Dagblaðið Vísir - DV - 29.07.1988, Blaðsíða 33

Dagblaðið Vísir - DV - 29.07.1988, Blaðsíða 33
53 FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ 1988. íslenskt þrælahaid Gengnir eru í garð sælustu frídagar sumarsins með sól í heiði og þýðan blæ á vanga. Unglingarnir þyrpast saman úti í guðsgrænni náttúrunni og skemmta sér að hefðbundnum hætti. Þessa helgi, sem kennd er við frídag verslunarmanna, reyna flestir að eiga frí frá brauðstritinu, nema einna helst verslunarmenn. Lífið er harður bisness og bisness- menn unna sér engrar hvíldar, allra síst um þessa bisnessmanna- helgi. Uppbygging krefst fórna Krakkarnir hópast á útihátíðim- ari>ar sem þau geta drukkið svold- ið og trallað í vemduðu umhverfi og hlustað á stuðmúsík á vegum ungmennafélaganna, ælt úti í mnna, slegist og elskast útum grandir. Ungmennafélagsandinn svífur einhvers staðar hátt yfir vötnum í gróðahugleiðingum. Þetta er nú einu sinni stærsti bis- ness og helsta lífsbjörg héraðssam- bandanna. Markmiðið er auövitað að byggja upp heilbrigðar sáhr í hraustum líkömum. Sá háleiti til- gangur krefst fórna. Til þess að byggja upp fáa útvalda verður að virkja skrílinn. Eldri kynslóðimar hafa hægara um sig heima. Ef menn eru ekki á vakt á stórhátíðunum þá grilla þeir í friðsældinni á svölunum, lausir við unglingana. Kynslóðaskilin era skýr þessa helgi sem endranær. Fólk er semsagt aö hamast við að hafa það gott. Eins og eyja- skeggjum sæmir er þessi ham- ingjuþjóð nokkuð lukkuleg með sig, enda skörum við framúr á flest- um sviðum og búum við þessa ein- stæðu náttúrufegurð. Fólkið er fall- egt líka. Við emm sterkust allra og best í skák, svo fátt eitt sé nefnt. Og nú stendur til að strákarnir okkar vinni handboltann þama í Seoul. Nú hefur líka verið staðfest opin- berlega, það sem margan grunaði, að við værum duglegasta þjóð í heimi og mestir vinnuhestar. Það kemur semsagt á daginn að við í talfæri Jón Hjartarson þrælum og puðum miklu meira en nágrannar okkar, ekki síst bama- fólk og gamalmenni. En verkafólk á eftirlaunaaldri stritar meira' hér á landi en þekkist nokkurs staðar á byggðu bóli. Mesta stofnanaþjóð í Evrópu Að vísu hefur þessi einstæða vinnusemi nokkra leiöa fylgikvilla. Fólk er ofurselt spennu og streitu og meðfylgjandi kvillum, svo sem maga- og gitarsjúkdómum. Þræl- dómurinn krefst fórna og er ansi dýr þegar upp er staðið. Heilbrigð- iskerfið þenst út. Sérfræðingarnir hafa varla undan. Viö höfum meira af stofnunum en nokkur önnur Evrópuþjóð! Að ekki sé nú minnst á allt það félagslega fár, sem af þessu óhóflega púh stafar, upp- lausn heimha, skilnaðir og vímu- leit. Nú er svo komið aö yfirmönnum hehsugæslunnar er farið að oíbjóða og segja að misréttið í þjóðfélaginu verði að leiörétta - beinlínis af hehsufarsástæðum. Ljótt að heyra. Það er með öðrum orðum mein- óhollt fyrir venjulegt fólk að búa í þessu þjóðfélagi. Þetta staðfestir landlæknir í pésa sem hann var að gefa út: „Mannvernd í velferöar- þjóðfélagi". Heilbrigðismál á ís- landi eru orðin alveg nógu big bis- ness. Spumingin er hvort það dug- ir nokkuð að fjölga hælunum. , Ólafur Ólafsson landlæknir ritar einskonar vamaðarorð í lók ritsins og hefur þungar áhyggjur af ástandinu: Ökkur hefur tekist á einum mannsaldri að byggja hér upp af góðum efnum „stressað" og ómanneskjulegt samfélag sem þyk- ist þó vera einhver velferðarsam- kunda. Vinnuþrælkun er okkar daglegt brauð og menn strita fram á rauðar nætur th dýrðar velferð- inni og sjálfum sér til óbóta. Land- læknir bendir á aö þjóðfélagsað- stæðumar, sem við búum við, bjóði upp á margvíslegt misrétti mihi stétta: í menntun, húsnæðismál- um, dagvistun, skattamálum og ýmsu félagslegu tilliti: „Við leysum ekki vandamál fjölskyldunnar með lengingu vinnutímans," segir hann. Hann bendir á að verði ekki breyting á í framtíðinni verði að gera ráð fyrir enn fleiri „stofnana- rýmum vegna sjúkleika og vanlíð- unar“. Pisthl landlæknis er mjög þarfur og þakkarverður. Maður spyr hins vegar: er þessi stofnana- kall þá hinn eini sanni vinur htla mannsins? Forystumaður heh- brigðiskerfisins, hælanna og spítal- anna? Maður skyldi ætla að launþega- hreyfingin garfaði eitthvað í þessu, en hún hefur einhvem veginn koðnað niður í japl og jaml og fuð- ur, ósamstíg og hla samkvæm sjálfri sér. Hún er ekki lengur það afl sem menn treysta á th þess að ná fram einhverju réttlæti í skipt- ingu lífsins gæða. Séra-Jónar ríkis- stjórnarinnar mæna bara á láns- kjaravísitöluna eins og búskussar á barómeterinn og þusa eitthvað og nagga hver út í annan í fjölmiðl- um öðra hverju. Sorgarsaga þess- arar ríkisstjómar byijaði með vit- lausum sköttum og hún er enn að taka út vaxtaverkina sína, enda þótt hún sé komin að fótum fram. ísland allsherjar vinnuhæli Hinar margvíslegu ■ stofnanir okkar, fokdýrar fleiriþúsund fer- metra sjúkra-, meðferöar- og hjálp- arstofnanir, eru troðfullar, læknar og aðrir gæslumenn hehsu og heh- brigðis eru sjálfsagt í sama áhættu- hópi og ofvinnu- og streitusjúkhng- arnir sem þeir eru að meðhöndla. Ef menn era ekki búnir aö drekka frá sér ráð og rænu þá eru þeir að drepast úr gigt, brjósklosi, háþrýst- ingi, taugaspennu, ástleysi og guð má vita hveiju? Oddvita hehbrigð- iskerfisins óar, sem fleirum. Hann setur hönd undir kinn og segir: Ekki meir! Ekki meir! Menn hafa náttúrlega, upp og of- an, sömu áhyggjur og landlæknir: hvers vegna er fólk almennt dæmt, líkt og á vinnuhæli, hálft lífið að rembast við að skapa sér heimhi (sem einatt springur svo af stressi þegar það loks er að verða til)? Hvers vegna er í þessu litla sam- félagi svona hrikalegur launamis- munur? Hvers vegna er bisness hér svona ábyrgðarlaus og ahir bömm- erar á ábyrgð „litla mannsins", sem býr uppi í Breiðholti, eða norð- ur á Skagaströnd og má varla vera aö því að líta upp úr puðinu til þess að pæla í þessu? Það sem verra er: Ástandið lagast ekkert. Það versnar. Vísnaþáttur Oft er ástin heita einnig sár Leiðréttingar og harmaljóð Leiðréttingar hafa mér borist vegna vísna, sem birtust í þætti 16. júh sl. Hahdór frá Kirkjubóh í Önundar- firði upplýsir að sjávarvísa, merkt Kristjáni Guðmundssyni, sé eftir föður sinn en eigi að vera svona: Meiðir skúta báran bráð, breið við útnes syngur. Reiðiþrútinn lemur láð leiður útsynningur. Roskin kona úr Bárðardal segir eftirfarandi fyrri vísu af tveimur: Meö þér þreyjan fór mér frá, finn að eigi gengur, að ég megi af þér sjá einum degi lengur. Hin síöari var svona: Sorgin vinnur mátt frá mér, mun þó hlynna að sinni, meðan ég finn hún ofin er endurminning þinni. Vísumar telur konan vera eftir fyrri konu Jónasar Þorbergssonar, Þorbjörgu Jónsdóttur skálds Þor- steinssonar á Amarvatni í Mý- vatnssveit. Hún átti við sjúkleika að stríða og dó úr berklum, 1923, fædd 1891. En á thhugalífsárum þeirra Jón- asar fór hann th Vesturheims, kom aftur, þau giftust og eignuðust eina dóttur, sem svo átti Bjöm Ólafsson konsertmeistara. Seinni konu böm Jónasar urðu tvö og lifa enn. En vora vísumar kannski fleiri og er aht hér rétt hermt? Jónas Þorbergsson, 1885-1968, var f. að Hraunkoti í Aðaldal, lengi ritstjóri Dags á Akureyri, alþingis- maður og útvarpsstjóri. Gaf hann út margar bækur, m.a. Ijóð og lín- ur 1936. Þar eru ýmis kvaeði og ljóð- rænar hugleiðingar, sem þá munu hafa verið köhuð Ijóð í óbundnu máh, og vora tvö þingeysk skáld einkum þekkt fyrir þá Ijóðagerð hérlendis, auk sinna bundnu rím- Ijóða: Hulda, og Siguijón Friðjóns- son á Litlu-Laugum, ennfremur hér syðra Grétar Felís og raunar fleiri. Hér eru nokkrar vísur úr Ljóðum og hnum Jónasar. 1. Hríðarmugga úti er. Yfir skugga mikinn ber. Dimma í glugga dapurt fer, dregur ugg að brjósti mér. 2. Bylgja hljóms, sem berst þér frá, breiðist um mig eins og Ijómi, því ég finn að ástin á undirtón í þínum rómi. 3. Ég kom hingað eins og áður, inn að finna þig. - Ég er einni hugsun háður: hugsun þinni um mig. 4. Margt er skráð á minnisblað, metið von í haginn. Þökk fyrir aht, og einkum það, sem ekki er komið á daginn. Afmæhsvísur Langt er síðan leit ég þig, ljósið augna minna. Hehtu góða í gegnum mig geislum augna þinna. Þess er von að leitir lags logann við aö ijála, meðan geislar gleðidags götuna þína strjála. Dökkan knör er dauðans mund dregur á hafið svarta. Geisla einn frá okkar stund eigðu í glöðu hjarta. Yfir bárur - Kolbeinslag Út ég hrindi í harðan vind hrannajó á ólgusjó. Seghð bind við siglutind, síst ég róa vhdi þó. Eykur skrið um úthafiö efldur knörr og gæði í för. Hárrétt miðið horfir við. Hraöa ég för í óskavör. Á heimleið Nóttin er svo heiö óg hljóð, himins stjömur skína. Norðurvega leiðarljóð laðar í vitund mína. Upp er vakin öh mín þrá aftur þig að finna. Hraöaö er för um hijúfan sjá heim th sæha kynna. Þar, sem hefjast hendur smá himninum móti bjarta. Og hinn þráöa fögnuð fá föður og móður hjarta. Við Heljará Hroðaleg er Heljará, hrönn á flúðum dunar. Niður brattann fjalh frá flaumurinn þungi brunar. Manstu daginn, er viö ein áttum leið um dalinn? Yfir fiahsins gnípa gein, gatan urðum falin. Tæp eru vöð og tvísýn öh, torsótt leið um klungur, þar sem hrynja freðin fiöh fram um jöklabungur. Gýgur fiahs úr gljúfraþröng grimmum hvæsti sogum. Fyhti dalinn stuna ströng straums í andartogum. Á þingmennskuárum Jónasar Þorbergssonar störfuðu a.m.k. tvær, ef ekki þijár, konur á skrif- stofu alþingis, sem höföu „svani“ í heiti sínu. Þá var farið að kaha skrifstofuna Álftaver, og segir svo í bók Jónasar að þær stúlkurnar hafi mælst th þess við hagmælta þingmenn að þeir sendu þeim vísur þar sem að þessu væri vikiö. Jónas orti: Þegar gest að garöi ber, gæðum hresstur sérhver fer. Athvarf best er Álftaver, yndi flest þar veitist mér. Þekktastar þessara kvenna vora dætur Huldu skáldkonu og Svan- hhdur, dóttir Þorsteins Erlingsson- ar, sem einnig var sjálf rithöfund- ur. Frægustu vísuna orti Hermann Jónasson forsætisráðherra, síðan landskunn. Jón úr Vör, Fannborg 7, Kópavogi.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.