Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.1992, Side 15

LAUGARDAGUR 22. FEBRÚAR 1992.
15
Atvinnuleysið fer vaxandi í Reykjavík, þótt kominn sé febrúar.
DV-mynd GVA
Þúsundir mæla götumar
Atvinnuleysið verður mikið í ár.
Þjóðhagsstofnun hefur nýlega spáð
í spihn. En atvinnuleysið er van-
metið í tölum Þjóðhagsstofnunar,
þótt háar séu.
Atvinnuleysið á landinu öllu var
3,2 prósent mannaflans í janúar.
Spáð er 2,5 prósent atvinnuleysi
yfir árið að meðaltali. Það samsvar-
ar 3300 manns, sem mæla götumar
aö staðaldri. En Þjóðhagsstofnun
kannaði líka í janúar, hvort at-
vinnuvegirnir ætluðu að fækka eða
fjölga við sig fólki. Oft er með réttu
talað um, að ekki beri að taka tölur
um atvinnuleysi ýkja hátíðlega.
Menn skrái sig atvinnulausa, en
jafnframt vanti fólk í mörg störf.
Nettó-staðan í þessum efnum ætti
að koma út úr könnun Þjóðhags-
stofnunar nú. Niðurstaðan er, að
„nettó“ ætla fyrirtækin að fækka
við sig um 400 manns, sem auðvitað
mun auka á atvinnuleysið. Þessi
fækkun kæmi þá til viðbótar þeim
hópi, sem nú þegar er atvinnulaus.
Þessi fækkun svarar til 0,3 pró-
senta mannaflans. Það sem „er í
pípunum" nú í janúar, er offram-
boð á vinnuafli, sem nemur 3,2 pró-
sent plús 0,3 prósent, samtals 3,5
prósent, þegar tekið er tillit til þess-
arar fækkunar, sem ráðgerð er. En
miklu fleira kemur til.
Skólafólkið „mælist
ekki"
Spáö er miklu atvinnuleysi hjá
skólafólki. Fyrirtækin ætla í ár
ekki að ráða jafnmarga í sumar-
afleysingar og í fyrra. Þetta virðist
munu þýða, að um 1500 manns, sem
koma út úr skólunum, muni ekkert
fá að gera. Þessi tala skólafólks
mælist ekki í hinum opinberu at-
vinnuleysistölum. Þetta skólafólk
er ekki tahð hluti „vinnuaflsins“.
En vissulega mun atvinnuleysi
skólafólksins auka á vandann,
auka á vandkvæði einstaklinganna
og fjölskyldnanna í landinu. Ef við
reiknum nú meö, að 1500 skóla-
menn muni ganga atvinnulausir í
sumar að jafnaði, til dæmis um
þriggja mánaða skeið, samsvarar
það atvinnuleysi 375 „ársverkum".
Það þýðir, að sé því dreift á árið í
heild, væri hin rétta tala um at-
vinnuleysi á árinu ekki 2,5 pró-
sent, heldur um 2,8 prósent. Þetta
er nokkurs konar lágmarkstala um
það atvinnuleysi, sem í rauninni
verður, gangi spárnar upp.
Þá má líta á, að fólki á vinnu-
markaðinum hér fjölgar, þar sem
„aðfluttir" eru fleiri en „brottflutt-
ir“. Þessi aðflutningur nam jafnvel
nokkrum hundruðum í janúar.
Þetta fólk keppir við aðra á vinnu-
markaðinum. íslendingar hafa að
vísu tilhneigingar, margir hverjir,
til að koma sér úr landi, þegar
harðnar í ári. Menn hafa mikið far-
ið til Svíþjóðar, en þar er atvinnu-
ástandið nú slæmt. íslendingar
virðast lítið hafa upp úr burtflutn-
ingi til Svíþjóðar um þessar mund-
ir. En fjöldi fólks bætist hér við á
meðan.
Þessar vangaveltur sýna, að at-
vinnuleysið er vanreiknað í þeim
tölum, sem Þjóðhagsstofnun hefur
sent frá sér.
3300 ístað 1900
Samkvæmt könnun Þjóðhags-
stofnunar ætla atvinnurekendur á
landinu öllu að fækka starfsmönn-
um um 430 á árinu, sem er 0,5 pró-
sent af heildarvinnuafli í þeim
greinum, sem könnunin náði til.
Mest verður fækkunin í iðnaði,
byggingarstarfsemi, verzlun og
veitingastarfsemi. Til samanburð-
ar má nefna, að á sama tíma í fyrra
ætluðu atvinnurekendur að fækka
starfsmönnum um 120.
Skráð atvinnuleysi mældist 3,2
prósent í janúar. Það samsvarar
því, að um 4000 manns hafi verið
atvinnulaus í.mánuðinum að með-
altali. Þetta er mun meira en í jan-
úar í fyrra. Þá mældist atvinnu-
leysið 2,6 prósent og 3,1 prósent í
janúar 1990.
Atvinnuleysið var að meðaltali
1,5 prósent í fyrra, sem samsvarar
um 1900 manns. Atvinnuleysiö var
1,3 prósent í janúar árin 1990 og
1989. Kreppan, sem við höfum verið
að sigla inn í, birtist þannig mjög
skýrt nú.
Atvinnurekendur vóru í könnun
Þjóðhagsstofnunar beðnir að meta
þörfina fyrir afleysingar í sumar.
Þörfin er tahn nema 10.800 sumar-
afleysingastörfum. Þetta eru 15
prósent færri en mældust á sama
tíma í fyrra.
Laugardags-
pistillinn
Haukur Helgason
aðstoðarritstjóri
Atvinnurekendur á höfuðborgar-
svæðinu mátu þörf fyrir 8.150 sum-
arafleysingastörf, sem er 5 prósent
minnkun frá í fyrra. Á landsbyggð-
inni telja atvinnurekendur þörf
fyrir 2.660 störf við sumarafleys-
ingar. Það er hvorki meira né
minna en 35 prósent minnkun frá
í fyrra. Þar munar á landsbyggð-
inni mest um fækkun sumarafleys-
ingastarfa í iðnaði, byggingarstarf-
semi, þjónustu og rekstri sjúkra-
húsa.
Vaxandi atvinnu-
leysi í borginni
DV ræddi þessar niðurstöður við
Óskar Hahgrímsson 1 Vinnumála-
skrifstofu félagsmálaráðuneytis-
ins. Óskar taldi, að draga kynni úr
atvinnuleysi á landsbyggðinni,
þegar á hði, miðað við venjulega
árstíðarsveiflu. Hins vegar kæmi
ekki á óvart, að atvinnuleysið ykist
á höfuðborgarsvæðinu.
Meginhluti atvinnuleysisins er
nú á lándsbyggðinni, eða hátt á
flmmta prósent. Á höfuðborgar-
svæðinu er atyinnuleysið innan við
tvö prósent. Óskar nefndi, að nú
væru skráðir atvinnulausir hópar,
sem ekki hefðu sést á skrá áöur,
svo sem ýmsir opinberir starfs-
menn. Sumir þeirra hefðu að visu
öðlazt rétt á atvinnuleysisbótum
síðustu ár. Óskar sagði, að nú væri
töluverð tilhneiging til að fækka
fólki í verzlunar- og þjónustugrein-
um. Samdráttur væri töluverður í
byggingariðnaði. Stórum verkefn-
um væri að ljúka og ekki séð, hvað
við tæki.
í venjulegu árferði gætir jafnan
talsverðs atvinnuleysis í janúar, en
strax í febrúar fer að rætast úr.
Ekki er vist, að febrúar verði nú
að ráði skárri en janúar, þegar á
hefldina er htið.
Óskar benti á, að thkynnt hefði
verið um uppsagnir 1300 manns á
síðasta ársfjórðungi 1991. Ekki
væri kominn fram nema hluti af
þeim uppsögnum.
Hann sagði, að í febrúar hefði
fjölgað á atvinnuleysisskrá í höfuð-
borginni. Þvi kæmi ekki á óvart,
að þaðan sæjust hærri atvinnu-
leysistölur í febrúar en var í jan-
úar.
Gengisfellingar
krafizt
Atvinnuleysi skólafólks verði
töluvert eins og fram hefur komið.
Þar kemur fram aukið framboð af
vinnuafli, sem nemur 12-13 þúsund
manns. Hann benti á, aö fólk væri
nú orðið að koma út úr skólunum
alveg frá áramótum. Skólafólkið er
því nú þegar farið að keppa um
störfin við hið hefðbundna „vinnu-
afl“.
Atvinnumáhn ættu að skána á
landsbyggöinni á næstimni. Fryst-
ingin var að mestu stöðvuð í des-
ember og hún fór yfirieitt htið í
gang í janúar. Hún ætti á flestum
svæðum að vera komin á skrið í
febrúar. Þá eykur lonuveiði og sú
síldveiði, sem verið hefur, eftir-
spurn eftir vinnuafli aö ráði.
Óvíst er, hvemig þessi mál þró-
ast. Th dæmis fer það eftir því,
hvemig útgerðin mætir aflasam-
drættinum. Útgerðarmenn krefjast
þessa dagana gengisfelhngar eða
skerðingar launa. Ella segjast þeir,
margir hverjir, ekki geta staðizt
samdráttinn. Við bætist, að fjár-
málaráðherra sé að hlaða viðbótar-
gjöldum á útgerðina. Þannig bera
útgerðarmenn sig iha, svo og fisk-
verkendur. Vissulega er þetta tal
aht mikið áhyggjuefni, þegar talað
er um, hvert stefni í atvinnumál-
um. Sum fyrirtækin gætu nú
steypzt um koh.
En mætir þá útgerðin yfirleitt
samdrætti í aflakvóta með einni
lokun yfir sumarleyfatímann eða
verður samdrættinum dreift á
tímabihð fram til 1. september?
Þetta er stór spuming, einkum fyr-
ir skólafólkið, sem hefur vonazt til
að vinna í fiski á landsbyggðinni.
8-10% fækkun í áli
Könnun Þjóðhagsstofnunar stað-
festir þaö, sem iðnrekendur höfðu
fengið út áður, að ætlun atvinnu-
rekenda er að fækka starfsfólki í
almennum iðnaði í ár um 200
manns. Þetta er rúmt eitt prósent
af þeim, sem starfa við „almenn-
an“ iðnað í þröngri skhgreiningu.
Mikh fækkun verður svo líklega í
álinu, svo sem um 8-10 prósent, ef
að hkum lætur. í byggingariðnaði
er ekki ólíklegt, að starfsfólki verði
fækkað um 4,5-5 prósent á árinu.
Þetta yrði fækkun um 5-600 manns,
eða nánar thtekið „ársverk".
Alþýðusambandið og önnur
launþegasamtök em að hefja við-
ræður um atvinnumáhn við stjóm-
völd. Atvinnuleysið er brennandi
viðfangsefni, sem mikið er rætt
þessa dagana.
Áður hafa auðvitað sést svartar
spár um atvinnuleysi. En verulegt
atvinnuleysi hefur ekki veriö hér
síðan 1968-69.
Vilhjálmur Eghsson, alþingis-
maður og framkvæmdastjóri
Verzlunarráðs, minnti menn í DV
í vikunni á ástandið 1988. Hann
sagði: „Það var í árslok 1988, sem
Þjóðhagsstofnun birti dökka spá
fyrir árið 1989 vegna slæms ástands
í sjávarútvegi. Þá voru um þrjú
þúsund manns án atvinnu, og ég
spáði því þá, að aht að fimm þúsund
manns yröu atvinnulaus. Sem bet-
ur fer rættist spá mín ekki, en samt
fór atvinnuleysið í tæplega fjögur
þúsund manns, þegar mest var.“
Vhhjáhnur segir um stöðuna nú,
1992: „Það kæmi mér ekki á óvart,
þótt við ættum eftir að sjá töluna
fimm þúsund manns án atvinnu."
Haukur Helgason