Dagblaðið Vísir - DV - 12.12.1988, Page 22

22
Lausafjáruppboð
Eftir kröfu Gunnars Sæmundssonar hrl. verða eftirtaldir lausafjármunir seld-
ir á nauðungaruppboði sem haldið verður á Stökkum, Rauðasandshreppi,
fimmtudaginn 15. desember 1988 kl. 10.30 eða þar sem munir þessir
finnast: Ferguson traktor, Braun traktor, heytætla, rakstrarvél, úrgangstimb-
ur og heyvagn.
Greiðsla við hamarshögg.
Sýslumaður Barðastrandarsýslu
HEILSUEFNI - AUKINAILÍFSKRAFTUR OG ÞREK
ERTU KVEFSÆKINN j SKAMMDEGINU?
„Síðan ég fór að taka reglulega Bio-Selen Zink og Polbax-blómafrjókornin
góðu hef ég ekki fengið kvefpestir. Stirðleiki i liðamótum hefur minnkað
og húðin hefur lagast rnikiö." Þannig vitna ánægðir neytendur sem kaupa
aftur og aftur þessi kröftugu heilsuefni.
Það er ótrúlegt hvað 1 tala á dag af Bio-Seleni + Zink og 3-4 töflur af
Polbax-blómafrjókornunum geta bætt heilsu þina.
í Bio-heilsulinunni eru auk þess: Bio-Glandin-25, Bio-Chrom, Bio-Fiber og
Bio-Carotene.
Fæst i heilsubúðum, mörgum apótekum og mörkuóum.
DREIFING: BIO-SELEN UMBOÐIÐ, SÍMI 76610
Organisk bundet Selen og Zink
med vitaminer - det ideelle
antioxidanl-komplex
Bio-Sden
+Zink
+ A-vitamin
+ C-vitamin
+ E-vitamin (da - E)
+ B6-vitamin

POLLEN
BLÓMAFRJÓKORN
OG BLÓMAFRÆFUR
BÆTT MEO. KALCIUM, KIESEL OG
MAGNESIUM. INNIHELDUR EINNIG SOD
EFNAKLJÚFA SEM STYRKJA ÓNÆMIS-
KERFID. OFNÆMISPRÓFAO POLLENEFNI.
KRÖFTUGT HEILSUEFNI.
2 — 4 TÖFLUR DAGLEGA.
Þreytan hverfur meö Polbaxi.

BJOEHJM VK>
//
AFALLRI
m
11 1 m w 1 1 - - n
\\ \
7 \ i 1
J1 \ i u Jl J u
'
OG KOPERINGU
UÖSMYNBABÚBIN
LAUGAVEGI 118
VIÐ HLEMM
S. 27744
MÁNUDAGUR 12. DESEMBER 1988.
Menning ________________________ dv
Óbeliski og
höddusteinn
Þótt rithöfundar séu stundum mátt-
ugir efa ég að margir þeirra leiki það
eftir Birni Th. Björnssyni að vekja
upp heilan kirkjugarð, jafnt mann-
skap sem mónúment - eða „minning-
armörk“, svo notaö sé nýyrði Bjöms.
Auk þess hugsa ég að Islendingum
sé tamara að líta á kirkjugarð sem
rétta og slétta dauðraborg - nekró-
pólis - eða þá sem afdrep fyrir elsk-
endur og drukkið fólk heldur en lif-
andi safn og sögu.
En engum þeim sem stendur í fræg-
ustu kirkjugörðum Evrópu, til að
mynda Pére Lachaise i París eða San
Michele í Feneyjum, dylst að hann
er staddur í lista- og menningarsög-
unni miðri, þar sem rekast á stór-
menni og smámenni, þær hugmyndir
sem samtíminn gerði sér um hina
látnu og hlutverk þeirra í lífinu og
handverk þeirra fjölmörgu lista-
smiða sem fengnir voru til að færa
þær hugmyndir í stein eða járn.
Ef til vill eiga íslendingar sér þá
afsökun að „greftrunarmenning" á
evrópska vísu, „Sakralkultur" á
þýsku, er hér ekki mjög gömul, nán-
ast jafngömul kirkjugarðinum við
Suðurgötu, sem hér er til umræðu.
En það er einmitt í tilefni af 150 ára
afmæh garðsins sem bók Björns
kemur fyrir almennings sjónir í há-
tíðarbúningi, þrykkt virðulegu Pala-
tínuletri og prýdd ýkjulausum,
svart-hvítum ljósmyndum Pjeturs Þ.
Maack.
„Dálítið krydd
mannfræðinnar“
Bókinni er einna best lýst með
þeim orðum sem Björn hefur um
skoðunarferðir sínar og nemenda
sinna í hstasögu i kirkjugarðinn
forðum daga :
„Þar vestur við Mela, oft milli sól-
skins og hryöju, reyndum við að lesa
á þessa óskrifuðu bók lista- og menn-
ingarsögunnar, og tuggðum með dá-
lítið krydd mannfræðinnar, ætti ein-
hver skrýtna sögu, sá er undir lá.
Við reyndum að lesa i steinformin,
af hvaða evrópskum stil þau væru
sprottin, við reyndurn að ráöa í tákn-
in, uppruna þeirra og merkingu, lesa
í handbragð steinhöggvaranna,
strukum mosann af til þess að spá í
leturgerðirnar, steinskrift, antíkvu,
fraktúru, og væri einhver svo fróður,
þá í það, hvernig steinn eða skreyttur
kross rímaði við líf og lund þess sem
gröíina átti. í þessum gamla garði
kynntumst við bæði yfirlæti og lítil-
læti, og við fengum góða lexíu í því,
að dauður væri ekki dauður, þegar
hugur hans og verk - og jafnvel sam-
Bókmenntir
Aðalsteinn Ingólfsson
tíð hans - lifðu enn á meðal okk-
ar.. .“(bls. 255 )
Og þegar leiðsögumaðurinn um
þetta „stærsta og elzta minjasafn
Reykjavíkur" - er Björn Th. Björns-
son má lesandinn eiga von á fróöleik
í skemmtilegasta búningi sem völ er
á, krydduðum hæfilega mikilli skáld-
list því eins og höfundur segir á ein-
um stað (bls. 168): „Skáldskapur (er)
hverri staðreynd máttugri.“
Skondnar útleggingar
Gott dæmi um skáldlega sagnfræði
Björns er að finna í kaflanum „Tvær
heldrikonur koma í garðinn" (bls.
29-30): „Sem við sitjum hér í hugan-
um þennan júlídag árið 1839, í þurru
grasinu og blíðunni, sjáum við allt í
einu út undan okkur hvar tvær kon-
ur koma suöur veginn og leiðast. Þær
stanza við hliðiö; önnur tekur upp
úr rósóttum dragposa sínum stóran
pípulykil og reynir að opna með hon-
um skrána. Og sem við horfum þang-
að, sjáum við nokkru fjær að Magnús
í Melkoti er aö reisa upp stjaka eða
langa rá við héðra homið á rófugarð-
inum sínum, hverju sem það á að
gagna. Annars er varla hljóð að
heyra, nema eitthvert marr eða brak
í mylluvængjunum og svo auövitað
ískriö í hliðinu sem konurnar hafa
nú opnað.“
í lýsingum sínum af helstu íbúum
kirkjugarðsins, sérkennum þeirra og
útförum er Björn út af fyrir sig ekki
að reiða fram nýjar upplýsingar.
Hins vegar matreiðir hann gamlar
heimildir af þekktu andríki og stíl-
snilld, sérstaklega ef þær gefa tilefni
til skondinna útlegginga.
Um danska leikfimikennarann C.
P. Steenberg má lesa í bók Björns:
„Steenberg (var) æði hávaðasamur
og umvöndunarsamur, og það ekki
aðeins í leikfimitímum, svo manni
kemur í hug hvort orðin á legsteini
Dorotheu konu hans séu óafvitandi
sannyrði: I Graven er Fred.“
Bráðfyndin er líka endursögn höf-
undar á rómantískri ástarsorg þeirra
Gísla Brynjúlfssonar og Astríðar
Helgadóttur biskups, sem mikið hef-
ur verið af spunnið „rétt eins og önn-
ur ungmenni verði ekki líka skotin
um tvítugt og fari jafnvel líka að
yrkja". (bls. 137)
Saga steinsmíða
En merkilegust er bók Bjöms
kannski fyrir þá sögu steinsmíða á
íslandi sem þar er skráð en hingað
til höfum við sjálfsagt ekki talið okk-
ur eiga slíka sögu.
Þar kemur fram að fyrsti íslenski
steinsmiðurinn, sem eitthvað kveður
aö, hét Sverrir Runólfsson (d. 1879)
sem lærði áð kljúfa og slétta grjót í
Danmörku. Hann var maður ekki
einhamur því milli þess sem hann
klappaði út í legsteina vítt og breitt
um landið stundaði hann glímu af
kappi og gerði út leiðangra til að
berjast við skrímsli og útilegumenn.
Eftirmaöur hans, Lúðvík Alexíus-
son, var öllu spakari, enda sonur
Alexíusar pólitís Árnasonar (sem
„átti til undarlegar kenjar í göngu-
lagi. Hann gekk ekki eins og aörir
menn, erinda beint af augum, heldur
víxlsporaði með snöggum rykkjum,
og stundum aftur á bak jafnt sem
áfram.“ bls. 107). Lúövík læröi iðn
sína við byggingu hegningarhússins
við Skólavörðustíg en það hús, ásamt
með Alþingishúsinu, voru hinar eig-
inlegu akademíur íslenskra stein-
smiða.
Safn mannamynda
Þegar nær dregur aldamótum
fylltu íslenskir steinhöggvarar hálf-
an tug en þar við bættust afkasta-
miklir erlendir steinhöggvarar á
borð við Júlíus Schau sem síðar varð
svo frægur að sýna skúlptúr á vor-
sýningunni í Charlottenborg.
Lýsingar Björns á þeim manna-
myndum, sem í kirkjugarðinum er
að finna, eru einnig bæði fjörlegar
og fræðandi en ýmislegt bendir til
þess að margar þessara mynda séu
eftir þá Einar Jónsson og Ríkharð
Jónsson þótt þeir hafi ekki haft hátt
um þau handverk sín.
Loks er fengur að yfirlitskorti yfir
helstu minningarmörk í garðinum
og skrá yfir legstaði nokkurra nafn-
kenndra manna.
Yfirlitskortið hefði að ósekju mátt
vera laust við því tæplega fara menn
í skoðunarferö upp i garö með þessa
glæsilegu bók í höndunum.
En víst er að enginn skrifar menn-
ingarsögu eins og Björn Th. Björns-
son.
-ai
Björn Th. Björnsson - Minningamörk í
Hólavallagarói
Ljósmyndun: Pjetur Þ. Maack
278 bls.
Mál og menning, Rvik 1988.
ísak fýlupoki
Út er komin hjá Máli og menningu
myndabók handa litlu börnunum.
Hún er um strákinn ísak sem er ótta-
legur fýlupoki. Hann skortir ekkert.
Mömmu hans og pabba þykir svo
vænt um hann að þau eru stööugt
að gefa honum eitthvað, til þess að
reyna að gleðja hann, samt er ísak
einlægt óánægður og finnst allt
ómögulegt. Loks missa foreldrarnir
þolinmæðina og reka ísak út að leika
sér. Reyndar finnur hann þá gleði
sina þegar hann eignast vin við sitt
hæfi.
Höfundur bókarinnar er danskur,
Jan Mogensen, fæddur 1945. Hann
er fyrst og fremst myndlistarmaður,
fékkst við leikmyndagerð bæði í
Bandaríkjunum og Danmörku.
Fyrsta bókin hans, Har du sovet
godt, Bamse? kom út áriö 1981. Strax
á eftir komu svo bækumar Bamse
og Den kinesiske prinsesse og Marias
julegave. Áriö 1982 kom út nútíma-
Bamabækur
Vilborg Dagbjartsdóttir
ævintýri, sem vakti mikla athygli,
Fuglen i hjertet. Síðan hafa komið
út eftir hann margar smábarnabæk-
ur. Hann fékk Burg Wissem verð-
launin, sem veitt eru fyrir mynd-
skreytingu, árið 1983. Bækur hans
hafa verið þýddar á sænsku, ensku,
þýsku, frönsku og nú íslensku.
Myndirnar í ísak óánægða eru ein-
faldar, næstum eins og barnateikn-
ingar, hæfilega stílfærðar og aðalat-
riðin dregin fram svo að þær höfða
ágætlega til ungra barna. Mogensen
notar vatnsliti til að grunna og nær
mjög skærum og lifandi flöturn í
myndirnar. Útlínur eru svartar með
sterkum dráttum.
Textinn er stuttur en í samspih við
myndirnar segir hann dálitla sögu. Á
hverri opnu kemur til nýr hlutur
sem ísak eignast og verður óánægður
með. Höfundurinn leikur sér að
stærðarhlutföllum og ýkir mátulega
til þess að myndirnar verða bráð-
fyndnar. Á sama hátt leikur hann sér
að orðunum og skýrir merkingu
þéirra um leið.
Þýðing Sigrúnar Árnadóttur er
hnökralaus. Letrið er stórt, pappír-
inn kannske aðeins of gagnsær en
þjáll og gott að fletta bókinni. Bókin
er í mátulega stóru broti. Litlir
krakkar hljóta að verða ánægðir með
þessa bók.
ísak óánægðl
Höfundur texta og mynda:
Jan Mogensen
Þýðandi: Sigrún Árnadóttir
Útgefandi: Mál og menning