Dagblaðið Vísir - DV - 24.10.1988, Síða 18

18
MÁNUDAGUR 24. OKTÓBER 1988.
Merming__________________________dv
Hver á frelsið?
Fangarnir Valentin(Guðmundur Ólafsson) og Molina (Árni Pétur Guð-
jónsson).
Alþýðuleikhúsið sýnir í kjallara
Hlaðvarpans:
Koss kóngulóarkonunnar
Höfundur: Manuel Puig
Þýðing: Ingibjörg Haraldsdóttir
Tónlist: Lárus Halldór Grímsson
Lýsing: Árni Baldvinsson
Leikmynd og búningar: Gerla
Leikstjórn: Sigrún Valbergsdóttir
Þegar frumsýning er hjá Al-
þýöuleikhúsinu er eins gott aö líta
tvisvar á aðgöngumiðann til þess
aö eiga það ekki á hættu aö fara í
misgripum á rammvitlausan staö.
Stofnanabragurinn háir ekki þessu
húslausa leikhúsi sem setur sýn-
ingar upp víös vegar um borgina
og slær hvergi af þrátt fyrir aö-
stööuleysiö.
í gærkvöldi var þaö leikrit eftir
argentínskan höfund, Manuel Pu-
ig, sem Alþýöuleikhúsið frumsýndi
í kjallai'a Hlaðvarpans við Vestur-
götu.
Leikritið, Koss kóngulóarkon-
unnar, er nærgöngult verk, sem
leiðir áhorfandann inn í ógnarver-
öld fangelsis og frelsissviptingar .
Þar eru mannleg réttindi fótum
troöin, og öllum ráðum beitt, til
þess aö brjóta einstaklinginn niður.
Þegar líkamlegar pyntingar duga
ekki til er leitað annarra ráöa og
hugvitsemi kúgaranna eru engin
takmörk sett.
Leikhúsgestir sitja inni í klefan-
um, nánast á rúmstokknum hjá
fongunum tveimur sem eru dæmd-
ir til vistar á þessum dapurlega
stað. Rammbyggilegu rimlahliöi er
vandlega læst á hæla áhorfendum,
áöur en sýning hefst. Kjallari Hlað-
varpans er oröinn að argentínsku
fangelsi og þaðan á enginn von um
undankomu á meðan á sýningu
stendur.
Gerla, höfundur leikmyndar og
búninga, nýtir umhverfið vel og
gráir steinveggir, blakkir bjálkar
og digrir jámrimlar mynda sterka
leikmynd. Tónlist Lárusar H.
Grímssonar tekur viö þegar þungt
járnhliðið hefur lokast með glamri.
Hún skellur án miskunnar á áhorf-
endum líkt og svipuhögg og segir
aö sumu leyti meira en sjálfur text-
inn um það sem á undan er gengið.
Þáð er kannske helsti styrkur
leikritsins að höfundi er þrátt fyrir
allt ekki svo mikið niðri fyrir að
sjálft frásagnarefnið í verkinu og
persónusaga þeirra Mohnas og
Valentíns fái ekki aö blómstra. Það
er einmitt þessi ljóslifandi mynd
af því hvernig gagnkvæmur skiln-
ingur þróast smátt og smátt á milli
tveggja gjörólíkra manna sem er
aðalinntak og buröarás verksins.
Hins vegar hallast á með per-
sónusköpunina og sannferðugheit-
in. Molina er dreginn mun skýrari
dráttum og varð í sýningunni bæði
fyrirferöarmeiri og sennilegri per-
sóna. Valentín, sem að mörgu leyti
hefur burði hetjunnar, póhtískur
baráttumaöur og píslarvottur, er
mun óljósari og vantar ahan kraft.
Þrátt fyrir skýr og ótvíræð skha-
boö höfundar um skilyrðislaus
mannréttindi öllum th handa og
fordæmingu hans á valdbeitingu,
kúgun ogfrelsissviptingu, prédikar
hann ekki, heldur kemur boö-
skapnum á framfæri í gegnum
samskipti þeirra Valentíns og Mo-
hnas.
Þessir tveir menn, sem neyddir
eru th að eyða saman illri ævi í
þröngum klefa, eru tortryggnir
hvor í annars garð. Mohna hefur ’
verið dæmdur th fangelsisvistar
fyrir að „afvegaleiða unglinga” en
Valentin er meðvitaður baráttu-
maður sem haldið er í fangelsi
vegna stjómmálaskoðana.
Til að stytta stundirnar segir
Mohna frá bíómyndum sem hann
hefur séð og rekur efni þeirra.
Hann bútar frásögnina niður og
dvelur við smáatriði. Valentín er
óþohnmóður og finnst nægja að
heyra hráan söguþráðinn. En
smám saman fer hann að sjá hlut-
ina með augum Molinas, sem að
Leiklist
Auður Eydal
sínu leyti öðlast skhning á póhtísk-
um viðhorfum Valentíns og með
þeim þróast gagnkvæm virðing og
vaantumþykja.
Ámi Pétur Guðjónsson leikur
Mohna og tekst að sýna langleiðina
inn í sál hans. Þó að fullmikh th-
gerð óprýði leik hans á köflum,
ræður þó einlægni ferðinni mestan
part og þegar upp er staöið er Mo-
lina bæði sannfærandi og ljóslif-
andi persóna í túlkun hans. ístöðu-
laus og ráðvihtur veröur hann
handbendi kúgaranna, en hann vex
af kynnum sínum við Valentin og
tekst að bæta að nokkm fyrir und-
irferhð.
Guðmundur Ólafsson leikur bar-
áttumanninn Valentin, sem eins og
fyrr sagði er að ýmsu leyti vand-
ræðalegri persóna frá hendi höf-
undar. Við upphaf verksins hafa
fangelsisyfirvöld gefist upp á að
brjóta fangann niður likamlega, en
hyggjast lokka hann í ghdru með
því að setja hann í klefa með Mol-
ina, sem á að vinna að því að eign-
ast trúnað hans. Guðmundur túlk-
aði ahvel vonleysi Valentíns, for-
dóma hans og pirring gagnvart
klefafélaganum í upphafi, en var
hins vegar ekki trúverðugur sem
baráttumaður og foringi, þar skorti
á kraftinn. Hins vegar lék hann
mjög sannfærandi, eiginlega hroll-
vekjandi, langt atriði þar sem fang-
anum er byrluð ólyfjan í mat til
þess að brjóta viðnámsþrótt hans
enn frekar niður.
Rúnar Lund var vingjamlegur
fangavörður, ekki alveg í takt við
það andrúmsloft sem ríkti í leikrit-
inu að öðru leyti.
Þýðing Ingibjargar Haraldsdótt-
ur á texta verksins var einkar þjál
og áheyrheg.
Sigrún Valbergsdóttir leikstjóri
hefur fellt verkið á áhrifamikinn
hátt aö aðstæðum þarna 1 kjahar-
anum þar sem innsýn gefst í heim
sem vonandi er og verður okkur
íslendingum framandi. Heim nið-
urlægingar og kúgunar þar sem
mannslíf eru einskis metin og rétt-
ur einstakhngsins fótum troðinn.
Heim þar sem valdhafar telja sig
hafa yfirráö yfir frelsi einstaklings-
ins og mega svipta hann því aö
geðþótta.
En engu að síður heim sem er
raunverulegur og sá eini heimur
semmhljónirmannaþekkja. AE
klúður
- á Ævintýrum Hoffmans eftir Offenbach
molum. En hún hefur sannarlega
oft sýnt góöa verkstjóm, t.d. í Don
Giovanni og II trovatore. Verk-
Leikstjórn: Þórhildur Þorleifsdóttir
Söngstjórn: Antony Hose
Leikmynd: Nicolas Dragan
Búningar: Alexander Vassiliev
Þá er loks komiö áeinhvers kon-
ar samstarf milli Þjóðleikhússins
og íslensku öperunnar. Ævintýri
Hoffmans eftir Offenbach voru
frumsýnd á vegum þessara aðila í
Þjóðleikhúsinu um helgina. Ýmsir
hefðu að vísu kosiö að sjá þama
og heyra merkhegri tónsmíö og um
leið einfaldara drama. Þeir sem
leggja meira upp úr glæshegum
leikhúsátírifum og brehum en æöri
tónlist hafa að þessu sinni greini-
lega ráðið ferðinni. Við því er auð-
vitaö ekkert að gera. Kemur raunar
heldur ekki flatt upp á einn eða
neinn.
Ævintýrí Hoffmans em býsna
flókið drama, meö boðskap sem
eflaust má túlka á ýmsa vegu. Þór-
hhdur Þorleifsdóttir, sem margt
hefur prýðisvel gert á óperusvið-
inu, var fengin enn einu sinni th
aö greiða úr flæKjunum. Því miður
verður að segjast eins og er að
héhni tekst það engan veginn að
þessu sinni. Persónur Hoffmans
em þannig að söngvarar þurfa allir
. á mikihi leikstjóm að halda. Lík-
lega er persónuleikstjóm ekki
sterkasta hlið Þórhildar, í öhu fahi
er persónusköpun þessarar leik-
sýhingar öh á ytra borðinu og í
stjórnarhæfheikar hennar bregö-
ast þó þarna illhega, og er ekki ljóst
hvort um má kenna vondum að-
stæðum, áhugaleysi eða kannski
þreytu? Eitt er víst að ekki er auð-
velt að koma fyrir u.þ.b. 70 leikend-
um í því endemis kúhssuflóði sem
rúmenski leikmyndasmiðurinn
Nikolas Dragan hefur naglfest
þarna á sviðinu. Hvaö þá að láta
þá hreyfa sig.
Hvaö söng snertir er þessi óperu-
uppfærsla varla netna í meðaUagi.
Garöar Cortes var langt frá því sem
hann hefur gert best áður, þungur
og óöruggur á hátónum. En hann
er auðvitað jafnglæshegur á sviði
og áður. Það em ansans vandræði
að ekki skuli vera th ein söngkona
að gera fjórfóldu kvenhlutverki
sýningarínnar skil. SteUa, Olymp-
ia, Giihetta og Antonia em auðvit-
að ein og sama mannesKjan,
draumsýnir Hoffmans á „das ewige
Weibhche”. Sigrún Híálmtýsdóttir
er dúkkan Olympia og kemst lag-
lega frá hlutverkinu, miðaö við
hvað það er erfitt og hún næsta
byrjandi. Einnig er Signý Sæ-
mundsdóttir efnheg í Guhettu, þó
röddin og stíhinn passi eflaust bet-
ur Aradne, jafnvel Brynhildi. Og
Ólöf Kolbrún Harðardóttir er auð-
Gestir og brúður í húsi furðufuglsins og uppfinningamannsins Spalanganio.
vitað þaulreynd snhldarsöngkona
í Verdi og þeim bræðmm. En henni
tókst þó ekki að töfra mann sem
Antonia. Niklausse, Hoffmans alter
ego og fylgisveinn, er stórskrýtin
Tónlist
Leifur Þórarinsson
ruUa fyrir messósópran. Manni á
líklega ekki að vera ljóst hvort
hann er af holdi og blóði eöa ann-
arsheimsleg ímyndun Hoffmans.
Hjá hinni ágætu ungu söngkonu
Rannveigu Bragadóttur virðist
hann þó helst vera dálítið rogginn
smah, hvort sem það er meining
leikstjórans eða bara tilvhjun.
Kristinn Sigmundssori var í hlut-
verkum úrþvættanna þriggja,
Coppeliusar, Dapertuttos og dr.
Miraclesar. Hann geröi margt vel
í söngnum, þó ekki fari mikið fyrir
þeim glæsibrag sem hann hefur
sýnt margsinnis, t.d. í Mozart í
fyrra. Þessi þrjú hlutverk og hlut-
verk Lindorfs, keppinautar (og sig-
urvegara) Hoffmans um ástir
Stellu, em frá höfundarins hendi
einn og sami maöurinn. Guðjón
Óskarsson söng þó Lindorf (í for-
og eftirleik), og það var einmitt
hann sem kom mest á óvart í þess-
ari sýningu. Gleðilega á óvart.
Hann er magnaöur bass-baríton og
eins og skapaður fyrir ópemsviðið.
Leitt að ekki skyldi heyrast meira
í honum að þessu sinni.
Önnur hlutverk em veigaminni,
en allir gera þeim sæmileg skh, svo
langt sem þaö nær. Þó má ekki
gleyma Sigurði Björnssyni sem var
kostulegur sem Spalanzani og
Franz.
Æjá. Þaö má finna ótalmargt að
þessari sýningu. T.d. hefði áreiðan-
lega verið betra að kynna sér og
flytja fmmgerð óperannar, þ.e.a.s.
Ævintýri Hoffmans eins og hún er
án söngleskafla Girauds. Þannig er
hún oftast flutt núthdags, rétt eins
og Carmen. En þá hefði líka þurft
að þýða verkið vel og vandlega, í
staðinn fyrir að syngja hana á
óhijálegri golfrönsku sem stíflar
allan hljóm úr kokum söngvar-
anna. Nema Guðjóns. Já, þetta er
óttalegt klúður.
LÞ