Dagblaðið Vísir - DV - 29.07.1988, Blaðsíða 4

4
FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ 1988.
Fréttír
20 milljarðar tonna af sorpi:
Lifríki sjávarins
er í hættu
- útlitsmengun vandamál við ísland
En sorpið lætur ekki staðar numið í fjörunni, við minnstu vindgjólu fýk-
ur það upp á land og þetta er ekki fögur sjón.
ist sem hugarfarsbreyting haíi orð-
iö. Ég held að þetta hafi lagast mik-
ið enda var manni farið að blöskra
hvemig fjörurnar voru útlítandi.
Við íslendingar þurfum hins vegar
ekki að hafa áhyggjur af eiturefna-
mengun eins og erlendis, hér þurf-
um viö hins vegar að hafa áhyggjur
af sóðaskap."
„Við gerðum ítarlega úttekt í
fyrra á ströndunum fyrir norðan
og austan land og ástandið var
hörmulegt. Þar var áberandi mikil
mengun sem kemur að mestu frá
sjó. I framhaldi af þessu var málið
kynnt hagsmunaaðilum og nú hef-
ur veriö gert átak til að bæta þetta,“
sagði Magnús Jóhannesson sigl-
ingamálastjóri um ástandið i fjör-
um landsins en þær heyra undir
eftírUt siglingamálastofnunar.
Magnús sagði að bannað væri að
henda í sjóinn þrávirkum efnum
og tekinn hefði verið upp mikill
áróður fyrir þvi að þetta yrði virt
auk þess sem betur hefði verið búið
að höfnum landsins til að taka á
móti rush úr skipum. „Það er ekki
allt í sómanum ennþá en þetta hef-
ur batnaö,“ sagöi Magnús.
Magnús sagði að hættan vegna
mengunarinnar væru net sem
gætu flækst í skrúfum skipa og það
að spendýr, sehr og hvalir, vildu
narta í plast og net og gætu drepist
vegna þessa. „Þetta ógnar ekki líf-
ríkinu á annan hátt þó aö þetta sé
ljótt að sjá. Hins vegar getur út-
htsmengun haft þau áhrif á al-
mennt viðhorf útlendinga að hér
sé mikil sjávarmengun og kannski
hættuleg." í sama streng tók Svend
Aage Malmberg og benti á að slíkur
misskilningur gæti haft alvarleg
áhrif á fisksölu erlendis.
JFJ
Rusliö flýtur um allt, öllum til ama, og ekki geta útlendingar, sem þetta
sjá, boriö vitnl um hreint ómengað haf við Islandsstrendur þegar heim
kemur.
Þörungagróöur
Blaðiö telur að þörungagróður
hafi aukist mikið vegna mengunar-
innar í hafinu og tekur sem dæmi
þönmgafaraldurinn við strendur
Noregs. Segir blaðiö aö þörunga-
breiöur sem þessar hafi ekki þekkst
áður með þessari eiturverkun. Tel-
ur blaðið að myndun þörunga-
breiða sé auðveldari vegna mikihar
nítrat- og fosfatsmengunar sem
myndast geti viö útblástur bifreiða
eða ýmiss konar verksmiðjufram-
leiðslu. Hins vegar eru ekki allir
sérfræðingar sammmála um þessi
áhrif á þörungana og nefna dæmi
um þörungagróður þar sem meng-
un sé htil og fáir búi.
Blaðið segir einnig frá vangavelt-
Sorpið er um allar fjörur og flýtur
inn i læki uppi á landi.
„Okkar ástand er ekki sambæri-
legt við það sem er í Norðursjó.
Sjórinn í kringum ísland er djúpur
og því er mengun við ísland ekki á
sambærilegu stigi og hjá iðnríkjum
Evrópu og Norður-Ameríku. Við
erum ekki í neinni hættu nema þá
gagnvart okkur sjálfum. En þaö er
fyrst og fremst útlitsmengun vegna
ruslahauga nálægt sjó eða losun
skipa á rush. Við eigum því að
passa fjörurnar okkar,“ sagði
Svend Aage Malmberg hafeðhs-
fræðingur.
Nýjasta tölublað bandaríska
tímaritsins Newsweek er helgað
mengun í hafmu. Dregur blaðið
upp heldur ófagra mynd af ástandi
hafsins og segir hér vera uni alvar-
legt vandamál aö ræða sem ógnað
geti lífkeðjunni.
Hafið nær yfir 300 mihjónir kú-
bikmílna sem er meira en 70% af
yfirborði jarðar. í hafið hafa farið
í gegnum árin um 20 mihjarðar
tonna af rush, aht frá gosdósum th
geislavirks úrgangs. Newsweek
segir að þrátt fyrir að djúpsævi hti
ekki iha út viti menn ekki ná-
kvæmlega um áhrif sorps á það.
Hefur blaðiö eftir yfirmanni „haf-
samfélagsins" aö það þurfi ekki að
hða langur tími uns þessi svæði
fari aö sýna ummerki ágangs
mannsins.
Hins vegar er það ekki djúpsævið
sem skiptir meginmáh. Það er hafið
yfir landgrunni hvers lands sem
skiptir mestu máh í hfkeðjunni.
Þar lifa flestar nytjafisktegundir
og flöldi fólks býr við sjávarsíðuna.
Og eftir því sem blaðið segir eru
það þessi svæði sem eru komin í
alvarlega hættu vegna mengunar.
Hluti af þessu vandamáh er svo
einnig það aö meirihluti íbúa
flestra ríkja hfir innan 75 khómetra
frá sjó og flestar verksmiðjur eru á
sama svæði.
Blaðiö telur helming votlendis
Bandaríkjanna vera í auön vegna
mengunar og 40% af strandsvæði
Evrópu. Telur blaðið að 2/3 hlutar
þess votlendis, sem þá eru eftír á
þessum stöðum, séu illa famir.
Hreinsibúnaður fyrir hendi
Blaðið segir að kaldhæðnin við
þetta aht saman sé sú stapreynd
aö nú þegar sé fyrir hendi tækni
og þekking th að forða frá verstu
áhrifum mengunarinnar. Th eru
hreinsistöðvar sem geta gert meng-
að vatn drykkjarhæft en þess kon-
ar tæki eru ipjög dýr. En þrátt fyr-
. ir kostnaðinn telur blaðið það vera
Hér er mynd af sorpi sem stafar af mannavöldum og vegna framleióslustarfsemi manna.
ódýrara að fjárfesta í slíkum bún-
aði en ekki. Burtséð frá heilbrigð-
isástæðum geti fiárhagslegur
kostnaður af völdum mengunar
verið gífurlegur. Eingöngu það aö
loka hefur þurft ákveðnum bað-
ströndum í Bandaríkjunum hefur
í fór með sér hundruð mihjóna Ijón
metið í dohurum.
Noröursjór og Eystrasalt
verst útleikið
Samkvæmt því sem kemur fram
í. Newsweek eru Norðursjór og
Eystrasalt þeir staðir sem hvað
verst eru settir. Þetta séu thtölu-
lega lokuð höf sem sorpið flæði
ekki auðveldlega úr. í Norðursjó
rennur árlega úr ánum Rín, Elbu
og Meuse, 38 mihjón tonn af zinki,
5.600 tonn af kopar auk mörg
hundruð tonna af arseniki, kad-
íum, kvikasilfri og geislavirkum
úrgangi. Th viðbótar þessu skeha
skip 145 mihjónum tonna af sorpi
í Norðursjó árlega. Ofan á þetta
aht bætist svo við 30.000 tonn af
kolefnisefnasamböndum sem leka
úr olíupípum en í Norðursjó eru
150 ohuborpahar. Áhrif þessa er
auðvelt að sjá segir blaðið og bend-
ir á að sjávardýr, sem áöur hfðu á
þessum slóðum, geri það ekki leng-
ur og eru nefndar tegundir eins og
lax, ostrur, ýsa og fleiri. Þær teg-
undir sem eftir eru þjást af sárum,
vanskapaðri beinabyggingu og
bólgum. Fyrir nokkru fór að bera
á seladauða á þessu svæði og þó
að menn viti ekki orsökina fyrir
víst telja margir að mengunin eigi
að minnsta kosti óbeinan þátt 1
þessu ef ekki beinan.
„Norðursjórinn er grunnur, að
honum hggja fjölmenn iönríki,
hann er innhaf og því er þar mikh
mengun. Það er í raun alveg merki-
legt hvað lífríki hans hefur staðið
sig,“ sagði Svend Aage Malmberg.
um um það að stór skip, einkum
vöruflutningaskip, geti flutt mis-
munandi þörungategundir á milh
heimshafanna. Mengunin, ásamt
auknu hitastigi í heiminum, geti
ýtt undir hagstæð lífsskhyrði fyrir
þörungana.
Útlitsmengun er vandamálið
hér heima
Eins og fram hefur komið í máh
Svend Aage Malmberg er ekki mik-
h ástæða th að óttast hafmengun
við íslandsstrendur sem ógni fiski-
miðum okkar og lífríki. Hins vegar
sé hér úthtsmengxm og það sé aðal-
lega af völdum úrgangs úr skipum.
Um þetta segir Jónas Haraldsson,
skrifstofustjóri LÍÚ: „Við gáfum út
auglýsingaspjöld fyrir nokkru og
dreifðum um ahan flotann, sjó-
menn tóku vel í þetta og mér virð-