólstæðingum sínum. Reyndar
töldu þeir óopinberlega, ásamt
ísraelsmönnum, að enginn skaði
væri skeður þótt írak og íran
gengju hvort af öðru dauðu. Vegna
þess hve Bandaríkjamenn tóku
eindregna afstöðu með írak hern-
aðarlega, hafa þau misst þau litiu
póhtísku áhrif sem þau höfðu á ír-
ak, raunin hefur orðið sú að þau
berast með straumnum, en ráða
engu um atburðarásina. Það er því
ekki við öðm að búast en sumir
Bandaríkjamenn sjái nú samhengi
milli þess að íranska flugvéhn var
skotin niður og íranir fóru að leita
eftir vopnahléi. Þaö er þeirra ósk-
hyggja að þessi atburður hafi sýnt
írönum svo í tvo heimana, að þeir
hafi séð sitt óvænna. Bandaríkja-
menn vilja trúa því að afskipti
þeirra á Persaflóa hafi átt þátt í aö
stöðva stríðið. Nú er ljóst að engin
hætta er á því að íranar sigri,
hefndarstríð þeirra gegn írak hefur
þegar mistekist. Ohjákvæmhega
eigna Bandaríkjamenn sér sigur,
og færast allir í aukana. Atburðir
síöustu vikna hafa réttlætt afskipti
bandaríska flotans í augum Banda-
ríkjamanna, íhlutunarstefna Reag-
ans á nú upp á pallborðið hjá al-
menningi og smánarbletturinn,
þegar bandarísk vopn voru seld th
Irans í skiptmn fyrir gísla 1 Beirút,
hefur verið þveginn af.
Gunnar Eyþórsson
„Það er því ekki við öðru að búast en
sumir Bandaríkjamenn sjái nú sam-
hengi milli þess að íranska flugvélin
var skotin niður og Iranir fóru að leita
eftir vopnahléi.“
Fagurt mannlrf á stöðumæli
Nú hefur borgarráð ákveðið að
lækka stöðumælagjaldið í borginni
til að koma til móts við kröfur
kaupmannanna í miðborginni,
blessaðra, sem em orðnir hræddir
um að þeirra velmektartíð sé hðin.
Almenningur flykkist í Kringluna
með aurana sína og fagurt mannlíf
miðborgarinnar er í hættu.
Vonandi verður lækkun á stöðu-
mælagjaldi th þess að almenningur
snúi frá villu síns vegar og fari aft-
ur að versla við kaupmenn í mið-
borginni, svo fagurt mannlíf
blómgist þar á ný.
Fagurt mannlíf
Já, vel á minnst; fagurt mannlíf.
Oft hafa merkilegir menn, leikir og
lærðir, vitrir og sumir kannski of-
urlítið minna vitrir, haft á því orð
hversu nauðsynlegt það sé fyrir
gamla miðbæinn að þar eigi fólk
heima, búi þar. Ég held meira að
segja að ég hafi heyrt mann í ræðu-
púlti vitna í það sem Halldór Lax-
ness sagði forðum daga um rétt
mál og fagurt, sem verður ljótt og
visið ef það er ekki þrungið líf-
mætti stundarinnar, og snúið því
upp á miðborgina til að sanna að
þar verði fólk að eiga heima ef sá
borgarhluti á ekki aö visna og
deyja, jafnvel þótt góðir og gildir
kaupmenn hafi þar búðir sínar.
Froðusnakk
Undirritaður þekkir mann, sem
er einn þeirra sem bjálfaðist th að
trúa þessu orðagjálfri og tók sér
bólfestu í miðborginni. Auðvitað
er ekki ætlast th að því sé trúað,
þetta er froðusnakk, sem er notað
th að punta upp á huggulega stund
í ræðustól. Auðvitað eiga allir að
Kjallariim
Sigurjón
Valdimarsson
blaðamaður
geta séö að íbúar taka bara upp
húsnæði sem væri miklu betur
nýtt undir verslun eða atvinnu-
rekstur af öðru tagi, enda fá þeir
að finna fyrir því. Ráðin eru mörg
th að gera þessum óþurftargeml-
ingum líflð leitt, sagði þessi kunn-
ingi mér, t.d. að senda lögguna af
stað með sírenuvæh og hjólaískri
ef fylliraftar, sem eiga miðborgina
tvær nætur í viku, slaka á um
stund svo hætt sé við að íbúunum
renni í brjóst.
Stóra trompið
En stóra trompið er stöðumælir-
inn. Eins og flestir vita er bannað
að byggja hús í Reykjavík nema
tryggt sé að nægilega mörg bha-
stæði fyrir notendur þess séu við
þaö. Ólánskrákumar sem búa í
miðborginni mega hins vegar ekki
stíga út úr bíl í grennd við heimhi
sín á tímabihnu frá klukkan 9 að
morgni th 18 síðdegis, flmm daga
vikunnar, nema greiða borgarsjóði
gjald fyrir. Borgarstarfsmaður
sagði honum kunningja mínum að
þetta væri ekki óréttiátt vegna þess
að hann njóti þeirra forréttinda að
fá að leggja bíl sínum ókeypis viö
stöðumæla á kvöldin og um helgar.
Hálf milljón í húsaleigu
Auðvitað átti þessi kunningi
minn að vera þakklátur fyrir þetta
örlæti borgarinnar, vegna þess að
leigan fyrir þessi stæði á götunum
er ákaflega há, og því auðvitað
mikh fóm af hendi borgarinnar að
leyfa svona frí afnot af þeim meðan
búðirnar em lokaðar. Þessi marg-
nefndi kunningi minn segist hafa
reiknað út að leigan fyrir þessa
„Vonandi verður lækkun á stöðu-
mæiagjaldi til þess að almenning-
ur snúi frá villu síns vegar og fari
aftur að versla við kaupmenn í
miðborginni, svo fagurt mannlíf
blómgist þar á ný,“ segir greinar-
höfundur.
reiti samsvari hátt í hálfa mihjón
á mánuði fyrir 100 fermetra íbúð.
Þegar sektirnar bætast við, verður
leigan auðvitað miklu hærri.
Vont þykir þessum kunningja
mínum, sem yfirleitt vinnur ekki
nema th klukkan fjögur á daginn,
aö mega ekki fara heim til sín eftir
vinnu, nema greiða borginni skatt
fyrir, um 200 krónur á dag. Samt
lætur hann sig hafa það einstaka
sinnum • og hleypur þá ofan af
íjóröu hæð á hálftíma fresti út á
götu með fimmtíukahinn í hend-
inni.
Skattskyld flensa
Hann varð þó ekki æfur fyrr en
hann fékk flensuna. Hann var með
buhandi hita einn morguninn og
treysti sér alls ekki th að fara í
vinnu. Það hðu fjórir dagar áöur
en bráði svo af honum að hann svo
mikið sem mundi eftir að hlaupa
niður með fimmtíukallinn á hálf-
tíma fresti. Það kostaði hann sex
þúsund krónur. Auðvitaö var það
honum bara mátulegt fyrir tilhts-
leysiö. Það er hreint thhtsleysi að
leggja bh sínum við stöðumæli
heima hjá sér að kvöldi, vel vitandi
að ílensa var að ganga í borginni,
hún er það ahtaf. Og hvernig eiga
kaupmenn í miðborginni að kom-
ast af ef íbúarnir skhja bíla sína
eftir þar sem viðskiptavinirnir eiga
að leggja, meðan þeir flatmaga
sjálfir í bæhnu heima hjá sér?
Hundeltur síbrotamaður
Annars er þessi væh í kaup-
mönnum út af háu stöðumæla-
gjaldi algjörlega óskiljanlegur.
Skhja þeir ekki að þetta háa gjald
er sett fyrir þá, til að losa þá við
þessi aðskotadýr, sem kahast íbú-
ar? Þar heggur sá sem hlífa skyldi.
Kunningi minn sagöist vera orð-
inn æði þreyttur á að vera hundelt-
ur með fésektum alla daga fyrir það
eitt að vilja njóta sömu borgararétt-
inda og flestir samborgarar hans,
að mega fara á bhnum sínum heim
th sín. Hann segist skilja hugtakið
síbrotamaður miklu betur nú, en
áður en hann flutti í miðborgina th
að vera þátttakandi í fógm mann-
lífi.
Sigurjón Valdimarsson
„Ólánskrákurnar sem búa 1 miðborg-
inni mega hins vegar ekki stíga út úr
bíl í grennd við heimili sín á tímabilinu
frá klukkan 9 að morgni til 18 síðdegis,
fimm daga vikunnar, nema greiða
borgarsjóði gjald fyrir.“