Dagblaðið Vísir - DV - 24.10.1988, Blaðsíða 16

16
MÁNUDAGUR 24. OKTÓBER 1988.
Frjálst.óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð i lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Nýr formaður BSRB
Fjölmennt þing Bandalags starfsmanna ríkis og bæja
kaus sér nýja forystu á föstudaginn. Kristján Thorlacius
lét af störfum eftir tuttugu og átta ára formennsku og
Ögmundur Jónasson fréttamaður var kjörinn í hans
stað. Auk þess var skipt um varaformenn bandalagsins
og það er því ljóst að nýtt fólk mun leiða þessi fjöl-
mennu samtök næstu þrjú árin.
Tvennt er athyglisvert við þessa kosningu. Annars
vegar virðist kjör Ögmundar endurspegla vilja þingfuh-
trúa til róttækra breytinga. Hins vegar bera þessar kosn-
ingar ekki svip flokkspólitískra áhrifa. Þetta tvennt seg-
ir nokkra sögu því hvort tveggja hefur verið áberandi
í störfum launþegasamtakanna að þar hefur gætt stöðn-
unar og íhaldssemi í vinnubrögðum og forystu og að
verkalýðsfélög hafi verið háð beinum og óbeinum tengsl-
um við stjórnmálaflokkana í landinu. Rétt er þó að taka
fram að Kristján Thorlacius hefur ekki verið tengdur
neinum flokki og hann hefur á sinn hátt verið sjálfstæð-
ari en margur veralýðsforinginn.
Mótframbjóðendur Ögmundar voru Guðrún Árna-
dóttir, framkvæmdastjóri BSRB, og Örlygur Geirsson,
fyrrverandi varaformaður, en bæði hafa þau starfað
náið með fráfarandi formanni. Guðrún hafði þar að
auki yfirlýstan stuðning frá Kristjáni Thorlacius. Eftir
að kosningunum lauk hefur Guðrún haldið því fram að
stuðningur Kristjáns hafi verið bjarnargreiði enda hafi
hún fengið þann stimpil að vera þannig fuhtrúi þeirrar
stefnu sem ríkt hafi á valdatíma Kristjáns. Örlygur geld-
ur þess sömuleiðis að vera fuhtrúi gamla gengisins sem
þingið er greinilega að hafna.
Þetta má hins vegar ekki skilja svo að opinberir
starfsmenn hafi valið Ögmund Jónasson með einhvers
konar útilokunaraðferð. Ögmundur stendur áreiðanlega
fyrir sínu og er kjörinn í krafti eigin ágætis. Hann er
löngu þjóðþekktur sem fréttamaður í útvarpi og sjón-
varpi en hefur auk þess haft margvísleg afskipti af
málefnum BSRB og þykir hugmyndaríkur og áræðinn.
Hann hefur boðað breytingar og sá málflutningur hefur
fengið hljómgrunn.
Ekki er vitað th að Ögmundur sé flokksbundinn enda
þótt ljóst sé að hann var boðinn fram af vinstri sinnuð-
um í Bandalaginu og verður óneitanlega talinn th vinstri
í póhtíska htrófinu. Það sem vekur þó athygli er að
stjórnmálaflokkarnir og útsendarar þeirra réðu ekki
ferðinni í þessu formannsmáh. Slíkt hefði þótt óhugs-
andi fyrir aðeins nokkrum árum. Sú staðreynd sýnir
bæði veikari stöðu stjórnmálaflokkanna í hinni al-
mennu félagsmálahreyfingu í landinu og eins hitt að
launþegahreyfingin er loks að losna úr þeim viðjum að
vera handbendi einstakra flokka. Hvort tveggja er af
hinu góða.
Lengi vel var BSRB veik samtök, máttlaus risi í verka-
lýðsbaráttunni. En eftir að samtökin fengu verkfallsrétt
og eftir því sem opinberum starfsmönnum fjölgaði lét
Bandalágið meira th sín taka og er nú ekki síðri áhrifa-
valdur um kaup og kjör og almenna launapóhtík heldur
en samtök hins ftjálsa vinnumarkaðar. En auknum
áhrifum fylgir aukin ábyrgð og óskandi er að ný forysta
í BSRB sé þeim ábyrgðarvanda vaxin. Stór samtök, eins
og Bandalag opinberra starfsmanna, bera ekki aðeins
ábyrgð gagnvart félagsmönnum sínum heldur og gagn-
vart þjóðfélaginu öhu. Ögmundi Jónassyni er óskað ahs
velfarnaðar í því hlutverki.
Ehert B. Schram
Þeir sluppu i gegn: Friðrik Sophussson, varaformaður Sjálfstæðisflokksins - Davíð Oddsson borgarstjóri.
Ekki er öll
nött úti enn
„Það á að vera grundvallarregla
hvers hagfræðings að hafa nógu
mörg tól til taks í skrínu sinni. Það
er fremur list en visindi aö kunna
rétta ráðið viö hverjum vanda.“
(Próf. Charles Kindleberger á 50
ára afmælisráðstefnu Félags við-
skiptafræðinga og hagfræðinga -
Fjármálatíðindi maí-júlí 1988.)
Tilvitnuð orð eiga ekki síður við
stjómmálamenn, einkum leiðtog-
ana. Fyrsta flokks menn velja
fyrsta flokks menn sér við hlið;
annars flokks menn velja sér lak-
ari. Bjami Benediktsson kunni að
velja sér fyrsta flokks ráðgjafa.
Sumpart þess vegna lifði viðreisn-
arstjórnin lengur en aðrar stjómir
á íslandi.
Á hinn bóginn hafði hin deyðandi
miðjupólitík stjómarinnar óheppi-
leg áhrif á flokkana sem stjómina
mynduðu. Þeir uröu að beygja sig
undir lögmál samstarfsins. Munur-
inn milli þeirra þurrkaðist út í vit-
und fólks síöustu árin fram aö 1971
og einstaklingamir lömuðust,
einkum nýgræðingurinn.
Umbrot
Þegar lokiö fór af flokkunum eftir
1971 var brotist um í Alþýöuflokkn-
um og Sjálfstæðisflokknum. Sam-
staða innan þeirra náðist ekki, þeir
unnu stóra sigra og biðu líka mikla
ósigra. Hið hstræna skorti í viður-
eign við nýjar aðstæður sem kröfð-
ust úrlausna sem vom allt í senn
þjóðhagslegar, rekstrarhagfræði-
legar og félagslegar.
Flokkamir áttu ekki menn til að
mæta þessum aðstæðum. Flokk-
amir, sem lifðu á minningum, urðu
að svara kalli tímans og andsvör
allra flokka vom fálmkennd.
Ég lagði til að viðreisnarstjórnin
setti upp efnahagsráðuneyti eftir
þingskosningamar 1967 til að koma
fram á pólitíska sviðiö þeim manni
sem var líklegastur til að gera póli-
tík Sjálfstæðisflokksins að þjóðar-
pólitík í framhaldi af Bjama Bene-
diktssyni sem sagðist ætla að hætta
kringum 1973. Jónas H. Haralz virt-
ist mér eini maöurinn í námunda
við Sjálfstæðisflokkinn sem hafði
listræna og tæknilega eiginleika til
að gera stjórnmál Sjálfstæðis-
flokksins að þjóöarpólitík, eftir
Bjarna.
Málamiðlun
Meðalmennskan, sem er bæði
styrkur og veikleiki stjómmála-
manna, fékk hins vegar öllu ráðið.
Iistrænir hæfileikar og traustleiki
urðu að víkja. Um skeið áttu þessir
Kjallarinn
Ásmundur Einarsson
útgáfustjóri
þættir eftir að takast á í átökum
milli Gunnars Thoroddsens (list-
fengi) og Geirs Hallgrímssonar
(traustleiki) því að tímamir köll-
uðu á listfengi með karakter, yfir-
sýn, hæflleikum til að fá fólk með
sér. Niðurstaðan varð síðbúin
málamiðlun, bergmál af því liðna
og ómur af framtíð - lausn án bak-
hjarls. Þetta er ekki sök Þorsteins
Pálssonar. Það er að vísu til marks
um að flokkurinn var ekki dauður
úr öllum æðum í Reykjavík að þeir
tveir menn sluppu gegnum brest-
ina sem áttu erindi við sín hlutverk
og höfnuðu aö lokum á sínum rétta
stað, Friðrik Sophusson og Davíð
Oddsson. En það var einfaldlega
ekki nóg.
Geðþótti
Sjáifstæðisflokkurinn endurnýj- -
aðist ekki á Alþingi í takt við
breytta tíma eftir 1971 og í sam-
ræmi við ný viðfangsefni. Menn
vildu semja við aöra flokka, fremur
en við.sjálfa sig, um framtíðina.
Málefnanefndir flokksins hétu sín-
um gömlu nöfnum þótt viðfangs-
efnin væru mörg af nýjum toga.
Stefnumótun fluttist til hagsmuna-
samtaka og áróöurinn til dagblaöa.
Árum saman hefur geðþóttinn
virst ráða í málefnum Sjálfstæðis-
flokksins, fremur en samræmd
stjómmál og listræn forysta sem
leitast við að hafa rétt úrræði til
taks og tækin í lagi.
Gamlir kraftar dvínuðu án þess
að nýir kraftar mynduðust í sama
mæli. Fijálsræðispólitíkin varð
samt ofan á en innan sósíalskra
ramma, eins og ofstjórnar í helstu
atvinnugreinum og heildarstjómar
Ólafslaga.
Hin korporativa hugsun við-
reisnaráranna hefur fest sig í sessi,
miðjupólitík samtímans, hið deyö-
andi fyrir einstaklingana en lam-
andi fyrir efnahagslífið. Þessi þró-
un var ekkert einsdæmi á íslandi.
Margvísleg verðmæti vom virt
að vettugi, sópað út í hom, og von-
brigði hafa sest að eftir köld stríð
og samræmingu hugmynda, eins
og bandaríska skáldið Archibald
McLeish hafði spáð Bandaríkja-
mönnum í frægri ritgerð sem hann
skrifaði einhvem tíma á fimmta
áratugmmi.
Hækjupólitík
Fijálshyggjupólitíkin var óneit-
anlega raunhæfara svar við sam-
tímanum en orðavaðall vinstri
manna. En einhæfnin, hinn yfir-
drifni áróður, varð henni að falli.
Pólitískt dauðar hækjuhugmyndir
gengu ljósum logum á sama tíma,
eins og óskir um „nýja viðreisn"
eða „nýsköpunarstj órn‘ ‘. Og nú er
verið að útskýra fyrir okkur í heilu
Reykjavíkurbréfi að foringjar sjálf-
stæðismanna og krata verði að
gjörast vinir svo að Sjálfstæðis-
flokkurinn einangrist ekki við
samstarf við Framsókn.
Þetta er ekkert svar við samtím-
anum heldur hækjupólitík, í stað
listfengis, karakters og samstarfs
sem byggjst á verömætum og sem
styrkja flokka innan frá, í bland
við „réttar“ lausnir.
í stuttu máh sagt verður Sjálf-
stæðisflokkurinn að skipa sínum
málum á nýjan leik á landsvísu
áöur en lengra er haldið og í þetta
sinn verður það að heppnast.
Ásmundur Einarsson
„Niðurstaðan varð síðbúin málamiðl-
un, bergmál af því liðna og ómur af
framtíð - lausn án bakhjarls. Þetta er
ekki sök Þorsteins Pálssonar.“